Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης

Πέμπτη 24 Αυγούστου 2017

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

ΜΝΗΜΗ ΘΕΟΚΛΗ ΝΙΚ. ΚΑΚΑΤΣΗ

Κορυφαίες στιγμές στην εκδήλωση τιμής και μνήμης του Θεοκλή ΝΙκ. Κακάτση, που έγιναν στο Νίππος, το βράδυ της 23ης Αυγούστου, και είχα την ευθύνη της παρουσίασης και του συντονισμού της, ήταν:

α. Τα αποκαλυπτήρια της προτομής του τα οποία έκαναν οι φέροντες το όνομα Θεοκλής Κακατσάκης (Θεοκλής Ευ. Κακατσάκης και Θεοκλής Αντ. Κακατσάκης) με παραστάτες τους εκπροσώπους των άλλων διοργανωτών, τον δήμαρχο Αποκορώνου Χαράλαμπο Κουκιανάκη και τον διευθυντή του Κοινωφελούς Ιδρύματος "Αγία Σοφία" παπά-Μιχάλη βλαβογιλάκη.



Η αναμνηστική φωτογραφία των Κακάτσηδων με τη σημαία  τ



β. Η παράδoση της σημαίας του. από τον εγγονό του Μανούσο Δημ . Κακατσάκη, που την διατηρούσε, στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών "Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος" και συγκεκριμένα στον γενικό διευθυντή του Νίκο Παπαδάκη.

γ. Το ριζίτικο τραγούδι "Καμάρι πάνε τα ωζά", που τραγούδησαν μαζί μου ο Μανούσος Δημ. Κακατσάκης, ο Νεκτάριος Ευ.  Κακατσάκης και ο Μανούσος Αντ. Κακατσάκης, στο παραδοσιακό κέντρο "ΙΠΠΟΚΟΡΩΝΙΟΝ", όπου στρώθηκαν μετά την εκδήλωση οι τάβλες της φιλοξενίας για όλους τους συμμετέχοντες.

δ) Η κατάθεση στεφάνου στην προτομή του από τον δισσεγγονό του Δημήτρη Μαν. Κακατσάκη, εκπροσωπώντας την Οικογένεια, μετά τον Αντιπεριφερειάρχη Χανίων Αποστόλη Βουλγαράκη, τον δήμαρχο Αποκορώνου  Χαρἀλαμπο Κουκιανάκη, υον εκπρόσωπο του Ιδρύματος Βενιζέλου, Λευτέρη Τσουράκη και τον εκπρόσωπο του Ιδρύματος της Αγίας Σοφίας Πέτρου Πανηγυράκη

ε) Ο συγκινητικός χαιρετισμός της εγγονής του Αρχοντούλας Δημ. Κακατσάκη Μπογδάνου, που βρίσκεται εδώκαι 35 χρόνια στη Νέα Υόρκη, στο τέλος της διαδικασίας των χαιρετισμών.(ΔΗΜΟΣΙΕΥΕΤΑΙ ΠΑΡΑΚΑΤΩ)

στ) Η εμπεριστατωμένη και ιδιαίτερα γλαφυρή  κεντρική ομιλία  της φιλολόγου ιστορικού Στέλλας Αλιγιζάκη, που αναφέρθηκε τόσο στον Τιμώμενο όσο και στην νεότερη ιστορία του Νίππους (ΕΠΙΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΕΤΑΙ ΠΑΡΑΚΑΤΩ).

 ζ. Και βέβαια στο συρρύσαν πλήθος ,που "βούλιαξε ", τρόπος του λέγειν, την μεγάλη πλατεία του χωριού.

ΣΥΝΤΟΜΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ (ΝΑ 'ΣΑΙ ΚΑΛΑ. ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΚΑΝΕ, ΓΙ ΑΥΕΣ ΠΟΥ ΜΠΗΚΑΝ ΣΗΜΕΡΑ0)


Ο ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ της Τούλας Μπογδάνος το γένος Κακατσάκη


Καλό απόγευμα,


Με βαθιά συγκίνηση και εθνική υπερηφάνεια χαιρετίζω αυτή τη μεγαλειώδη τελετή αφιερωμένη στα αποκαλυπτήρια της προτομής του παπού και οπλαρχηγού Θεοκλή Κακατσάκη.

Θυμάμαι στα παιδικά μου χρόνια τον πατέρα μου, είτε γύρω από το μαγκάλι το χειμώνα, είτε τα καλοκαίρια έξω, να μας διηγείται για τον παπού με υπερηφάνεια ότι ο παπούς Θεοκλής πολέμησε ηρωικά εναντίον του κατακτητή, και αψηφώντας τους τεράστιους κινδύνους εβοήθησε στην ελευθερία του τόπου μας. Θυμάμαι επίσης τη συγκίνηση του πατέρα μου όταν έβλεπε ετούτη τη σημαία, η οποία συνόδευε τον παπού και τους αγωνιστές του σε κάθε μάχη δίνοντας τους δύναμη και ελπίδα.

Είναι λοιπόν εθνική μας υποχρέωση να διατηρήσουμε και να διαφυλάξουμε την παράδοση μας που με τη λεβεντιά, πείρα και σοφία των ανθρώπων που έφυγαν την έφτιαξαν με αγώνες, τραγούδια και χορούς ούτως ώστε να γρανιτώσουν την εθνική μας συνοχή.

Είμαι σίγουρη ότι οι Κακάτσηδες στο άλλο ημισφαίριο μας βλέπουν σήμερα και μας καμαρώνουν.

Με αισθήματα τιμής θέλω να ευχαριστήσω όλους εσάς που με την παρουσία σας μας τιμάτε σήμερα.

Επίσης, θέλω να ευχαριστήσω όλες τις επιτροπές και την ομάδα των Κακάτσηδων και ιδιαίτερα τον Βαγγέλη Κακατσάκη,  που μαζί με πολύ ενδιαφέρον, και τη συμμετοχή τους συνέβαλαν στην επιτυχία αυτής της εκδήλωσης.

Εύχομαι σε όλους εσάς και τις οικογένειες σας, ο Θεός να χαρίζει υγεία, δύναμη και προκοπή.

Κλείνω με μία μαντινάδα:

Ο τόπος που με ανέθρεψε

Μου ‘φτιαξε χαρακτήρα

Να μάχομαι με δίδαξε

Απέναντι στη μοίρα



Σας ευχαριστώ


Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ ΣΤΕΛΛΑΣ ΑΛΙΓΙΖΑΚΗ

Α. 1.  Η επαρχία Αποκορώνου και το χωριό Νίππος σε περιόδους ειρήνης

Κυρίες και κύριοι, καλώς ορίσατε στον Αποκόρωνα, στην ιστορική επαρχία […] η οποία υφίστατο πολλά δεινά κατά πάσαν επανάστασιν. Τούτο όμως ουδόλως εμπόδιζε τους ανδρείους κατοίκους της από το να επανίστανται εν τοις πρώτοις εκάστοτε.»[1]

Ημέρα μνήμης και τιμής σήμερα βρισκόμαστε στο χωριό Νίππος, στη γενέθλια γη του Θεοκλή Κακάτση και Κακατσάκη, που τιμούμε και μνημονεύουμε.

Λίγα χιλιόμετρα από τα Χανιά ατενίζουμε τα ψηλά βουνά των Λευκών Ορέων, που δεκάδες χρόνια πριν  οι ντόπιοι τα  έδειχναν συχνά στους ταξιδευτές  "λέγοντας ότι είναι τα καλύτερα φρούρια της Κρήτης και το μόνο μέρος το οποίο οι Τούρκοι δεν πάτησαν ποτέ κατά τον πόλεμο από το 1821 – 1830."[2]  Εκείνοι όμως τα γνώριζαν, τα φύλαγαν και τα τιμούσαν.  «Σε καιρούς επανάστασης το γενικό αρχηγείο των Χριστιανών βρισκόταν σχεδόν πάντα στα υψώματα αυτά, επειδή οι επαναστάτες  ήταν εξασφαλισμένοι από απρόοπτα κι είχαν προστατευμένα τα νώτα τους με το να υπάρχει το απόρθητο οχυρό τους » . [3]

Εμείς, επισκέπτες μιας άλλης εποχής που μοιάζει πολύ μακρινή από τα χρόνια των ηρώων και των επικών κατορθωμάτων τους, θα προσπαθήσουμε να τα ανακαλέσουμε στη μνήμη μας απόψε ξεφυλλίζοντας τις πηγές και παρατηρώντας το χώρο.

Άλλωστε στο χωριό αυτό, συνδεμένο από το όνομά του γι άλλους με τα άλογα και την αρχαία παρθένο του Ολύμπου και γι’ άλλους με ονομαστούς άρχοντες της εποχής των βενετσιάνων, βρίσκουμε αποτυπώσεις του πολιτισμού, της πίστης και της καλλιτεχνικής ευαισθησίας των κατοίκων του από περασμένες εποχές.

Η τύχη του στην ιστορική εξέλιξη φυσικά ήταν συνδεδεμένη με αυτή της επαρχίας, άλλοτε κατοικούμενο από Χριστιανούς άλλοτε κατοικούμενο από Μουσουλμάνους, συχνά εξωμότες.[4]  Η οικονομία και η παραγωγή του καθορισμένη από την αποκορωνιώτικη φύση, την τοπική χλωρίδα και πανίδα,  έδωσε το νέκταρ των ηρώων που γεύθηκαν και μνημόνευσαν οι περιηγητές. Ο Πάσλευ εδώ ήπιε καλό κρασί το 1835, λίγες δεκαετίες  αργότερα ο Lear και ο Raulin κάνουν σχετικές αναφορές.

Η οχυρή θέση του χωριού συντέλεσε να είναι πέρασμα όχι μόνο ειρηνικών αλλά πολύ περισσότερο πολεμικών εξορμήσεων. Αιγύπτιοι, Τούρκοι, αλλά και επαναστάτες πέρασαν σε κρίσιμες φάσεις από το Νίππος άλλοτε προσπαθώντας να φθάσουν στα Σφακιά και άλλοτε βρίσκοντας προσωρινό καταφύγιο για περίσκεψη και ανασχεδιασμό. Αυτό συμβαίνει συχνότερα κατά το 19ο αιώνα, όταν πια το χωριό, όπως και το μεγαλύτερο μέρος του Αποκόρωνα, κατοικείται μόνο από Χριστιανούς[5], που οραματίζονταν την εθνική αποκατάσταση.[6]

Διαθέτουμε διάφορα στοιχεία για την ανασύνθεση της εικόνας του Νίππους  περί τα τέλη του 19ου αιώνα από Έλληνες και ξένους συγγραφείς. [7] Όμως, επιλέγω τη χαρακτηριστική  αφήγηση του Ιωσήφ Λεκανίδη, του Γραμματέα της Μεταπολιτευτικής Επιτροπής, για την παρρησία της :  «Ανεχωρούμεν εκ Φρε και αφικνούμεθα εις το σχεδόν μίαν ώραν απέχον του Φρε χωρίον Νίππος […] κατοικούμενον υπό 700 περίπου κατοίκων, μη διακρινομένων μεν, εκτός ολίγων εξαιρέσεων, επί ανδρικώ κάλει, διακρινομένων  όμως  επί πολεμική τέχνη και πατριωτισμώ, ουχ ήττον δε και επί προθυμία του προστρέχειν εις τας μάχας.»[8]

Α2. Το χωριό και ο ρόλος του στις επαναστάσεις

Πράγματι, τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα που ταλάνισαν την Κρήτη το 19ο αιώνα έχουν την έκφραση και τον αντίχτυπό τους στην ιστορία του χωριού. Λεηλασίες και πυρπολήσεις ιερών χώρων, θυσίες ιερωμένων, καταστροφές μνημείων μαρτυρούνται ήδη από τη μεγάλη επανάσταση της ελληνικής παλιγγενεσίας[9] έως τα θρυλικά γεγονότα των μέσων του 19ου αιώνα.

Το Νίπος έγινε πεδίο επαναστατικής δράσης και κατά την επανάσταση του 1866 – 1869, οπότε διαδραματίστηκαν σημαντικά γεγονότα και στην ευρύτερη περιοχή [10] , με ηρωικές πράξεις ιερωμένων και  άλλων πολιτών. [11]

Κατά την εποχή όμως της Μεταπολιτευτικής επανάστασης – για τον Ιωσήφ Λεκανίδη κάναμε ήδη λόγο – το Νίπος υπήρξε  σημαντικός σταθμός των πρωτεργατών. [12]  Μνημειώδης  η συγκέντρωση 800 επαναστατών και των επισκόπων Κυδωνίας και Κισσάμου Νικηφόρου και Δωροθέου, ενεργούντων κατ’ εντολήν του Πατριαρχείου[13],  στο Νίππος τον Απρίλιο του 1896, με στόχο τη διάλυση της Μεταπολιτευτικής Επιτροπής. Ακούσθηκαν ύβρεις, απειλήθηκαν σοβαρά επεισόδια, διακυβεύθηκε και δολοφονία των επισκόπων.

Β. Θεοκλής Κακατσάκης

Στη συγκέντρωση αυτή , αλλά και σε όλα τα  ιστορικά γεγονότα της περιόδου παρών ήταν ο Θεοκλής Κακάτσης ή Κακατσάκης, που σήμερα τον ξαναφέρνουμε με την έγνοια και το μόχθο των επιγόνων του στη ζωή του χωριού. Ο άνθρωπος που σφράγισε με την αγωνιστική του στάση και τη δράση του το β μισό του 19ου αιώνα, από τους πρωταγωνιστές της Μεταπολιτευτικής επανάστασης  και των έσχατων αγώνων για την ένωση, γεννήθηκε εδώ στο Νίππος το 1851, σε  μια περίοδο μεγάλης επαναστατικής έξαρσης για όλη την Κρήτη, αλλά πολύ περισσότερο για τη Δυτική Κρήτη και τον Αποκόρωνα. Η ζωή στο χωριό, η παράδοση των κρητικών αγώνων και της άκαμπτης αντίστασης στους κατακτητές, η ασυμβίβαστη διεκδίκηση της κρητικής ελευθερίας, γενικότερα η  περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής στο νησί σφυρηλάτησε το δυναμισμό και ενέπνευσε το φιλελεύθερο πνεύμα του, τόνωνε το έμφυτο θάρρος και  την αγωνιστική πνοή της  αδούλωτης ψυχής του. Ασφαλώς η μεγάλη κρητική επανάσταση του 1866 – 1869 αποτέλεσε βίωμα ανεξίτηλο και καθοριστικό για όσους την έζησαν και μάλιστα στα παιδικά, εφηβικά τους χρόνια. Πολύ περισσότερο για όσους συνδέονταν με ισχυρούς συγγενικούς δεσμούς με ήρωες- πρωταγωνιστές της, αφού κατ’ αυτήν προσγράφεται η  μαρτυρική θυσία άλλου Κακάτση, τα βήματα του οποίου ακολούθησε ο Θεοκλής, ως αρχηγός μετέπειτα της οικογένειας,.

Με την εμπειρία και τα βιώματα από τον απόηχό του ’66  διαμορφώθηκαν  επαναστατικές συνειδήσεις  , σφυρηλατήθηκε η αγωνιστικότητα, τονώθηκε ο πατριωτισμός, διαχύθηκε   η ευαισθησία και η ρομαντική διάθεση για την επόμενη εξέγερση, που ξέσπασε με αφορμή το Ρωσοτουρκικό πόλεμο το 1878.  Γνωρίζουμε ότι τότε ο Θεοκλής - στην ακμή των νεανικών του δυνάμεων -  πολέμησε με γενναιότητα και χαρακτηρίστηκε ένας από τους «ωκυποδέστερους» αγωνιστές, χαρακτηρισμός ομηρικός, που χρησιμοποιείται και από τον Μανούσο Κούνδουρο στις μετέπειτα αναφορές του για τον τιμώμενο σήμερα αγωνιστή.[14] Έλαβε, μάλιστα,  το  βαθμό του πεντακοσίαρχου, λόγω «των θυσιών, των κόπων και της πολεμικής του ανδρείας», σύμφωνα με έγγραφο που υπογράφουν το 1902 οι οπλαρχηγοί της περιοχής Αν. Γογονής, Αδρ. Κριαράς και Α. Κιγρινάκης.

Έτσι ήταν πολύ φυσικό να τιμηθεί από τους χωριανούς και να θεωρηθεί σημαντικό μέλος της κοινότητας, γι’ αυτό τον βρίσκουμε λίγα χρόνια μετά δημογέροντα, έως το 1884. [15]

Κατά την τελευταία και κρισιμότερη επαναστατική περίοδο της κρητικής ιστορίας 1895 - 1898  ο Θεοκλής Κακατσάκης συγκρότησε από συγχωριανούς του δικό του σώμα αγωνιστών, που  συντηρούσε  «ιδίαις δαπάναις» , οπότε και έφερε το βαθμό οπλαρχηγού Α’ τάξης. Οι περιοχές δράσης του ήταν ο Αποκόρωνας, η γειτονική επαρχία Κυδωνίας, αλλά και η επαρχία Αγίου Βασιλείου, όπως επιβεβαιώνουν οι ιστορικές πηγές. Η κρητική γη, τα βουνά και τα  χώματα των περιοχών έχουν κρατήσει τα μυστικά του κρητικού έπους των χρόνων εκείνων, που άνοιξε το δρόμο για την αυτονομία και την ένωση.

Το 1895 ήταν από τους πρώτους, μαζί με το συγχωριανό του Ελευθέριο Χρηστουλάκη, που υπέγραψαν το Υπόμνημα Κούνδουρου[16]. Τότε μάλιστα υπογράφει ως Θεοκλής Κακάτσης, ενώ στη συνέχεια αποτελεί ενεργό μέλος της Μεταπολιτευτικής Επιτροπής, γι’ αυτό και  το  1896 εκπροσώπησε την περιοχή του στη Γενική Επαναστατική Συνέλευση. Λόγω της σχετικής οικονομικής ενίσχυσης μεσολάβησε υπέρ του χωριανού του Ελ. Χρηστουλάκη, προκειμένου  να συμπεριληφθεί και ο τελευταίος στα μέλη της Μεταπολιτευτικής Συνελεύσεως[17], σε μια περίοδο που όπως είπαμε,  το Νίππος αποτέλεσε κέντρο συζητήσεων, συνελεύσεων, σταθμό σημαντικό και κρίσιμο για τους επαναστάτες, αλλά και χώρο φιλόξενο για τους πρωταγωνιστές.[18]  Ο ίδιος ο Θ. Κακατσάκης εκτελεί αποστολές ως έμπιστο πρόσωπο [19],  τολμά να αγνοήσει τις εκκλήσεις του επισκόπου και να υπηρετήσει με πάθος και πίστη μοναδική τους σκοπούς της «τυχερής», όπως ονομάστηκε, επανάστασης. [20]  Βέβαια σε αυτήν επιστρατεύονται όλοι οι  Νιππιανοί, που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο και στα πολεμικά γεγονότα.  [21]

Το Μάιο του 1896 συμμετείχε στην εποποιία  της  πολιορκίας του Βάμου [22] και έπειτα στα επακόλουθα γεγονότα. [23]   Κορυφαία στιγμή της αγωνιστικής του δραστηριότητας η συμμετοχή του στην εκπόρθηση του πύργου της Μαλάξας το Μάρτιο του 1897, στην οποία έδειξε γενναιότητα και δυναμισμό, θάρρος απαράμιλλο, καθώς αντιμετώπισε όχι μόνο τις εφόδους των εχθρών στο Παλαίκαστρο αλλά και τα πυρά ακόμη και του ευρωπαϊκού στόλου. [24]  Σε εκείνα τα γεγονότα εντοπίζεται  η κρίσιμη στιγμή, κατά την οποία τολμά να ανυψώσει τη δική του ιερή σημαία, που με περίσσια φροντίδα και αίσθηση πατριωτικού  χρέους συντηρήθηκε έως τις ημέρες μας από την οικογένεια και σήμερα παραδίδεται ως ιερό κειμήλιο στο Ίδρυμα «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος». Περιγράφεται η τολμηρή ανύψωση της σημαίας από το Θ. Κακατσάκη επανειλημμένα και παρά την επίμονη αντίδραση των ευρωπαϊκών πλοίων από τον κόλπο της Σούδας. Είναι περισσότερο γνωστό το αντίστοιχο επεισόδιο  της ανύψωσης της ελληνικής σημαίας  στο Ακρωτήρι από τους Κρητικούς επαναστάτες, όταν  τα ευρωπαϊκά πάλι πλοία με λυσσώδη μανία προσπαθούσαν να καταστείλουν την επαναστατική διεκδίκηση της ένωσης της Κρήτης με τη χρεωκοπημένη και αδύναμη Ελλάδα. Προφανώς για τους αγωνιστές της Κρήτης ήταν άγνωστες οι ατραποί της διπλωματίας και των πολύπλοκων συμφερόντων των ισχυρών του κόσμου. Η εθελοθυσία και ο ηρωισμός  γεννούσε απορίες και θαυμασμό στους πολιτισμένους Ευρωπαίους, αλλά αυτά δεν αρκούσαν, για να παραλλάξουν τις εντολές των κυβερνήσεων ούτε τους σχεδιασμούς των ηγετών στη σκακιέρα του κόσμου.

Η σημαία, το ιερό σύμβολο  της ένωσης και της ευόδωσης του αλυτρωτικού οράματος, σχισμένη και σημαδεμένη από τους πυροβολισμούς και τον καπνό του πολέμου για μας σήμερα κρατά το νήμα σύνδεσης με το χρόνο, με τους ανθρώπους που την ύψωσαν με τον τιμώμενο ήρωα Θεοκλή Κακατσάκη, με τους Νιππιανούς  του 1800, αλλά και με τις ενδιάμεσες χρονικά γενιές.[25] Η τιμή για την έπαρσή της στη δίνη των σκληρών μαχών, μα και για τη διατήρησή της στο μακρό χρόνο που μας χωρίζει από τα γεγονότα που ανιστορούμε εμπνέει εκδηλώσεις και δράσεις σαν τη σημερινή.

Η προσωπική συμβολή του Θεοκλή Κ. στην επανάσταση του 1897 έχει καταγραφεί από ιστορικούς και έχει επαινεθεί από τους στρατιωτικούς μελετητές.[26] Επακολούθησε η περίοδος της αυτονομίας, η εποχή της ελπίδας για ένωση, που όμως δεν άργησε να διαψευσθεί. Έτσι, όταν ο καιρός το καλούσε,  δεν δίστασε να στηρίξει τις ενωτικές απόπειρες και τις επαναστατικές κινήσεις.  Το Μαίο του 1905 εκλέχθηκε από τους κατοίκους του χωριού του μαζί με τους Ευάγγελο Μελιγκουνάκη, Στυλιανό Κουρομιχελάκη και Ευάγγελο Κιαγιαδάκη πληρεξούσιος αντιπρόσωπος στην επαναστατική Συνέλευση του Θερίσου.[27] Συμμετείχε άλλη μία φορά στο προσκλητήριο της πατριωτικής παρέμβασης με όποιες θυσίες και κόστος προσωπικό.

Η πολεμική λαίλαπα δεν στάθηκε ικανή να κάμψει το φρόνημα του αγωνιστή Θεοκλή Κακάτση, όμως ο μοιραίος θάνατος του πρωτότοκου γιου του πολιτοφύλακα  σπουδαστή Νικολάου το 1907 στον ανθό της νιότης του τον συγκλόνισε και επηρέασε καθοριστικά την πορεία της ζωής του. [28] Παρόλα αυτά εξακολούθησε να αποτελεί σεβάσμια φυσιογνωμία της αποκορωνιώτικης κοινωνίας κατά τα επόμενα χρόνια. Σχετική είναι η αναφορά του Μιχ. Δέφνερ, που επισκέφτηκε τη Δυτική Κρήτη το 1918 και με τις συστάσεις του  διευκολύνθηκε στην περιήγηση και στην εξερεύνησή του. [29] Γνωρίζουμε ότι πέθανε το (1925 [30] ή)  1926. [31]

Γ. Άλλοι Κάτοικοι

Ωστόσο οφείλουμε να πούμε ότι ο Θεοκλής Κακατσάκης δεν ήταν μόνος του σε όλη την επαναστατική δράση, που εκθέσαμε. Η οικογένεια αλλά και πολλοί από τους συγχωριανούς του βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή των αγώνων μαζί του ή στη συνέχισή τους μετέπειτα, διαμορφώνοντας τη μακρά ιστορική παράδοση του τόπου τους και συνεχίζοντας την ιστορία της ανένδοτης διεκδίκησης της κρητικής ελευθερίας. Τα αρχεία των αγωνιστών καταγράφουν ονόματα και ιχνηλατούν προσωπικές ιστορίες, μικρές ψηφίδες στον κρητικό αδιάλειπτο αγώνα  για την  ελευθερία και την αξιοπρέπεια.

Καταγράφονται και άλλα μέλη της οικογένειας. Ξεχωριστή μνεία κάνουμε στον αδελφό του Θεοκλή  Αντώνιο Κακατσάκη. Εκείνος γεννημένος το 1862 επίσης συμμετείχε ενεργά στη Μεταπολιτευτική Επιτροπή και γνωρίζουμε ότι το 1902 ζήτησε να περιληφθεί στον Κατάλογο των Αγωνιστών του Νομού Σφακίων, οπότε τιμήθηκε γι’ αυτή τη δράση του.

Θυσίες Νιππιανών αγωνιστών καταγράφονται από τις διάφορες επαναστατικές κινητοποιήσεις[32] , ενώ στο Αρχείο Αγωνιστών του Ι.Α.Κ. περιλαμβάνονται τα ονόματα των Εμμ. Κατσιγαράκη[33], ο Εμμ. Πωλογεωργάκη[34], ο Εμμανουήλ Αγγελάκη και Κων/νου Αγγελάκη[35], ο Ελευθερίου Χρηστουλάκη[36]. Δεν πρέπει όμως να περιορίσουμε σε αυτά την ιστορική προσφορά του χωριού.

Απλώς λόγω και της ημέρας επικαλούμαστε την ενδιαφέρουσα  μαρτυρία του Ιωσήφ Λεκανίδη, πρωταγωνιστή της Μεταπολιτευτικής επανάστασης : «Πασών  των οικογενειών του χωρίου τούτου διακρίνονται δια τον πατριωτισμόν και την ανδρείαν των οι Πωλαναγνωστάκηδες και Κακάτσηδες. Των Κακάτσηδων ηγείται ο σύντροφος μας Θεοκλής Κακατσάκης, διακρινόμενος δια την γλυκύτητά του και τον ακραφνή πατριωτισμόν του»[37].

Στα χρόνια που ακολούθησαν Νιππιανοί πολέμησαν στο Μακεδονικό Αγώνα . Ο πιο γνωστός είναι ο Εμμανουήλ Κατσίγαρης οπλαρχηγός στη Μακεδονία, που απαθανατίστηκε σε προτομές στο Νίπος, στη Θεσσαλονίκη αλλά και αλλού.   

Μετέπειτα και μετά το θάνατο του Θεοκλή Κακατσάκη η αγωνισρική παράδοση του χωριού συνεχίστηκε και κατά το β΄αγκόσμιο πόλεμο, κατά τη Μάχη της Κρήτης .  Ο τελευταίος γιος του Θεοκλή Μανούσος σκοτώθηκε στα βουνά της Αλβανίας  κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου, (συγκεκριμένα στην Τρεμπεσίνα στις 19.2.1941).[38]

Επίσης κατά τη διάρκεια  της γερμανικής κατοχής  οι κάτοικοί του  Νίππους συμμετείχαν στην αντίσταση δυναμικά. Στις 4.7.1941 στο Νίππος συγκροτήθηκε επιτροπή της Αδελφότητας και ορκίσθηκαν  από τον Ανδρέα Π.Πολέντα, επαρχιακό αντιπρόσωπο της ΑΕΑΚ (Ανωτάτης Επιτροπής Αγώνος Κρήτης)  και τον τοπικό εφημέριο Χρήστο Χριστουλάκη. Στην επιτροπή γνωρίζουμε ότι συμμετείχαν εκτός από τον προαναφερθέντα εφημέριο ο Νικόλαος Κοτσυφάκης, ο Στυλιανός Λαμπάκης,ο  Ιωάννης Βάνδουλας, ο  Εμμανουήλ Βασιλομανωλάκης και ο Νικόλαος Κακατσάκης. [39]





Δ. Επίλογος

Κυρίες και κύριοι, φίλες και φίλοι,

βρισκόμαστε σε ένα φιλόξενο, ιστορικό χωριό της Κρήτης και τιμούμε τους αγωνιστές και την ιστορία του. Σήμερα στήνοντας και αποκαλύπτοντας την προτομή του οπλαρχηγού, του γενναίου πολεμιστή των κρητικών επαναστάσεων Θεοκλή Κακάτση, Κακατσάκη αφουγκραζόμαστε την παράδοση και τους θρύλους της Κρητικής ιστορίας. Θυμόμαστε, τιμούμε και δεσμευόμαστε για τη μεταλαμπάδευση των αξιών και των ιδανικών τους στις γενιές που έρχονται και μας διαδέχονται σε τούτο τον τόπο. 

Ακολουθώντας το μίτο των θρύλων διαβάζουμε πως κάτω από το χωριό υπάρχει ρεματιά που κατεβαίνει κάτω από τα Λευκά Όρη. Στην κοίτη της βρίσκεται η βρύση Αννίτσα και ένας μεγάλος θησαυρός. Λέγεται πως  χρυσός έρρεε από εκεί και φυλασσόταν σε μέρος άγνωστο. Οι σύγχρονοι κι οι αλλοτινοί επισκέπτες δεν μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι εντόπισαν το χρυσό των παραδοσιακών παραμυθιών. Εμείς, ωστόσο, το χρυσό αυτό τον βρίσκουμε κρυμμένο στη μελέτη της ιστορίας και τη λαμπρότητά του αναδεικνύουμε με την αποκάλυψη των πτυχών της, τη διάδοση των πορισμάτων της, την οικείωση των νεοτέρων γενεών με τους  πρωταγωνιστές της,  όπως αυτόν που σήμερα έχουμε μπροστά μας, με τη διατήρηση των κειμηλίων της σαν αυτό της σημαίας, που προσκυνάμε με συστολή και θαυμασμό.

Σεβασμό και τιμή οφείλουμε σε εκείνους που φύλαξαν και  τις αποκορωνιώτικες Θερμοπύλες, σαν να ήταν χρυσός, βάφοντας με το αίμα τους λάβαρα ιερά αξίας ανεκτίμητης.









[1] Ιωσήφ Χατζηδάκης, Πειρήγησις εις Κρήτην. Εν Ερμουπόλειτύποις Νικολάου Βαρβαρέσου  1881, σ. 91.
[2]RobertPashley, Ταξιδεύοντας …, σ.188.
[3]Γ.Π. Εκκεκάκης (παρουσίαση), Κρήτη 1893, …, 115 – 116.
[4] 1818  «Νίποςεως 300 σπίτια Χριστιανοί και Τούρκοι εξίσου. ΖαχαρίουΠρακτικίδου, Χωρογραφία της Κρήτης. Ηράκλειο 1983, σ. 64.
[5] Ο Νικόστρατος Καλομενόπουλος τοποθετεί στο Νίπος στην Κοιλάδα των Βρυσών και καταγράφει ότι κατοικείται από 145 ελληνικές οικογένειες.[5] Νικόστρατος Καλομενόπουλος, Κρητικά ήτοι Τοπογραφία και οδοιπορικά της νήσου Κρήτης. Εν Αθήναις 1894. σ. 244.Ο  Ιωάννης Νουχάκης καταγράφει 695 κατοίκους Ι. Νουχάκης, Κρητική Χωρογραφία, γεωγραφία, ιστορία, στατιστική του πληθυσμού, αποστάσεων κ.τ.λ. Εν Αθήναις 1903, σ. 217.
[6] «Δεν υπήρχε σκιά Τούρκου στο γειτονικό Μπρόσνερο» και στην περιοχή, όταν τον επισκέφθηκε ο Simonelli, κατά τα τέλη του 19ου αιώνα». Γ.Π. Εκκεκάκης (παρουσίαση), Κρήτη 1893, οι περιηγητικές αναμνήσεις του VittorioSimonelli, ένα άγνωστο οδοιπορικό πλουτισμένο με πρωτότυπες φωτογραφίες. Ρέθυμνο 1996, σ.115.
[7] Ο Γ.Ιακ. Καλαϊσάκης στον κατάλογο σχολείων της επαρχίας Αποκορώνου καταγράφει ότι στο Νήπος  υπάρχει σχολείο «αδιαίρετον» θηλέων» (;)[7]  Αλλού, σε πίνακα με τον αριθμό των κατοίκων,  το καταγράφει ως Νίπος. Εκεί αναφέρει κατοίκους : άρρενες 288, θήλεις 348, απόντες εις το εξωτερικόν 107 και συνολικά απόντες μαζί με αυτούς οπουδήποτε (και εις άλλον χωρίον ή δήμον 177). Θεωρεί ότι οι κάτοικοι του χωριού συνολικά ήταν 813. Πρόκειται για  χειρόγραφο πίνακα , όπου καταγράφονται αναλυτικά όλοι οι κάτοικοι της επαρχίας Αποκορώνου κατά χωρά. Πιθανόν για απογραφή του 1900;;. Αρχείο Γ.Ιακ. καλαϊσάκης, ΓΑΚ
[8]Ιωσήφ Γ. Λεκανίδου, Ημερολόγιον της…, σ.70
[9] Κοντά σε αυτήν στη θέση Άσπρουγας δόθηκε μνημειώδης μάχη με τους Τούρκους , οι οποίοι λεηλάτησαν και πυρπόλησαν τις εκκλησίες, έσφαξαν 250 από τους 350 παπάδες και καλογέρους μέσα σε μία ημέρα. Τότε κατέστρεψαν και το παλάτι, απομεινάρια τους οποίου σώζονται. Ευάγγελος Μελιγκουνάκης, «Ένα ιστορικόν δια το χωρίον Νίππος της επαρχίας Αποκορώνου, παρμένο από τα Ιστορικά Αρχεία της Βενετίας», …
[10]Βλαβογιλάκηςπ. Μιχάλης, Εκκλησία και αγώνες της Κρήτης  1856 – 1905. Εκδόσεις Σιδέρης. Χανιά 2011, σ. 247, 286.
[11]Βλαβογιλάκης  Μιχάλης…, σ. 158.
[12]Βλαβογιλάκης  Μιχάλης…, σ. 508.
[13]Ιωσήφ Γ. Λεκανίδου, Ημερολόγιον της απελευθερωτικής…, σ. 164,   Μαρίνα ΖινευράκηΛεκανίδου, Εκ του αρχείου Ιωσήφ Γ. Λεκανίδου, Αλληλογραφία της απελευθερωτικής επαναστάσεως της Κρήτης 1895 – 1898. Χανιά  1954, σ. 165.   Για το ρόλο του Γερμανού Αποστολάκη, απεσταλμένου από τον Α. Σκουζέ και τους Κρητικούς της Αθήνας Βλαβογιλάκης  Μιχάλης…, σ. 516 – 517. 
[14] Μ. Κούνδουρος, Απομνημονεύματα…
[15] Ο Μεγαλονάκης απεβίωσε, ο Κακατσάκης αποήμησε, οπότε αντικαταστάθηκαν και οι δύο   από τους  Μιχ. Κουρουμελάκη και Ι. Μεγαλονάκη. Εφημερίδα Κρήτη 2.5.1884.
[16]Ιωσήφ Γ. Λεκανίδου, Ημερολόγιον της απελευθερωτικής επανστάσεως της Κρήτης 1895 – 1898. Χανιά 1963, σ. 12.
[17]Μεταπολιτευτικής Συνελεύσεως…, σ. 240.
[18]Ιωσήφ Γ. Λεκανίδου, Ημερολόγιοντης…, σ. 70, 136, 259
[19]Ιωσήφ Γ. Λεκανίδου, Ημερολόγιον της απελευθερωτικής.., σ. 346.
[20]Ιωσήφ Γ. Λεκανίδου, Ημερολόγιον της απελευθερωτικής.., σ. 347.
[21]Ιωσήφ Γ. Λεκανίδου, Ημερολόγιον της απελευθερωτικής…, σ. 124, 142, 181, 230,
[22]Ιωσήφ Γ. Λεκανίδου, Ημερολόγιον της απελευθερωτικής.., 178.
[23]Ιωσήφ Γ. Λεκανίδου, Ημερολόγιον της απελευθερωτικής..,  .., 256
[24] Για τα γεγονότα αυτΆ ΒΛ. Ιωσήφ Γ. Λεκανίδου, Ημερολόγιον της απελευθερωτικής..,315 – 317.
[25]Ιωσήφ Γ. Λεκανίδου, Ημερολόγιον της απελευθερωτικής.., σ. 319.
[26] τον  Χ. Χούδαλη αντιπρόσωπο του αρχηγού στρατιωτικής κατοχής Κρήτης Τιμ. Βάσσου.
[27]Σώζεται σχετικό εκλογητήριο. Αρχείο Θερίσου…  εγγ. 156.
[28] Κ. Γ. Λαγουμιτζάκης, «Τω θανάτω του πρώτου πολιτοφύλακος και σπουδαστού  Νικολάου ΘεοκλήΚακατσάκη»,  Κρητικός Αστήρ 1.11.1907, σ. 182 – 183.
[29] « Η πρώτο μου φροντίδα ήτανε να βρω δυο γερά μουλάρια για να μας ανεβάσουν στ’ Ασκύφου. Δι’ αυτό το ζήτημα είχα πάρει μάλιστα από τα Χανιά δύο συστατικά  το ένα προς τον Θεοκλή Κακατσάκην και το άλλο προς τον Μιχαήλ Αγγελάκην, δύο καλούς νοικοκυραίους των Βρυσών, δια να με βοηθήσουν να βρω ζώα. Αυτοί μεσολάβησαν στον Γεώργιον Βαλύρην από τον Πετρέ του Ασκύφου και τα ζώα βρέθηκαν (έναντι 50 δραχμών δια 5 ώρες δρόμον». Μιχαήλ Δέφνερ, Οδοιπορικαί εντυπώσεις από την Δυτικήν Κρήτην μετά πολλών εικόνων. Εν Αθήναις, σ.80.
[30]Γ.Γ.Χρηστάκης, Βασικό Βιογραφικό Λεξικό Αγωνιστών της Κρήτης. Ηράκλειο 2009, τ. Α, σ. 185 – 186, του ίδιου «Θεοκλής κακατσάκης», εφ. Η Τόλμη, 10.3.2007, σ. 18.
[31] Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης, «Θεοκλής Ν. Κακατσάκης», ΧΝ/ Αγία Σοφία…, σ.
 [32] Από την επανάσταση 1995 – 1898 , από Νίππος αναφέρεται θανών ο Νικόλαος Μαρκέτος,  και τραυματίας ο Νικόλαος Κουρομιχελάκης. Σχετικά βλ.  Ιωσήφ Γ. Λεκανίδου, Ημερολόγιον της απελευθερωτικής…., σ. 192.
[33] Αίτηση Εμμ. Κατσιγαράκη, κατοίκου Νίππους  για θέση εφίππου ταχυδρομικού φύλακα. Αρχείο Κρητικής Πολιτείας , Φάκ. 201 – 300.
[34] Αίτηση Εμμ. Πωλογεωργάκη, κατοίκου Νίππους: ήταν στην έφιππη Χωροφυλακή από το 1889. Ζητά να καταταγεί ξανά στο σώμα και αποστέλλει αίτηση στο Αρχηγείο Χωροφυλακής. Αρχείο Κρητικής Πολιτείας , Φάκ. 101- 200, αρ.εγγ. αρ. πρωτ. 148.
[35]Από Νίπος Αποκορώνου  Εμμανουήλ Αγγελάκης και Κων/νος Αγγελάκης αγωνιστές κατά την περίοδο 1895 – 1896 ζητούν να αναγνωριστούν. ΙΑΚ., Αρχείο Αγωνιστών 1852 – 1985, υποφάκελος 007/ 1908, 008/1902 και  010/1905, αρ. 52. 
[36]Το 1898 ο Ελευθέριος Χρηστουλάκης από Νίπος εκλέχθηκε  βουλευτής Αποκορώνου. Ιωσήφ Γ. Λεκανίδου, Ημερολόγιον της απελευθερωτικής.., σ. 376.
[37]Ιωσήφ Γ. Λεκανίδου, Ημερολόγιοντης… , σ. 70.
[38] Τα στοιχεία οφείλονται σε προσωπική μαρτυρία.
[39]…σ.114.









Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου