e-mail: Kakatsakis@sch.gr
Και ως ποιητής ενεργός πολίτης
Και ως ποιητής είναι ενεργός πολίτης ο Γιάννης Φίλης. Προπάντων ως ποιητής, τολμώ να πω, είναι ενεργός πολίτης ο εξ Ασίνης Ναυπλίου ορμώμενος, εδώ και χρόνια συμπολίτης μας, καθηγητής (και για δεκαετία πρύτανης) του Πολυτεχενείου Κρήτης. Ένα απ’ τα συμπεράσματα στο οποίο κατέληξα, ύστερα από επικοινωνία που είχα μαζί του, διαβάζοντας την τελευταία ποιητική του συλλογή, “Δυτικά του Ομήρου” (εκδόσεις “Μελάνι”, Αθήνα, 2009), που είχε την καλοσύνη να μου στείλει. Ανοίγω παρένθεση. Το ’χει και το χάρισμα αυτό ο Γιάννης Φίλης. Να χρησιμοποιεί και τον ποιητικό λόγο στην βασική του αποστολή που είναι η επικοινωνία. Ακριβώς γιατί δεν γράφει ποιήματα απλώς και μόνο για να βγάλει τα σώψυχά του, αλλά για να επικοινωνήσει με τους αναγνώστες του, θέτοντας σε λειτουργία έναν συνεχή διάλογο με τον καθένα απ’ αυτούς, μ’ εμένα εν προκειμένω. Κλείνω την παρένθεση. Μετά λόγου γνώσεως αυτό. Έχοντας υπόψη και τη σύνολη, σε γενικές γραμμές, “φίλια” προσφορά του στον τόπο, την δημιουργία του Πάρκου Χλωρίδας και Πανίδας, για παράδειγμα, και την πολυποίκιλη σε πολλούς τομείς δραστηριότητά του, και την αναγνώριση της οποίας έχει τύχει στην Ελλάδα (Ακαδημία Αθηνών) και στις ΗΠΑ (το UCLA και το Αmerican Association for the Advancement of science) το λογοτεχνικό, επιστημονικό και κοινωνικό του έργο. Αλλά και ως αναγνώστης των 2 απ’ τις 4 προηγούμενες ποιητικές του συλλογές (την “Αρχάριος Οδυσσέας” και την “Ελπήνωρ: Ένας χαρτογράφος χωρίς μνήμη”) και ενός απ’ τα άλλα λογοτεχνικού περιεχομένου, βιβλία του, του “Μία Σταγόνα στον Χείμαρρο”, και για το οποίο έχω γράψει στην στήλη. Ένας ποιητής, που ενώ “εις την οδόν έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί”, για να χρησιμοποιήσω έναν στίχο του Κ.Π. Καβάφη, αισθάνεται τους κινδύνους που ελλοχεύουν, και επιμένει να μιλά, να απορεί, να διαμαρτύρεται, να καταθέτει άποψη, είναι σε τελευταία ανάλυση κατά την γνώμη μου ο Γιάννης Φίλης, λοιπόν. Ένας ποιητής ενεργός πολίτης, που δεν έχει βέβαια την ψευδαίσθηση ότι θ’ αλλάξει με τα ποιήματά του τον κόσμο, αλλά την αίσθηση ότι θα βοηθήσει τους ανθρώπους ν’ αλλάξουν για “να ανθρωπινέψει” ο κόσμος...
Ταξιδεύοντας δυτικά του Ομήρου
Ταξιδεύω “δυτικά του Ομήρου”, σαν ναύτης στο καράβι του καπετάν Γιάννη Φίλη. Τρώγοντας και πίνοντας μαζί του “λέξεις φυτρωμένες στις πέτρες” κι έχοντας για συντροφιά πολύτιμα “αντικείμενα του χρόνου”. Διαβάζω την περί ης ο λόγος και στην προηγούμενη εύφημη μνεία ποιητική του συλλογή που αποτελείται απ’ τις άλλες δύο εντός εισαγωγικών φράσεις της παραπάνω περιόδου, δηλαδή. Και ιδού βρισκόμαστε στην πλατεία 1866 των Χανίων, όπου “μελαμψοί εργάτες ζητιανεύουν δουλειά” (“Η πρώτη θάλασσα”, σελ. 11 - 12). “Οι μελαμψοί εργάτες μιλούν σπασμένα ελληνικά / δεν ξέρουν φράσεις όπως ναρκοπέδια στον Έβρο / ναυάγιο στο Αιγαίο. / Οι πλούσιες χώρες τους δίνουν οικονομική βοήθεια / εκείνοι τους δίνουν πολλαπλάσιες δόσεις δανείων./ Οι πλούσιες χώρες τους στέλνουν δημοκρατία / με έξυπνες βόμβες / σχεδιασμένες σε απαστράπτοντα εργαστήρια./ Και οι μελαμψοί κάτοικοι βρίσκουν χώρα και πλατεία / να ζητιανέψουν δουλειά./ Εχουν δυσκολία να προφέρουν στις περίεργες γλώσσες / που μιλούν φράσεις όπως απεμπλουτισμένο ουράνιο / παράπλευρες απώλειες”/... Και ιδού πρόσωπο με πρόσωπο με τον “τραχύ” Νοέμβρη του ’73 (“1973”, σελ. 35) όπου: “Ο βλογιοκομένος ταγματάρχης στάθηκε πανύψηλος / μπροστά στον φαντάρο, το σαρανταπεντάρι οπλισμένο./ Το κρύο πρωινό δεν ερμηνευόταν με μεταφορές./ Παραπήγματα, τα άρματα μάχης-/ δεινόσαυροι αποκοιμισμένοι./ Στη ρεματιά τ’ αηδόνια διόρθωναν / τις τελευταίες φράσεις του δοξαστικού./ Το άνοιγμα της κάννης τόσο μικρό, σχεδόν ασήμαντο./ Η αίσθηση στον κρόταφο απρόσμενη, κρύο”/... Και ιδού να ψάχνουμε από κοινού πως να παλέψουμε “εκείνον που πιστεύει τα δικά του ψέματα για αλήθεια / για λίγη εξουσία ανάμεσα στους Αρχαίους / λίγη εύνοια από τον Αγαμέμνονα,/ για μια εμφάνιση στην τηλεόραση” όταν “ακόμα και οι θεοί υποκρίνονται ότι δεν βλέπουν”, και να αναρωτιόμαστε “πώς να συντάσσονται άραγε / η νέμεσις, η τιμή και η εξουσία;” (“Και πώς;”, σελ. 62) Για να αναφερθώ σε τρεις μόνο στάσεις, σε ισάριθμα ποιήματα, δίχως κανένα σχόλιο εκ μέρους μου. Μόνο και μόνο για να δείξω τον ενεργό πολίτη, ως ποιητή, Γιάννη Φίλη.
Το φίλιον ύφος
Κάθε ποίημα του Γιάννη Φίλη, είναι μια ολόκληρη ιστορία με αρχή, μέση και τέλος, ένα δομημένο θεατρικό δρώμενο, μα και μια ξεχωριστή στάση στο όλο ταξίδι. Στους μέχρι τώρα σταθμούς της ζωής του ποιητή. Στα πρόσωπα και στα πράγματα. Στα πρόσωπα των πραγμάτων μα και στα πράγματα των προσώπων. Στα “μεθυσμένα καλοκαίρια” των παιδικών του χρόνων. Στα κατοπινά φθινόπωρα, στους επόμενους χειμώνες και στις επερχόμενες ανοίξεις. Στις στιγμές της αιωνιότητας και στην αιωνιότητα των στιγμών. Όταν, για παράδειγμα, “η θάλασσα / τον ήλιο από τα γένια είχε πιάσει / και του ’δειχνε πως γίνονται / γλυπτά στους βράχους / πως κάποτε οι βράχοι αντιμιλούν (“Θάλασσα”). Με τον Θεό σε διακριτή, μα γιατί όχι και σε διακριτική απόσταση, να “χαζεύει τα παρελθόντα που του προσάπτουν οι άνθρωποι” (“Μικρά Ασία”, σελ. 19). Ως προς το ύφος ο Γιάννης Φίλης είναι ένας χθεσινός Ελύτης, ως προς το ήθος ένας αυριανός Σεφέρης, σημείωσα κάτω απ’ το ποίημα αυτό που τελειώνει με τους στίχους: “Το δελτίο καιρού για τους συνήθεις μιλούσε / δισεπίλυτους ανέμους που καθαίρουν τη μνήμη”. Ένας ποιητής που έχει το δικό του, ιδιαίτερο, ύφος, αντανάκλαση του δικού του, ιδιαίτερου ύφους, σημείωσα, λίγες σελίδες παρακάτω, σαν σχόλιο, κάτω απ’ το ποίημα “Νωρίς” (σελ. 23). “Νωρίς άρχισε η επανάσταση των τζιτζικιών / γρήγορα εξαπλώθηκε πέρα απ’ τα πεύκα / ως την απέναντι ακτή / που την υπέγραφε νωχελικό ιστίο./ Ένα κοχύλι φώναζε του πελάγου / λίγο πριν γίνει άστρο./ Ο πόνος φευγάτος η αδικία./ Το βράδυ ένα βουνό / δίκαζε τη θεολογία των άστρων”.
Μ’ αυτό, δείγμα του “φίλιου ήθους”, προσώρας, τελειώνω.
>> τυπώστε αυτό το άρθρο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου