ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Βαγγέλης Κακατσάκης: «Η ποίηση που μας συγκινεί, μας προσκαλεί σε διάλογο διαρκείας»

Συνέντευξη στην Αργυρώ Μουντάκη 

Όταν ένας Δάσκαλος γράφει, τότε κάτι διαφορετικό προκύπτει από την παιδαγωγική του διάδραση με τη ζωή και τους μαθητές τους. Κι η ποίησή του μέσα από την αποτύπωση της πιο σκληρής πραγματικότητας έρχεται λυτρωτική να βρέξει σταγόνες αισιοδοξίας. Είναι η αέναη κίνηση της σκέψης και της καρδιάς του; Είναι η οπτική του στη ζωή; Ό,τι κι αν είναι, η ποίησή του ήταν και παραμένει διαχρονική. Όπως συμβαίνει με όλα τα σπουδαία δημιουργήματα της τέχνης και της λογοτεχνίας. Ο ποιητής Βαγγέλης Κακατσάκης αποκλειστικά στο Fractal!

http://fractalart.gr/vangelis-kakatsakis/
http://fractalart.gr/kakatsakis/
Δείτε περισσότερα... ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης

Όταν ένας Δάσκαλος γράφει, τότε κάτι διαφορετικό προκύπτει από την παιδαγωγική του διάδραση με τη ζωή και τους μαθητές τους. Κι η ποίησή του μέσα από την αποτύπωση της πιο σκληρής πραγματικότητας έρχεται λυτρωτική να βρέξει σταγόνες αισιοδοξίας. Είναι η αέναη κίνηση της σκέψης και της καρδιάς του; Είναι η οπτική του στη ζωή; Ό,τι κι αν είναι, η ποίησή του ήταν και παραμένει διαχρονική. Όπως συμβαίνει με όλα τα σπουδαία δημιουργήματα της τέχνης και της λογοτεχνίας. Ο ποιητής Βαγγέλης Κακατσάκης αποκλειστικά στο Fractal!

-Κύριε Κακατσάκη ο ποιητικός σας λόγος όποτε κι αν τον εμπνευστήκατε παραμένει διαχρονικός. Πώς το εξηγείτε αυτό;

Διαχρονικό είναι ότι αντέχει στον χρόνο. Με την έννοια αυτή αν ήξερα ότι θα αντέξει στον χρόνο έστω κι ένα ποίημά μου θα ήμουν ικανοποιημένος. Το εύχομαι πάντως. Θα ήθελα, ύστερα από 50 χρόνια, να μην πω περισσότερα, να υπάρχουν άνθρωποι που όταν συναντούν κάποιο ποίημά μου να συγκινούνται.

-Η εκπαιδευτική σας ιδιότητα βοήθησε την ποιητική σας;

Υπηρέτησα τη Δασκαλοσύνη για 39 χρόνια, τα 3 πρώτα ως παιδαγωγός στο Οικοτροφείο Αρρένων Κισάμου της Μητρόπολης Κισάμου και Σελίνου, επί εποχής Ειρηναίου Γαλανάκη και τα υπόλοιπα ως δάσκαλος της Λαϊκής μας Παιδείας. Κάποιες φορές ένιωθα δάσκαλος-ποιητής και κάποιες άλλες ποιητής-δάσκαλος. Δεν ξέρω αν η παιδαγωγική μου ιδιότητα βοήθησε την ποίησή μου, το σίγουρο είναι ότι προσπάθησα η ποίησή μου να είναι δασκαλική και όχι δασκαλίστικη.

-Καζοβαρ τι σημαίνει;

Η ΚΑΖΟΒΑΡ (βάλτε τον τόνο όπου θέλετε) είναι μια φανταστική πόλη-χώρα, σύμβολο για τον ποιητή μέσα στην οποία εξ’ ορισμού συνυπάρχουν οι «χυδαίοι», οι «αδύναμοι» και οι «φαέθοντες». Μέσα σ’ αυτήν την πόλη-χώρα υπάρχει και ο ποιητής, ο οποίος «ως πρώτος και έσχατος άνθρωπος» προσπαθεί να ερμηνεύσει κάποιες απ’ τις ανθρώπινες συμπεριφορές. Με την έννοια αυτή η ΚΑΖΟΒΑΡ μπορεί να είναι σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου. Μπορεί ακόμα να είναι εντός μας. Ο καθένας από μας έχει στοιχεία χυδαιότητας, αδυναμίας μα και «φαεθοντισμού». Να προσθέσω ότι η λέξη ΚΑΖΟΒΑΡ είναι δικό μου δημιούργημα. Ο αρχικός τίτλος της συλλογής ήταν «Στην καθημερινότητα της Ναζαρέτ», τον άλλαξα όμως με τη λέξη ΚΑΖΟΒΑΡ, που μου ‘ρθε στο μυαλό, ίσως γιατί διάβασα την συλλογή του Εγγονόπουλου «Μπολιβάρ».

-Τα τρία μέρη «Η εμφάνιση των χυδαίων», «Η απολογία αδυνάτων», «Το ημερολόγιο του Φαέθοντα» της Κάζοβαρ τι συμβολίζουν;

Οι Χυδαίοι, οι Αδύνατ(μ)οι και οι Φαέθοντες είναι οι τρεις κατηγορίες ανθρώπων που υπάρχουν, συνυπάρχουν θα έλεγα ανταγωνιστικά στην οποιαδήποτε κοινωνία, οποιαδήποτε εποχή Βάλτε μέσα σ’ αυτές τις κατηγορίες όποιους εσείς νομίζετε και αφήστε τους να κάνουν… τα δικά τους. Αν θέλετε αφήστε τους να «δρουν» και μέσα στον καθένα μας. Να σας πω στο σημείο αυτό ότι η ΚΑΖΟΒΑΡ μπορεί να ιδωθεί και σαν ποιητική σύνθεση αλλά και σαν ποιητική συλλογή. Αυτό σημαίνει ότι το κάθε ένα από τα ποιήματά της λειτουργεί και σαν μέρος του όλου και αυτοτελώς. Τι θέλω να πω μ’ αυτά; Μα ότι ο κάθε αναγνώστης τη δεδομένη χρονική στιγμή καταλαβαίνει. Τη δεδομένη. Σε μια άλλη , άλλη ερμηνεία θα δώσει. Να σας δώσω… για άσκηση, μα και σαν δείγμα γραφής το ποίημα «Τέλος» (;) για να το δείτε σε δυο διαφορετικές στιγμές. Τώρα και μόλις αποδιαβάσετε όλη τη συνέντευξη, για παράδειγμα: «Πέθανε-μας είπαν- και η ελπίδα./ Ύστερα από τόσους θανάτους,/ δεν μπορέσαμε πια να κλάψουμε./ Την πλύναμε με αρώματα./ Ήταν παρθένα./ Την ντύσαμε με πάλλευκο χιτώνα./ Της χτενίσαμε τα μακριά μαλλιά./ Της σταυρώσαμε τα χέρια/ και τη θάψαμε στην καρδιά μας./ Δε θ’ αργήσει η Ανάσταση!» (σελ. 51 «ΚΑΖΟΒΑΡ»)

-Ποιος είναι ο κοινός «τόπος» των ποιημάτων αυτής της συλλογής;

Ωραία ερώτηση. Θα έλεγα ότι κοινός τόπος της ΚΑΖΟΒΑΡ είναι η άποψή μου ότι το καλό και το κακό συνυπάρχουν και το θέμα είναι ποιο απ’ τα δυο υπερασπιζόμαστε τόσο στην ιδιωτική μας οδό όσο και στον δημόσιο βίο μας.

-Στο «Όταν γίνεις ποίημα» διακατέχεστε από μία γλυκιά νοσταλγία…

Ισχύει για το πρώτο μέρος της ποιητικής συλλογής αυτό, τα ποιήματα του οποίου θα τα χαρακτήριζα ποιήματα επιστροφής. Λέω, για παράδειγμα σε ένα από αυτά στο «Πολλά βράδια»: «Πολλά βράδια,/ λίγο πριν κλείσω τα μάτια,/ πιάνω την ψυχή μου απ’ το χεράκι,/ -στράτα στρατούλα, της λέω- και τη βγάζω βόλτα/ στα παιδικά λημέρια:/ στην αυλή των βασιλικών και του ασβέστη,/ στην τζανεριά του Αγίου Πνεύματος,/ στα φτερά ενός μικρού σπουργίτη,/ στο βολβό ενός κρίνου…/ Κάπου εκεί με βρίσκει/ το κουδούνισμα της άλλης μέρας. / Πρέπει να ξαναγίνω μεγάλος» («Όταν γίνεις ποίημα», σελ. 25).

-Ποια θεωρείτε την σπουδαιότερη προσφορά ενός ποιητή;

Ένας ποιητής όσο μεγάλος κι αν είναι σίγουρα δεν μπορεί ν’ αλλάξει με την ποίησή του τον κόσμο. Ο οποιοσδήποτε δηλώνει ποιητής, ωστόσο, μπορεί και επιβάλλεται να επιμένει να μιλά με τον δικό του τρόπο- ο καθείς και τα όπλα του- για όλα όσα συμβαίνουν εντός του και κυρίως γύρω του, χρησιμοποιώντας τη γλώσσα στη βασική της αποστολή που είναι η επικοινωνία. Ο αληθινός ποιητής γράφει πρωτίστως για τους άλλους, προσβλέποντας σ’ έναν ανθρωπινότερο κόσμο.

-Πώς ξεχωρίζουμε την καλή ποίηση; Υπάρχει τρόπος να τη διακρίνουμε;

Καλή ποίηση είναι η ποίηση που μας συγκινεί, που μας ξαφνιάζει, μας αιφνιδιάζει ευχάριστα, μας προσκαλεί σε διάλογο διαρκείας, θέλουμε να την διαβάσουμε ξανά και ξανά. Είναι ας πούμε «Η μάνα του Χριστού» του Βάρναλη που αντέχει σε αλλεπάλληλες αλλά και παράλληλες αναγνώσεις.

-Η ποίηση τι μπορεί να σώσει;

Την γλώσσα και την ψυχή μας, εξίσου πολύτιμα και τα δυο. Να το πω αλλιώς αν προτιμάτε. Την ψυχή της γλώσσας μας και την γλώσσα της ψυχής μας.

-Η σύγχρονη Ελλάδα είναι καθόλου ποιητική;

Εξαρτάται τι εννοείτε με τον όρο ποιητική. Όπως το καταλαβαίνω εγώ η Ελλάδα είναι θα ‘λεγα ο γεωμετρικός τόπος της ποίησης απ’ την εποχή του Ομήρου μέχρι σήμερα. Ίσως γι αυτό όλοι οι Έλληνες δηλώνουμε ποιητές… Δεν είναι κακό αυτό, ίσα-ίσα….

-Πώς ένας ποιητής επιβιώνει (συναισθηματικά) στην σκληρή πραγματικότητα;

Ψυχή ραγισμένη εκ κατασκευής ο αληθινός ποιητής, συμφωνώ. Μόνος, ανέστιος, ανυπόδητος και πένης, απορημένος και άπορος, σ’ έναν κόσμο που μόνο αγγελικά δεν είναι (ούτε ήταν, ούτε θα ‘ναι) πλασμένος, συμφωνώ. Χρεωμένος, όμως, να μιλά, όπως και παραπάνω είπα, να αποκρυσταλλώνει με τον λόγο, σαν όραμα και σαν ακρόαμα, το «α» της όποιας αγωνίας του για τα γιγνόμενα.

-Είστε και καθημερινός αρθρογράφος στον ημερήσιο τοπικό τύπο. Ποια θέματα σας αγγίζουν περισσότερο να σχολιάσετε;

Έχω, εκτός όλα τα’ άλλα στα «Χανιώτικα νέα», που είναι η 2η σε κυκλοφορία και η 1η σε αναγνωσιμότητα επαρχιακή εφημερίδα στην πατρίδα μας, εδώ και δώδεκα περίπου χρόνια να γράφω το καθημερινό χρονογράφημα «Στα πεταχτά». Πρόκειται για ένα ιδιότυπο «κοινωνικά ευαίσθητο, επιγραμματικό αλλά και ουσιώδες» λογοτεχνικό στη βάση του, με άποψη «πολύ-χρονογράφημα», μέσα στο οποίο προσπαθώ να χωρέσουν να χωρέσουν τα πάντα. Ο σχολιασμός της τρέχουσας πολιτικής κοινωνικής και πολιτισμικής καθημερινότητας, η συν-κινησιακή αναφορά σε συμβάντα απ’ την «ιδιωτική οδό» του χρονογράφου και, σε καθημερινή βάση, η παράθεση μιας μαντινάδας, ενός ιστορικού ανέκδοτου και, στο τέλος, εν είδει σχολίου, ενός ποιήματος.

-Ποιοι ποιητές σας σημάδεψαν;

Όταν ήμουν παιδί μου άρεσαν (μέχρι τη Δευτέρα Γυμνασίου) πάρα πολύ τα ποιήματα του Ζαχαρία Παπαντωνίου, που συνάντησα στα «Ψηλά βουνά», ό, τι καλύτερο έχει γραφτεί, για μένα, στην παιδική μας Λογοτεχνία, ή διάσπαρτα στα αναγνωστικά. Μου άρεσαν πολύ επίσης από τα μικράτα μου κι εξακολουθούν να μου αρέσουν τα δημοτικά μας τραγούδια που μου έλεγε η μάνα μου. Στην πρώιμη εφηβική μου ηλικία, διάβασα πολλή ποίηση από την Ανθολογία του Περάνθη που είχε ένας γείτονας. Κάτι μου έλεγε ότι μακράν ο καλύτερος ποιητής είναι ο Κ. Π. Καβάφης και αποστήθισα πολλά ποιήματά του. Δεν μπορώ να χρησιμοποιήσω, ωστόσο, τη φράση «με σημάδεψε», ούτε γι αυτόν ούτε για κανέναν άλλο Έλληνα ποιητή, ούτε για τον Ρίλκε και τον Μπρεχτ απ’ τους ξένους που με ενθουσίασαν, αργότερα όταν τους γνώρισα. Αν, ωστόσο, ήμουν υποχρεωμένος να το κάνω θα το έλεγα για τον Όμηρο, με την έννοια ότι αρέσκομαι να επιστρέφω συνεχώς στην «Ιλιάδα» και στην «Οδύσσεια».

-Στην παιδική σας ηλικία ποια ήταν τα αγαπημένα σας αναγνώσματα;

Μίλησα για τα «Ψηλά βουνά» του Ζαχαρία Παπαντωνίου, που τα ανακάλυψα δίχως ξώφυλλα τυχαία, όταν ήμουν 10 χρονών σ’ ένα παλιό μπαούλο. Μεγάλη ιστορία που δεν είναι του παρόντος. Τα χρόνια εκείνα, τέλη δεκαετίας του 1950 κι αρχές της δεκαετίας του 1960, δεν ήταν εύκολο να πέσουν στα χέρια σου βιβλία. Τύχη αγαθή στο Γυμνάσιο, χάρις σε μια καθηγήτρια στην αρχή και στην Αγροτική Τράπεζα Βάμου, που είχε βιβλιοθήκη στη συνέχεια, διάβασα τα πάντα. Από Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη μέχρι Νίκο Καζαντζάκη, Μενέλαο Λουντέμη και πολύ Ντοστογιέφσκι. Στην Δ’ Γυμνασίου (Α΄Λυκείου) είχα διαβάσει για παράδειγμα πάνω από 100 λογοτεχνικά βιβλία. Χώρια τα εβδομαδιαία βιβλιαράκια «Πικρή, μικρή μου αγάπη» και «Το σπίτι των Ανέμων» που κυκλοφορούσαν. Και βέβαια την αθλητική εφημερίδα «Ομάδα» που έβγαινε κάθε Τρίτη…

-Σχεδιάζετε κάτι που μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας;

Από σχέδια άλλο τίποτα… θα μου επιτρέψετε, ωστόσο, να μην πω τίποτα γι αυτά. Άλλωστε «άλλαι μεν βουλαί ανθρώπων, άλλα δε θεός κελεύει…»

-Σας ευχαριστώ πολύ! Καλή και δημιουργική συνέχεια!

Κι εγώ σας ευχαριστώ και σας εύχομαι καλή συνέχεια! Σε όλα, κι είναι τόσα πολλά, αυτά που κάνετε!

Ο Βαγγέλης Κακατσάκης γεννήθηκε στο Νίππος Χανίων από γονείς αγρότες το 1948. Είναι απόφοιτος της Μαρασλείου Παιδαγωγικής Ακαδημίας, σπούδασε στην Πάντειο Σχολή (σημερινό Πάντειο Πανεπιστήμιο) και μετεκπαιδεύτηκε στις Επιστήμες της Αγωγής. Εργάστηκε για 36 χρόνια ως δάσκαλος. Έχει ασχοληθεί ενεργά, για μια 20ετία περίπου, με το συνδικαλισμό και συνεχίζει ν’ ασχολείται εδώ και 40 χρόνια με τον πολιτισμό και την παράδοση. Είναι συνεργάτης, απ’ τα μέσα της 10ετίας του 1970, της εφημερίδας «Χανιώτικα νέα». Εκτός των άλλων δημοσιευμάτων του (ποιήματα, διηγήματα, επιφυλλίδες, χρονογραφήματα, άρθρα, μελέτες κ.λπ.) έχουν κυκλοφορηθεί σε βιβλία άλλες δύο ποιητικές του συλλογές: «Τα άλογα του χρόνου» (1973) και «ΚΑΖΟΒΑΡ» (εκδ. «Φιλιππότη», 1987).

http://fractalart.gr/vangelis-kakatsakis/

http://www.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F%2Ffractalart.gr%2Fvangelis-kakatsakis%2F&h=GAQFbPGds