ΕΥΘΥΒΟΛΑ ΚΑΙ ΜΗ

Ένα ριζίτικο κι ο Κρήτης Ειρηναίος
Γράφει ο Νεκτάριος Ευ. Κακατσάκης

Ημουν δεν ήμουν 8-9 χρονών και σαν και τώρα θυμούμαι δύο εξαιρετικά τραγούδια παραδοσιακά που πρωτάκουσα στη χορωδία του σχολείου μας. Τον Μενούση… (σ.σ. παραδοσιακό της Ηπείρου) που από τότε έως και σήμερα με συγκινεί ιδιαίτερα και ένα ακόμη τραγούδι, τούτη τη φορά της Κρήτης, το παρακάτω ριζίτικο:
«Μάνα χιονίζει στα βουνά και βρέχει στα λαγκάδια, ξένος περνά απ’ την πόρτα μας ογρός και χιονισμένος. Μάνα κι ας του ανοίξομε του ξένου να μπει μέσα.
-Κόρη ψωμί δεν έχομε τον ξένο τι τον θέλεις;
– Μάνα το φεταλάκι μου θα φτάξει και τσι δυο μας».
Και τα δύο τα θυμάμαι από τότε.
Το τελευταίο ίσως επειδή ακριβώς ήταν από την Κρήτη, κι εγώ είχα ένα “κόλημμα” με οτιδήποτε παραδοσιακό, με εντυπωσίασε. Οι εικόνες του -μα και τα νοήματά του (δεν μπορώ να ξεδιακρίνω)- μου δημιούργησαν έντονα συναισθήματα αλλά και απορίες κι έτσι τότε το “έφερα” και στο σπίτι μας για “ανάλυση”, αναρωτώντας τη μάνα μου γι’ αυτό:
Η… ιστορία ενός ανθρώπου που είναι βρεγμένος και χιονισμένος, -ως εικόνα- μάλλον με επηρέασε πολύ. Κυρίως όμως είχα απορία για το ποιος ήταν αυτός ο ξένος; Ποιος συγκεκριμένα ήταν αυτός ο άνθρωπος αλλά και τι ακριβώς σημαίνει η λέξη αυτή τοποθετημένη στο τραγούδι.
Ο ξένος αυτός -κατάλαβα- ήταν κάποιος που δεν τον γνωρίζαμε. Ηταν κάποιος που η μοίρα του τον είχε φέρει στο χωριάτικο κρητικό σπίτι που φαγητό δεν είχαν. “Είχαν” όμως την απ’ αρχαιοτάτων χρόνων ξακουστή κρητική φιλοξενία που τους “υποδείκνυε” να συμπαρασταθούν σε οποιονδήποτε κατατρεγμένο, ταλαιπωρημένο, έχοντας ως μοναδική δύναμη την πίστη σε μια αρχέγονη και όχι μόνο παράδοση, σε μια χριστιανορθόδοξη θέση: “αγάπα τον πλησίον σου”, κι ακόμη τη διδαχή από την παραβολή του καλού Σαμαρείτη, για να αναφέρω μόνο κάποια από αυτά, τα οποία με παραδείγματα -και όχι έτσι ακριβώς όπως τα μεταφέρω εδώ- μου είπε η μάνα μου.
Ο ξένος που δεν γνωρίζουμε αλλά δεχόμαστε, υποδεχόμαστε ειδικά όταν είναι ασθενής και οδοιπόρος, ο ξένος που εκδιώχθηκε με τη βία από τη στέγη του, εκείνος που έχει αφήσει πίσω του βιος και πατρίδα για να σωθεί, είναι τούτη τη φορά στην πόρτα μας.
Και σίγουρα στις μέρες μας δεν έρχεται σε ένα σπίτι που δεν έχει ψωμί για να το μοιραστούμε, πολλώ δε μάλλον η κατάστασή του είναι κατά πολύ πιο απελπιστική… από τη δική μας!
…Μια ενδόμυχη αγαλίαση και ικανοποίηση ένιωσα διαβάζοντας την πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη του Αρχιεπισκόπου Κρήτης Ειρηναίου ο οποίος μιλώντας για τη φιλοξενία προσφύγων, ανέδειξε την αγάπη και την ανεκτικότητα, την κρητική μαθιά εν τέλει, όπως την είχε ορίσει και ο Ν. Καζαντζάκης. Θεωρώ μάλιστα πως ίσως ο σεβασμιώτατος να προχώρησε ακόμη περισσότερο εμβαθύνοντας στην ανθρωπιά που δεν απαντάται με αυτή τη σημασία σε άλλη γλώσσα πλην της ελληνικής.
Ο Ειρηναίος Κρήτης αναφερόμενος στους πρόσφυγες είπε μεταξύ πολλών άλλων ότι «χρέος και τιμή όλων μας είναι να μην απορρίπτουμε κανέναν αλλά να τον τιμούμε και τον σεβόμαστε».
“Χρέος, τιμή, μη απόρριψη, σεβασμός”, λέξεις με βάρος ουσίας που όταν ακούγονται από πρόσωπα  όπως ο Ειρηναίος, χρειάζεται καλά να τις… επαναπροσδιορίσουμε και ανακαλύψουμε εντός μας τόσο ως Κρήτες αλλά και ως Ελληνες!

Χανιώτικα νέα (28.09.2016)