ΧΡΥΣΑ

ΑΝΤΙΓΟΝΗ: ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΟΥ ΕΔΩΣΑΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Γράφει η Χρύσα Κακασάκη
Η αρχαία κληρονομιά υπήρξε, για όσους καλούνται να σηκώνουν το βάρος της,  ευλογία και κατάρα συνάμα. Ευλογία όταν αντιμετωπίζεται ως ένα εξαγώγιμο πολιτισμικό προϊόν που κολακεύει τη ματαιοδοξία μας ή ως ένα εγχώριο αξιοθέατο που ανεβάζει κατακόρυφα τη γοητεία του τουριστικού πακέτου. Κατάρα όταν πέφτει στα χέρια αρχαιόπληκτων εθνικιστών ή όταν η σύγκριση με τα διδάγματά της αποβαίνει μοιραία.

Η ίδια αντίφαση παρατηρείται και στο ωρολόγιο πρόγραμμα γυμνασίων και λυκείων. Οι προσθέσεις και αφαιρέσεις  των φιλολογικών μαθημάτων συμβάδιζαν πάντοτε όχι με έναν μακρόπνοο σχεδιασμό αλλά με τις πολιτικές επιλογές της εκάστοτε κυβέρνησης. Κι ενώ μέχρι τώρα είχε παγιωθεί μια ισορροπία, οι τελευταίες αλλαγές επανέφεραν  το ζήτημα στο τραπέζι. Έχουμε και λέμε:  εξοβελισμός  του Επιτάφιου του Περικλή από την Γ’ Λυκείου, μείωση των ωρών διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών στην Α’ Γυμνασίου και προσφάτως η προαναγγελθείσα κατάργηση της Αντιγόνης από την Β’ Λυκείου. Η πιο εμβληματική τραγωδία  για την αντίσταση στην άδικη εξουσία και στη διάκριση ανάμεσα στο ηθικό και στο νόμιμο, ανεβαίνει στα θέατρα όλου του κόσμου αλλά  οι Κρέοντες του ελληνικού Υπουργείου Παιδείας ήταν έτοιμοι να την καταδικάσουν για άλλη μια φορά σε θάνατο. Σίγουρα δεν έχουν υπόψη τους το βιβλίο του Antoine Berman «H μετάφραση και το γράμμα ή το πανδοχείο του απόμακρου» όπου αναμοχλεύει το πάντα επίκαιρο και επιτακτικό θέμα των μεταφράσεων και το ακραίο αλλά συνταρακτικό εγχείρημα του Χέλντερλιν. Η μελέτη της αρχαίας γλώσσας δεν είναι αταβιστική αναστροφή με το παρελθόν ανάκληση μιας μνήμης που μόνο ο απόηχός της φτάνει ως εμάς. Είναι αντίθετα αυτογνωσία, συνείδηση της ταυτότητας και διαβατήριο για τη Νέα Ελληνική, μέσα από την ανασκαφή στα γλωσσικά κοιτάσματα της ιστορίας και της ετυμολογίας. 

Δεν ενστερνιζόμαστε τις θεωρίες συνωμοσίας  για οργανωμένο σχέδιο αφελληνισμού  και μένουμε στην πιο ρεαλιστική ερμηνεία μιας τέτοιας απόφασης, που ενδεχομένως να είναι η εξοικονόμηση διδακτικών ωρών και η συνεπαγόμενη μείωση θέσεων εργασίας. Αγνοούν ωστόσο οι αρμόδιοι του Υπουργείου ότι η πιο αποδοτική  μακροπρόσθεσμα επένδυση είναι στην Παιδεία. Αγνοούν επίσης  ότι η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών έχει εισαχθεί πιλοτικά στα δημοτικά σχολεία της Αγγλίας, επειδή σύμφωνα με τους εισηγητές του προγράμματος ενισχύει την ψυχοδιανοητική ανάπτυξη και τις γλωσσικές δεξιότητες των μαθητών. Ότι ο αποθησαυρισμένος πλούτος της αρχαιοελληνικής γλώσσας  απαριθμεί 6 εκατομμύρια λεκτικούς τύπους, απόλυτα συμβατός με την ακριβολογία που απαιτούν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές,

Εμείς όμως παραμένουμε αιχμάλωτοι της  αμφιθυμίας μας, κηρύσσοντας ιερές εκστρατείες για την επιστροφή των μαρμάρων και  θρηνώντας για τη λεξιπενία των μαθητών. Ευτυχώς τουλάχιστον  που παίζεται σε επανάληψη γνωστό σίριαλ και μπορούν να μάθουν διά στόματος Κωνσταντίνου Κατακουζηνού το «έρως ανίκατε μάχαν» και το «Ου τοι συνέχθειν αλλά συμφιλείν έφυν» (δεν γεννήθηκα για να μισώ αλλά για να αγαπώ). Το ζητούμενο είναι αυτή τη γλώσσα ποιος θα την αγαπήσει