ΜΙΑ ΣΤΑΣΗ ΕΔΩ ΜΙΑ ΣΤΑΣΗ ΕΚΕΙ

«Εις τας ψυχάς που έπεσαν εις τον αγώνα ανδρείως»

«Εκείνη την κουβέντα που έκανα μαζί σου και πριν από 21 χρόνια στον Βαφέ, όντας στον χώρο “της φλεγόμενης αλλά μη καιόμενης βάτου” σε συνεργασία με τους φορείς του χωριού (την κοινότητα και τον πολιτιστικό σύλλογο “Η Κρυονερίδα”, με αφορμή την 130στή επέτειο, ξανακάνω μαζί σου σήμερα το μεσημέρι, κάπως διαφορετικά, εδώ στον ομφαλό της Επαρχίας των Αποκορώνων, στις εγκαταστάσεις του Κοινωφελούς Ιδρύματος “Αγία Σοφία” και του Ινστιτούτου Επαρχιακού Τύπου, στο πλαίσιο του Β’ Συνεδρίου των απανταχού Αποκορωνιωτών, άγνωστε μου εθελοντή της Μάχης. Και εκ μέρους όλων των αγνώστων λογάδων της πάλαι ποτέ, αλλά και νυν και αεί, ενδόξου επαρχίας μας. Εξακολουθεί να καίει η μνήμη σου “άκαυτη βάτος”».

«Ολα άρχισαν όταν διάβασες σε κάποια εφημερίδα της εποχής την προκήρυξη της Επαναστατικής Συνέλευσης των Κρητικών που απ’ τ’ Ασκύφου και με ημερομηνία 21 Αυγούστου 1866, καλούσε τον Κρητικό Λαό σε ένοπλη εξέγερση, έχοντας σαν σύνθημα την Ενωση με τη Μητέρα Πατρίδα. Την τελική σου απόφαση, πάντως, θα πρέπει να την πήρες, όταν άκουσες σε μια σύσκεψη για τον Κρητικό Αγώνα, ένα νεαρό δικηγόρο, τον Εσλιν, να μιλά. Σου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση που απέρριπτε την προσφορά χρημάτων με λόγια της φωτιάς: “Χρήματα, φίλοι μου, και τροφάς και όπλα δύναται η Κρήτη και παρ’ άλλων να προσδοκά, παρ’ ημών δε των νεωτέρων ουδέν άλλο απαιτεί ή τους βραχίονας. Οστις, λοιπόν, είνε πρόθυμος μετ’ εμού να χύση το αίμα του υπέρ της ελευθερίας της Κρήτης και υπέρ της όλης Ελλάδος, ας λάβη το όπλον του κι ας ακολουθήσει”».

«Στην αρχή ήταν ο καπνός που έβγαινε απ’ τα χωριά που πυρπολούσαν οι Τούρκοι. Ησουν στην εμπροσθοφυλακή και τον είδες από τους πρώτους. “Ο καπνός δεν είναι μόνο σημείο ζωής, είναι και σημάδι θανάτου” ψιθύρισες. Ηταν η πρώτη και η τελευταία φορά που φανερώθηκε, φωναχτά η ευαισθησία σου. Τρόμαξες. Ο επικεφαλής σ’ επανέφερε στην τάξη. Επρεπε, είπε, να φτάσετε μέχρι το χωριό που γινόταν η μάχη, ο Στύλος ήταν. Κανένας σας δεν ένιωθε κούραση. Τόσες ώρες πορεία μέσα στα χιόνια, φορτωμένοι με τις κάπες, τα όπλα και τα βαρέλια το μπαρούτι κι όμως ήταν σαν να είχατε φτερά. Η δόξα ήταν κοντά… Βγαίνοντας από τον Βαφέ συναντήσατε τα πρώτα γυναικόπαιδα να τραβούν αλαλιασμένα για τα βουνά, για να γλυτώσουν, το μαχαίρι του Τούρκου. Διάβασες τον τρόμο και την απόγνωση στα μάτια τους. Ηταν μια ανάγνωση που θα την έκανες πολλές φορές τις επόμενες 24 μέρες. Το ίδιο αποκρουστική όπως θα ήταν και οι επίσης βιωματικές αναγνώσεις της πείνας, της γύμνιας και του κρύου».

«Δεν επεδείξατε “ουδεμίαν φρόνησιν, ουδεμίαν σύνεσιν”. “Εμείς έχουμε να πολεμήσουμε τους Τούρκους και με την λόγχη”, απάντησες στους Βαφιανούς που ήρθαν σταλμένοι από τον Κωσταρό. Ωστόσο οι Τούρκοι είχαν μπει στον Βαφέ και η μάχη δινόταν από σπίτι σε σπίτι. Το στρατηγείο του Ζυμβρακάκη ήταν ήδη γκρεμισμένο από τα πολυβόλα. Κάποτε υποχρεωθήκατε κι εσείς σε συνεχή υποχώρηση. Μπροστά στο Φαράγγι, που οι ντόπιοι τον έλεγαν Λαγκό, ήταν το τούρκικο ιππικό. Το μοναδικό μέρος για να διαφύγετε ήταν μια μεγάλη ανηφόρα. Την πήρατε, ενώ οι σφαίρες έρχονταν από παντού, σπέρνοντας τον θάνατο…».

«Κι όμως εσύ, ο διπλά πληγωμένος εθελοντής, στο πόδι από βόλι και στην καρδιά από την ήττα, όπως άκουγες τα ονόματα των νεκρών ένιωθες μια παράξενη ζήλεια ν’ ακροκάθεται στο μυαλό σου. Κι ήταν γιατί το ψυχανεμίστηκες από την πρώτη εκείνη ώρα πως δεν θα περνούσαν πολλές μέρες και οι ποιητές θα έκαναν ποίηματα τον ένδοξο θάνατο των συντρόφων σου. Οπως ακριβώς, είχε κάνει ποίημα το θάνατο των Ιερολοχιτών στο Δραγατσάνι το 1821 ο Ανδρέας Καλβός. Σ’ ένα ποίημα που όποιος το διάβαζε και δεν το ήξερε, θα νόμιζε ότι είχε γραφτεί για τους νεκρούς συντρόφους σου. Για εκείνους, σκεφτόσουν, που υπήρξαν: “Γνήσια της Ελλάδας τέκνα/ Ψυχαί που έπεσαν εις τον αγώνα ανδρείως/ Τάγμα εκλεκτών ηρώων/ Καύχημα νέον!”».

Σημείωση: Αποσπάσματα από την εισήγησή μου στο Β’ Παγκόσμιο Συνέδριο Αποκορωνιωτών (31 Αυγούστου – 4 Σεπτεμβρίου). Τίτλος “Κουβέντα μ’ έναν άγνωστο εθελοντή της Μάχης του Βαφέ”. Υπέρτιτλος “Εις τας ψυχάς που έπεσαν εις τον αγώνα ανδρείως”.

Χανιώτικα νέα (09.09.2017)