ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΜΕΡΑ ΤΩΝ ΛΟΥΛΟΥΔΙΩΝ
«Xύσε φωτιά στο λάδι/ και φωτιά στο στήθος./ Δεν είναι φρόνιμη γωνιά η παλαίστρα της ψυχής./ Η τύχη παίρνει ένα παράξενο φως στης φουσκοθαλασσιάς τα χαμομήλια./ Σώζει το χρόνο ανοίγει διάπλατα τα φύλλα των δρυμών./ Τόσο που η καρδιά του επαίτη σφίγγεται/ Τα ρόδα του πετούν αγκάθια για τους χορτασμένους/ Τα ρόδα του μυρίζουν αιωνιότητα/ Τα ρόδα του κρύβουνε στις ίνες/ έντιμο αίμα που ζητάει εκδίκηση». Από την ποιητική συλλογή του Οδυσσέα Ελύτη “Ηλιος ο πρώτος”. Μάιος από σήμερα… Καλό μήνα!
Ημέρα των λουλουδιών που κι αν την έχουν υμνησει οι ποιητές μας, με πρώτο τον Διονύσιο Σολωμό, η Πρωτομαγιά. «Του Μαγιού ροδοφαίνεται η μέρα,/ που ωραιότερη η φύση ξυπνάει και την κάνουν λαμπρά και γελάει/ πρασινάδες αχτίνες, νερά!» μας λέει και μας καλεί να χαρούμε «του χρόνου τη νιότη» όλοι «άνδρες, γέροι γυναίκες, παιδιά». Και ημέρα των εργατών μα και γενικότερα ημέρα ιστορικής τιμής και μνήμης αυτή η μέρα, όμως, μην ξεχνιόμαστε. Κόκκινη απ’ το αίμα που “χύθηκε” στους αγώνες των εργατών του Σικάγου που ξεσηκώθηκαν απαιτώντας “οκτώ ώρες δουλειά, οκτώ ώρες ανάπαυση, οκτώ ώρες ύπνο”, αλλά και άλλων εργαζομένων. Κόκκινη απ’ το αίμα των δολοφονημένων καπνεργατών τον Μάη του 1936, στη Θεσσαλονίκη. Κόκκινη απ’ το αίμα των 200 Ελλήνων πατριωτών που εκτελέστηκαν απ’ τις γερμανικές δυνάμεις Κατοχής στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής το 1944. Κόκκινη απ’ το αίμα του Γρηγόρη Λαμπράκη που δολοφονήθηκε απ’ το παρακράτος τον Μάη του 1963. Κόκκινη απ’ το αίμα του Αλέκου Παναγούλη, που σκοτώθηκε σε τροχαίο το 1976…
Ενα πρωτομαγιάτικο στεφάνι και στην πόρτα της πατρίδας, σήμερα, το ζητούμενο. Ενα στεφάνι ενότητας, αλλά και αποφασιστικότητας. Πολλοί και διάφοροι οι δαίμονες που μας έχουν τριγυρίσει. Ανάμεσά τους κι αυτοί που υφέρπουν στις φλέβες μας και μας απειλούν με αφανισμό…
Η Πρωτομαγιά στη λαϊκή μας παράδοση
«Κατά την παραμονήν του Μαΐου, ήτοι την 30η Απριλίου προς το εσπέρας, προετοίμαζαν τον Μαγιολύτην όστις οφείλει να περιέχει από το Σαρανταδέντρι (από 40 δέντρα καρπούς και άνθη), ασφαλέστατον δε και πρωτεύον προς τούτο θεωρείται το μέλι, διότι αι μέλισσαι ουχί μόνον εκ 40 δένδρων φυτών και ανθέων περισυλλέγουσι το μέλι, αλλ’ εκ χιλιάδων […] Ο πολτός ούτος, ο εκ σαρανταδένδρου παραχθείς, πιστεύεται υπό των προληπτικών ότι έχει την ιδιότητα να διαλύει και απαλλάττει τους μαγευθέντας, διό και μαγιολύτης ονομάζεται (διότι διαλύει μαγείας). Εκ του υπολειφθέντος εν τη λεκάνη πολτού, φιλοδωρούνται και πάντες οι προς επίσκεψιν της οικογενείας ταύτης καθ’ όλην την ημέραν ελθόντες…». Από το αρχείο του Παύλου Βλαστού.
Μήνας των αντιφάσεων στη λαϊκή συνείδηση γενικότερα ο Μάιος. Μήνας της ζωής. αλλά και μήνας του θανάτου. Δύσκολος μήνας “γιατί είναι γεμάτος δαιμόνους”. Οπλο των ανθρώπων για την αντιμετώπισή τους το στεφάνι. Αυτό θα προστατέψει το σπιτικό τους την πιο κρίσιμη περίοδο του χρόνου και όπως γράφει ο Νίκος Ψιλάκης στο βιβλίο του “Λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη”, «δεν θ’ αφήσει τα κακά πνεύματα που το απειλούν να εισχωρήσουν».
Η ψευδο-ηροδότεια βιογραφία του Ομήρου μας διασώζει και τα λόγια που τραγουδούσαν τα παιδια καθώς περιέφεραν την “ειρησιώνη (ένα είδος πρωτομαγιάτικου στεφανιού των αρχαίων Αθηναίων). Ερχόμαστε στο σπίτι ενός πλούσιου νοικοκύρη. Αφήστε τις πόρτες ανοιχτές γιατί μπαίνει ο Πλούτος και μαζί του η Χαρά και η Ειρήνη. Να ’ναι πάντα γεμάτα τα σταμνιά του και στη σκάφη του ζυμώματος το ζυμάρι να φουσκώσει ψηλά. Ο γιος του σπιτιού να παντρευτεί και η κόρη να υφάνει ένα πανώριο υφαντό (μτφρ. Ι. Κακριδή) Πηγή www.madata.gr
«Κατά την παραμονήν του Μαΐου, ήτοι την 30η Απριλίου προς το εσπέρας, προετοίμαζαν τον Μαγιολύτην όστις οφείλει να περιέχει από το Σαρανταδέντρι (από 40 δέντρα καρπούς και άνθη), ασφαλέστατον δε και πρωτεύον προς τούτο θεωρείται το μέλι, διότι αι μέλισσαι ουχί μόνον εκ 40 δένδρων φυτών και ανθέων περισυλλέγουσι το μέλι, αλλ’ εκ χιλιάδων […] Ο πολτός ούτος, ο εκ σαρανταδένδρου παραχθείς, πιστεύεται υπό των προληπτικών ότι έχει την ιδιότητα να διαλύει και απαλλάττει τους μαγευθέντας, διό και μαγιολύτης ονομάζεται (διότι διαλύει μαγείας). Εκ του υπολειφθέντος εν τη λεκάνη πολτού, φιλοδωρούνται και πάντες οι προς επίσκεψιν της οικογενείας ταύτης καθ’ όλην την ημέραν ελθόντες…». Από το αρχείο του Παύλου Βλαστού.
Μήνας των αντιφάσεων στη λαϊκή συνείδηση γενικότερα ο Μάιος. Μήνας της ζωής. αλλά και μήνας του θανάτου. Δύσκολος μήνας “γιατί είναι γεμάτος δαιμόνους”. Οπλο των ανθρώπων για την αντιμετώπισή τους το στεφάνι. Αυτό θα προστατέψει το σπιτικό τους την πιο κρίσιμη περίοδο του χρόνου και όπως γράφει ο Νίκος Ψιλάκης στο βιβλίο του “Λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη”, «δεν θ’ αφήσει τα κακά πνεύματα που το απειλούν να εισχωρήσουν».
Η ψευδο-ηροδότεια βιογραφία του Ομήρου μας διασώζει και τα λόγια που τραγουδούσαν τα παιδια καθώς περιέφεραν την “ειρησιώνη (ένα είδος πρωτομαγιάτικου στεφανιού των αρχαίων Αθηναίων). Ερχόμαστε στο σπίτι ενός πλούσιου νοικοκύρη. Αφήστε τις πόρτες ανοιχτές γιατί μπαίνει ο Πλούτος και μαζί του η Χαρά και η Ειρήνη. Να ’ναι πάντα γεμάτα τα σταμνιά του και στη σκάφη του ζυμώματος το ζυμάρι να φουσκώσει ψηλά. Ο γιος του σπιτιού να παντρευτεί και η κόρη να υφάνει ένα πανώριο υφαντό (μτφρ. Ι. Κακριδή) Πηγή www.madata.gr
Χανιώτικα νέα (1.5.2018)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου