ΟΠΩΣ ΤΟ ΨΩΜΙ

Η ΜΕΤΑΓΛΩΣΣΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΒΑΓΓΕΛΗ ΚΑΚΑΤΣΑΚΗ




Γράφει ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης*
Διάβασα τη συλλογή του Βαγγέλη Θ. Κακατσάκη «Oπως το ψωμί». Απήλαυσα τη γραφή του και τα πετάγματα της σκέψης του. Εκτίμησα την ευαισθησία στη χρήση της Γλώσσας μας, την αξιοποίηση της σε όλη την ποιητική γραφή και  – το ιδιαίτερο και χαρακτηριστικό για μένα εγχείρημα – τη μεταγλωσσική προσέγγιση της γλώσσας. Εννοώ τα ποιήματά του:
«Μάνα» (Μάνα.\Όνομα ουσιαστικό.\Γένους θηλυκού.\Αριθμού Ενικού.\Πτώσεως Κλητικής.\ Μάνα.\Ρήμα του ρήματος αγαπώ.\Φωνής ενεργητικής.\Εγκλίσεως οριστικής.\Χρόνου ενεστώτα.\ Μάνα.\Άρθρο.\Προσωπικής αντωνυμίας.\Παθητικής μετοχής.\ Διγενούς μονοκατάληκτου επιθέτου.\ Μάνα.\Επίρρημα χρονικό.\Σύνδεσμος συμπλεκτικός.\Πρόθεση που φανερώνει τρόπο.\Επιφώνημα για όλες τις χρήσεις.)
«Σε πρώτο ενικό» (Αγαπώ!\Μακρύς ο δρόμος\για να φτάσω\από το άλφα μέχρι το ωμέγα\ με το θαυμαστικό στο τέλος.\  Σε πρώτο ενικό\ κρίνονται όλα.)
«Παιχνίδια με τις λέξεις (Γ’)» (… \Δίχως τέλος η σπουδή μου\στη σπονδή της αγάπης\… ),
«Το βάρος των λέξεων» (… \Δίχως βάρος οι λέξεις…\Πεθαμένο σπουργίτι το μολύβι\στο χέρι του ποιητή.)
«Σύνηθες παιχνίδι» (…\Η πατρίδα της παρτίδας…\Η παρτίδα της πατρίδας…\Σύμφωνο συμβίωσης; \ Σύνηθες παιχνίδι! \…)
«Σε ιστορικό ενεστώτα» ( …\ “Πέραν του χειμάρρου των Κέδρων,\ὀπου ην κήπος”, \ βρίσκεται να προσεύχεται\ ο Χριστός κάθε Μεγάλη Πέμπτη!)
Είναι ένα δύσκολο εγχείρημα, γιατί μπορεί να εκθέσει τον γράφοντα ή να αναδείξει τη γραφή του. Ο Βαγγέλης Κακατσάκης πετυχαίνει το δεύτερο. Δεν είναι ούτε απλό ούτε αυτονόητο.
Στο ποίημα «Παιχνίδια με τις λέξεις (Β΄)» ( Τα όρια του ποιητή.\Τα όνειρα του ποιητή.\ τα όρια των ονείρων.\ Τα όνειρα των ορίων.\ Δίχως όρια\ τα όνειρα του ποιητή.\ Η ωδή της οδού.\ Η οδός της ωδής.\ Οι ωδές των οδών.\Οι οδοί των ωδών.\ Αναζητώντας την οδό\ των ουρανίων ωδών!) ο επαρκής αναγνώστης αναγνωρίζει αξιοποίηση του ήχου (παρήχηση), αξιοποίηση των σημασιών (ὀρια – όνειρα, ωδή – οδός), αξιοποίηση της γραμματικής (αποθέωση της γενικής, όλων των γενικών), αξιοποίηση της σύνταξης (πλησμονή ονοματικών φράσεων με μία μόνη μετοχική (ρηματική – ονοματική φράση).
Ανάλογα και τα «Παιχνίδια με τις λέξεις (Α)» ( Η αρχή και το τέλος.\Το τέλος και η αρχή.\Η αρχή των ημερών μας.\Το τέλος των ημερών μας.\  Η κραυγή  της σιωπής.\Η σιωπή της  κραυγής.\Η κραυγή του θανάτου.\Η σιωπή του θανάτου.\  Κραυγάζει\η σιωπή του θανάτου!), όπου έχουμε αξιοποίηση όλων των διαστάσεων της γλώσσας.)
Καθαρά γλωσσική ποίηση η «Ανορθογραφία» του ( Πι Να ο\Το ρήμα “πεινάω”.\ Στο Να όλη η ένταση,\με τον τόνο στη θέση του.\Κέρδος από τη μετατροπή\του έψιλον γιώτα σε γιώτα, \στην πρώτη συλλαβή,\το κεφαλαίο Νι.\΄Ένα ταλαίπωρο όμικρον, \το πάλαι ποτέ κραταιό\ωμέγα του τέλους.\  Πι Να ο.\Το ρήμα “πεινάω”.\ Γραμμένο ανορθόγραφα\σε συλλαβές διαμαρτυρίας…)  πλήρως μεταγλωσσική.
Από κοντά και «Το υγρό αλλοπρόσαλλο λάμδα» του (…\Η ελπίδα της θάλασσας…\ Η θάλασσα της ελπίδας.\Πάντα υγρό, πάντα αλλοπρόσαλλο,\ενίοτε ανελέητο\ενίοτε αλληλέγγυο,\το λάμδα!).  Και τα άλλα ποιήματά του που ανέφερα στην αρχή.
Η ποιητικότητα της γραφής του – μέγα προτέρημα είναι φανερή σε όλα του τα ποιήματα, αλλά ξεχωρίζει στο «Πατρίδα του ποιητή» (Πατρίδες του ποιητή:\το τραγούδι ενός σπουργίτη\που χορταίνει μ’άλλους εφτά,\σε μια ρώγα από σταφύλι.\μια μικρή δέσμη φωτός,\που μπαίνει από μια ιδέα φεγγίτη\σε μια σκοτεινή φυλακή.\η ευωδία του μόνου τριαντάφυλλου,\που βρήκε ο χειμώνας\στον ρημαγμένο κήπο της γιαγιάς.\το άγγιγμα του χεριού μιας μητέρας,\που θέλει να πάρει τον πυρετό\απ’το μέτωπο του παιδιού της.\η γεύση του κοκκινάπιδου στον ουρανίσκο,\που παραμένει για να του θυμίζει\την παιδική του ηλικία.\  Πατρίδες του ποιητή οι αισθήσεις του.\Πατρίδα του ποιητή η καρδιά του.), στο ποίημα «Της Αγίας Λιτότητας» (…\Αγιοκέρι στο μανουάλι\της παρεξηγημένης Αγίας Λιτότητας\ ο άρτος ημών ο επιούσιος.)   και κορυφώνεται στο «Ενθάδε κείται» ( Επιμένω να ταξιδεύω\στη θάλασσα των ματιών σου\κι ας είναι (σ)κουρασμένη η πυξίδα του “ σ’ αγαπώ¨\Επιμένω ν’αναζητώ\ένα σινιάλο σου \για να πιάσω λιμάνι\να δέσω επιτέλους τη βάρκα μου.\Ωστόσο, το ξέρω.\Ταξιδεύντας θα ῤθει να με βρει ο θάνατος\ μεσοπέλαγα\  Ωραίος τόπος τα μάτια σου για το “ενθάδε κείται”), που αφιερώνεται συγκινητικά στην αγαπητή σε όλους Ευδοκία του.
Η γραφή του ενίοτε μπορεί να συγκριθεί με τεχνικές που προσπαθεί επίσης να αξιοποιήσει ο κοινός μας φίλος Δημήτρης Κακαβελάκης –με πολύ έντονο τρόπο εκείνος και με το δικό του ύφος.
Ο Βαγγέλης Κακατσάκης έχει το χάρισμα να μπορεί «να ποιεί», δηλ .  να δημιουργεί, με όχημα τη γλώσσα και κίνητρο τη σκέψη και την ευαισθησία του

*Καθηγητής Γλωσσολογίας , πρώην Πρύτανης Πανεπιστημίου Αθηνών, πρόεδρος Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας Ελλάδος

http://www.haniotika-nea.gr/i-metaglossiki-prosengisi-tis-glossas/