"ΑΓΙΕ ΒΑΣΙΛΗ, ΔΕΣΠΟΤΑ, ΚΑΛΟ ΖΕΥΓΑΡΙ ΕΧΕΙΣ"
«Ταχιά ταχιά ‘ν’ αρχιμενιά, ταχιά ‘ν’ αρχή του χρόνου,/ πρώτα, που βγήκεν ο Χριστός στη γης κι επεριπάθειε/ κι εβγήκε κι εδιαλάλησε σ’ ούλους τσοι ζευγολάτες./ Ο πρώτος που τ’ απάντηξε ήτον Άγιος Βασίλης./ “Άγιε Βασίλη, δέσποτα, καλό ζευγάριν έχεις”./ “Καλό το λέω, αφέντη μου, καλό και βλοημένο,/ απού το βλόησ’ ο Χριστός με το δεξιόν του χέρι,/ με το δεξιό, με το ζερβό, με το μαλαματένιο,/ το μαύρο και το μελισσό, που ‘ναι στεφανοκέρι”./ “Να σε ρωτήξω δέσποτα, πόσα μουζούρια σπέρνεις;”/ “Μετά χαράς, αφέντη μου, να σου το μολοήσω:/ Σπέρνω σταράκι δώδεκα, κριθάρι δεκαπέντε, ψαράς και ρόβι δεκοχτώ, κι από νωρίς στο στάβλο”»./ Οι πρώτοι στίχοι απ’ τα παλιά κρητικά πρωτοχρονιάτικα κάλαντ(ρ)α, όπως τους έχει καταγράψει, σε μια απ’ τις παραλλαγές τους ο ιδιαίτερα αγαπητός σε όλους μας γνωστός ανά το πανελλήνιο, απ’ τον Καμπανό Σελίνου, δάσκαλος – λαογράφος Σταμάτης Α. Αποστολάκης στο βιβλίο του «Ριζίτικα τα δημοτικά τραγούδια της Κρήτης» (Χανιά 2010).
«Επά που καλαντήσαμε να ‘ν’ ο Χριστός μαζί σας/ κι ο Άι Βασίλης βοηθός κι οι δώδεκα Αποστόλοι./ Χρυσά ζευγάρια να ‘χετε γερά κι ευλογημένα,/ τ’ αμπάρια να γεμίζετε και να ‘χετε στο σπίτι/ τση Βενεθιάς το Χαζινέ (αποθήκη), τση πόλης τα καλούδια./ Του χρόνου να ξανάρθομε, δίπατο να το βρούμε/ και στα κερκέλια του σπιθιού δεμένα δυο μπεχίρια,/ το ‘να για την αρχόντισσα να πηαίνει στ’ αγιομίσια (ψυχικά)/ τ’ άλλο για τον αφέντη μας να βγαίνει στο σεΐρι (θέαμα)/ Και εις έτη πολλά». Οι τελευταίοι στίχοι απ’ «Τα κάλαντ(ρ)α του ζευγά», που έστειλε ο συμμαθητής μου στο… πάντα ένδοξο Γυμνάσιον Βάμου, απ’ τον Φρε Αποκορώνου, αντιπρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, ποιητής Γιώργης Γιακουμινάκης και δημοσιεύθηκαν προ ετών στην εφ. «Φωνή του Αποκορώνου», που “έβγαζε” ο αξέχαστος Γιώργης Χαβρεδάκης.
Και ζευγάς, καλός ζευγάς, ο πρώτος και καλύτερος απ’ όλους, ο Άγιος Βασίλης, που γιορτάζει την Πρωτοχρονιά, στην κρητική λαϊκή παράδοση. «Ο ζευγολάτης θεωρούσε ότι εξασφάλιζε τη θεία ευλογία αν έβαζε ζυγό στο ζευγάρι του και όργωνε συμβολικά ένα μικρό τμήμα κοντινού αγρού», γράφει αναφερόμενος στην ημέρα της Πρωτοχρονιάς ο Νίκος Ψιλάκης, στο βιβλίο του «Λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη». Επέμενε να μας το θυμίζει, όσο τον σήκωναν τα πόδια του, στον Νίππο, το χωριό μου, ο τελευταίος των ζευγάδων ο μπάρμπα Νικολής ο Καπαρός. Να ‘χει φορτωμένα κάθε 1η Γεναρίου, με το που σήμαινε η καμπάνα, τα ζυγάλετρα στον γάιδαρο και να πηγαίνει με τις αγελάδες του για μερικές αλετρές, τον θυμούμαι… Ζευγάς, μόνο ζευγάς γι’ αυτόν ο Άγιος Βασίλης…
ΚΑΙ... ΣΤΑ ΠΕΤΑΧΤΑ
ΜΑΝΤΙΝΑΔΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΕΟ ΧΡΟΝΟ.. - ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΛΟΥΤΟΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΔΟΞΑΝ ΠΟΛΛΟΙ ΗΓΑΠΗΣΑΝ - Ο ΝΕΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΝΑ ΜΑΣ ΦΕΡΕΙ ΛΙΓΟΤΕΡΑ
«Ο νέος χρόνος που θα ‘ρθει, μόνο χαρά να φέρει/ και στων ανθρώπων τις καρδιές, τσ’ αγάπης το αστέρι», μας λέει στην πρώτη σημερινή της μαντινάδα – Πρωτοχρονιά μεθαύριο, η μαντιναδολόγος μας, η Νεκταρία Θεοδωρογλάκη. «Ο νέος χρόνος χουβαρντάς, σ’ όλους να φέρει δώρα,/ χαμόγελα στους Έλληνες και πρόοδο στη χώρα», μας λέει στη δεύτερη. Αυτό έλειπε να μην τις συνυπογράψω… Καλή χρονιά για όλες και για όλους σας, φίλες και φίλοι!
Τον πλούτο πολλοί εμίσησαν τη δόξα ουδείς, λέει ένα ρητό. Ισχύει βέβαια και αντίθετο. Τη δόξα πολλοί εμίσησαν τον πλούτο ουδείς. Πάνω απ’ όλα, ωστόσο, ισχύει εκείνο που λέει ότι και τον πλούτο και τη δόξαν πολλοί αγάπησαν… Ούτε ο Πολύβιος Δημητρακόπουλος στη «Σιδηρά Διαθήκη» του!
«Είθε ο νέος χρόνος να μας φέρει λιγότερα./ Λιγότερο πόνο σ’ αυτούς που πονούν/ λιγότερο μίσος σε αυτούς που μάχονται,/ λιγότερη στέρηση σε όσους στερούνται,/λιγότερο πόλεμο, λιγότερο θάνατο,/ λιγότερη καταπίεση, λιγότερη εκμετάλλευση,/ λιγότερη δυστυχία και λιγότερη οδύνη./ Κι αν τύχει και φέρει μαζί/ λιγότερη αφθονία και λιγότερη απόλαυση,/ λιγότερο πλούτο και λιγότερη καλοπέραση,/ ίσως τότε μας χαρίσει/ λιγότερη ελαφρομυαλιά και λιγότερη σπατάλη,/ λιγότερη επιπολαιότητα και λιγότερη αυθάδεια./ Ίσως τα λιγότερα είναι περισσότερα…» Νίκος Δήμου «Πρωτοχρονιάτικες ευχές» (ΤΑ ΝΕΑ, 1973).
Χανιώτικα νέα (Παρασκευή, 30.12.2022)
https://www.haniotika-nea.gr/agie-vasili-despota-kalo-zeygari-echeis/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου