ΠΑΙΔΟΤΟΠΟΣ

16ο ΔΗΜ. ΣΧ. ΧΑΝΙΩΝ

ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗ Ο ΛΟΓΟΣ

Καλοί μου φίλοι, καλό Σαββατοκύριακο!
Για τον Δασκαλογιάννη, τον πρωτομάρτυρα και μεγαλομάρτυρα της Κρητικής Ελευθερίας, το όνομα του οποίου, ως γνωστό έχει δοθεί στο αεροδρόμιο Χανίων, ο λόγος στον σημερινό Παιδότοπο. Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή… Ενα από τα πέντε – αγάλματα – μνημεία του τόπου μας (τα άλλα ήταν του Χατζημιχάλη Γιάνναρη, του Καγιαλέ, του Μάντακα και της Μικρασιάτισσας Μάνας) με τα οποία ασχολήθηκαν κατά τη διάρκεια της περασμένης σχολικής χρονιάς τα παιδιά της Στ1 τάξης του 16ου Διαπολιτισμικού Ολοήμερου Δημ. Σχ. Χανίων, έχοντας ως εμψυχώτρια τη, γνωστή και από άλλες πρωτοποριακές εργασίες μαθητών της, δασκάλα τους Ευαγγελία Φατσέα ήταν κι αυτό (έργο του Γιάννη Μαρκαντωνάκη) του Δασκαλογιάννη… Μια ειδική, ιδιαίτερα επιμελημένη, έκδοση ο καρπός αυτής της ενασχόλησης με τα πέντα αγάλματα, για καθένα απ’ τα οποία θα μπορούσε να γίνει ένας ξεχωριστός παιδότοπος. Να ‘ναι καλά τόσο η κυρία Ευαγγελία όσο και τα “Διαπολιτισμικούλια” της, όπως επιμένει να λέει τους μαθητές της και όπως έχει “βαφτίσει” την ετήσια έκδοση που επιμένει να βγάζει. Μεγάλη υπόθεση να οδηγεί τα “παιδιά” της. (τα περισσότερα απ’ τα οποία είναι “ξενάκια”) στα μονοπάτια της τοπικής μας ιστορίας και να γνωρίζουν τους ήρωες μας, όπως, για παράδειγμα, τον Δασκαλογιάννη!

Σας χαιρετώ με αγάπη
Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης
δάσκαλος

Τα παιδιά της τάξης, η καταγωγή τους από Ελλάδα, Γεωργία, Αλβανία, Ρωσία και Βουλγαρία) είναι: Κώστας Βενέτης, Ηλίας Δασκαλάκης, Χριστίνα Ηλιάκη, Ελένη Ιβάνοβα, Νικόλαος Καζάκος, Παναγιώτης Μαυρακάκης, Χρήστος Μουχσιάδης, Χρήστος Ντανατσίδης, Αλέξανδρος Ντιμιτρόφ, Γιώργος Παπαδογιαννάκης, Ειρήνη Παπαδογιάννη, Μανόλης Παπουτσάκης, Ειρήνη Πετράι, Χριστίνα Σαχμπατζίδη, Γκέστι Στέγια, Νίκος Σολακ Νιάζι.

Ο Γιάννης Δασκαλογιάννης γεννήθηκε στην Ανώπολη Σφακίων. Το πραγματικό του όνομα ήταν Γιάννης Βλάχος. Ηταν γόνος της μεγάλης οικογένειας των Βλάχων από τα Σφακιά.
Οι Σφακιανοί εκείνη την εποχή βρίσκονταν σε ανθηρή οικονομική κατάσταση, γιατί με τα καράβια τους ταξίδευαν παντού ως έμποροι, σε όλη τη Μεσόγειο και ως τη Ρωσία. Ο πατέρας του Δασκαλογιάννη ήταν ο πλουσιότερος καραβοκύρης και για αυτό φρόντισε για τη μόρφωση του γιου του. Γι’ αυτό το λόγο ονομάστηκε “Δάσκαλος”.
Ο Γιάννης Δασκαλογιάννης ήταν λεβέντης, νέος και όμορφος. Το ανάστημά του ήταν αγέρωχο. Ολοι τον θαύμαζαν. Αγαπούσε την Κρήτη και ήθελε να ελευθερωθεί. Είχε γενναιότητα. Είχε ευχέρεια λόγου. Ντυνόταν ευρωπαϊκά.
Ο Γιάννης Δασκαλογιάννης είχε 3 ή 4 μεγάλα καράβια και ως πλούσιος καραβοκύρης ταξίδευε στην Ευρώπη. Μιλούσε ιταικά και ρώσικα και είχε μεγάλες γνωριμίες με σημαντικές προσωπικότητες στα μεγάλα λιμάνια της Βενετίας, της Τεργέστης και της Μαύρης Θάλασσας. Κάθε φορά που γύριζε από ταξίδι στην Ανώπολη, του γινόταν πανηγυρική υποδοχή, διότι έφερνε στους Σφακιανούς πάρα πολλά δώρα.
Ο Ιωάννης Βλάχος Δασκαλογιάννης ήταν αρχηγός της επανάστασης του 1770.

Παναγιώτης
Μαυρακάκης,
Κώστας Βενέτης,
Ειρήνη Πετράι,
Χριστίνα Ηλιάκη,
Χρήστος Ντανατσίδης

Το άγαλμα του Δασκαλογιάννη βρίσκεται στην πλατεία Μάχης της Κρήτης (πολύ κοντά στη Δημοτική Αγορά των Χανίων).
Αφορμή για να ασχοληθούμε με τον Γιάννη Δασκαλογιάννη στάθηκε το αεροδρόμιο Χανίων. Θέλαμε να μάθουμε για ποιο λόγο αποφασίστηκε να δοθεί στο αεροδρόμιο το όνομα του συγκεκριμένου ήρωα και όχι κάποιου άλλου.

Ειρήνη Παπαδογιάννη, Κώστας Βενέτης,
Ελένη Ιβάνοβα, Νίκος Καζάκος

Ο Δασκαλογιάννης είχε μαρτυρικό τέλος. Μετά την αποτυχία της επανάστασής του οι Τούρκοι τον έγδαραν ζωντανό στο Ηράκλειο, στις 17 Ιουνίου 1771. Ηταν 49 ετών…
Δεκάξι χρόνια μετά την τραγωδία του 1770, την επανάσταση δηλαδή και τον θάνατο του Δασκαλογιάννη, ο θρήνος έγινε τραγούδι. Χάρη στον Παντζελιό και στον Σκορδίλη γεννήθηκε το τραγούδι του Δασκαλογιάννη, το οποίο χρησιμοποιείται ως ιστορική πηγή:
“Στα χίλια εφτακόσια ογδοήκοντα έξε έτος
που του Δασκάλου τον καιρό, δεκάξε χρόνια οφέτος,
που βάστουν στο σακκούλι μου μπένα χαρτί μελάνι
και το τραγούδι το ‘γραψα του Δάσκαλου του Γιάννη”.

“Δάσκαλε Γιάννη, Δάσκαλε, και μεις θα σ’ ακλουθούμε,
για να σε συντροφιάζουμε, να σε παρηγορούμε”.

“Παν του Δασκάλου τη γραφή, πιάνει και τη διαβάζει,
τα μάθια του δακρύζουσι και βαραναστενάζει”.

“Θε μου και δος μου φώτιση, καρδιά σαν το καζάνι,
Να κάτσω να συλλογιαστώ το Δάσκαλο το Γιάννη.
Θε μου και δος μου λογισμό και μπόρεση ν’ αρχίξω
το Δάσκαλο τον ξακουστό πρικιά να τραγουδήξω”.

“Σαν θέλεις, Δάσκαλε Γιαννιό, να μην κακαποδώσεις,
Πε μου κειντά ‘τον η αφορμή πόλεμο να σηκώσεις”.

“Απού ‘χει νου και λοϊσμό και γνώσι εις το κεφάλι,
ας κάτση να συλλογιαστή το Δάσκαλο το Γιάννη.
Κάθε Λαμπροχριστόγεννα έβανεν το καπέλο,
Κ’ ήλεγεν του Πρωτόπαπα – Το Μόσκοβη θα φέρω”.

Αλέξανδρος Ντιμιτρόβ, Γκέστι Σκέγια,
Ηλίας Δασκαλάκης, Ελένη Ιβάνοβα

Ο Δασκαλογιάννης μιλούσε εκτός από ελληνικά, ιταλικά και ρωσικά.
Είχε τέσσερα τρικάρτατα ιστιοφόρα. Ταξίδευε συχνά. Συνομιλούσε με αρκετούς επιφανείς ξένους. Ηταν πολύ ωραίος, γλυκομίλητος και πειστικός. Ηταν επιβλητικός. Ηταν γεννημένος αρχηγός.
Πείστηκε στις υποσχέσεις των Ρώσων και για αυτό κήρυξε την Επανάσταση την ημέρα του Ευαγγελισμού (25 Μαρτίου 1770) στην Ανώπολη. Απελευθέρωσε αρκετά μέρη και την ημέρα του Πάσχα (4 Απριλίου 1770) από το οροπέδιο Κράπη (προθάλαμο των Σφακίων από και προς τα Χανιά).

Μανώλης Παπουτσάκης, Ηλίας Δασκαλάκης,
Χριστίνα Σαχμπατζίδη, Ελένη Ιβάνοβα

Το πεντοζάλι είναι πολύ ωραίος πολεμικός χορός. Η ονομασία “πεντοζάλι” υπονοεί και συμβολίζει το πέμπτο (5ο) ζάλο (βήμα), δηλαδή την Πέμπτη (5η) κατά σειρά επαναστατική απόπειρα – ελπίδα για την απελευθέρωση της Κρήτης. Εχει δέκα (10) ζάλα (βήματα) σε ανάμνηση της ημέρας (10-10-1769) που οι Σφακιανοί αποφάσισαν την επανάσταση.
Ο σκοπός του αποτελείται από δώδεκα μουσικές φράσεις προς τιμήν των δώδεκα ηγετών του ξεσηκωμού.
Η κάθε μία μουσική φράση φέρει και το όνομα ενός καπετάνιου (δηλαδή του Δασκαλογιάννη και των συντρόφων του).

Χριστίνα Ηλιάκη, Ειρήνη Πετράι

Χανιώτικα νέα (03.02.2018)