ΤΑ ΧΕΛΙΔΟΝΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ

ΔΙΑΚΟΝΗΜΑ ΕΥΘΥΝΗΣ Η ΝΕΑ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΟΥ ΒΑΓΓΕΛΗ ΚΑΚΑΤΣΑΚΗ

Τα χελιδόνια του Μοναχού: Ωδή στην ορθοπραξία της ορθοδοξίας

Γράφει η Νανώ Σπανουδάκη - Κουτσάκη

«Ορθοδοξία είναι/ και η ανοιχτή πόρτα για τον ζητιάνο/ και η λειτουργία στην εκκλησία του εμείς/ και ο σεβασμός στις όποιες επιλογές των άλλων/ και ο πλούτος τού μη έχειν/ και η ενατένιση του ουρανού/και…/ Η ορθοδοξία είναι ορθοπραξία.»

Βαγγέλης Κακατσάκης
“Τα χελιδόνια του μοναχού”

Την περιμέναμε πώς και πώς. Oλοι οι φ(θ)ανατικοί αναγνώστες του. Και είμαστε πολλοί. Στο νομό Χανίων, στην Κρήτη, στην Ελλάδα. Αναγνώστες τεσσάρων προηγούμενων βιβλίων-ποιητικών συλλογών του: “Τα άλογα του χρόνου”, “ΚΑΖΟΒΑΡ”, “Oταν γίνεις ποίημα”, “Oπως το ψωμί”.
• Αλλά και βέβαια φανατικοί αναγνώστες των στηλών που διατηρεί από το 1970 στα Χανιώτικα Νέα και όλων των άλλων διηγημάτων, επιφυλλίδων, χρονογραφημάτων, άρθρων, μελετών κ.λπ. που έχει δημοσιεύσει και δημοσιεύει καθημερινά ο πολυγραφότατος, Aνθρωπος, Δάσκαλος, Ποιητής, Λογοτέχνης, συγγραφέας, δημοσιογράφος, Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης.

Ψηφιακή έκδοση
• Για την νέα ποιητική συλλογή του, “Τα χελιδόνια του μοναχού” ο λόγος. Μια ποιητική συλλογή που μόλις κυκλοφορήθηκε, τούτη τη φορά ψηφιακά. Μέσω του διαδικτύου, δηλαδή. Αφού, όπως καταλαβαίνουμε, ο κορωνοϊός ανέτρεψε (και δεν γνωρίζουμε για πόσο χρονικό διάστημα) πολλά εκδοτικά σχέδια. Ωστόσο, όπως σημειώνεται, η πρόθεση του ποιητή είναι να κυκλοφορήσει και σε βιβλίο όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν.
• Βλέπετε τούτη η ποιητική συλλογή, έτοιμη από καιρό, είχε ήδη απαιτητικούς αναγνώστες στα κοινωνικά δίκτυα στα οποία είχαν αποσπασματικά αναρτηθεί κάποια από τα ποιήματα της συλλογής και την ζητούσαν ολοκληρωμένη. Εξ’ άλλου- δόξα τω Θεώ- ο ακάματος και δημιουργικός ποιητής έχει άλλες δυο στα σκαριά. Να ’την, λοιπόν. Ολοκαίνουργια στο Web. Στην ηλεκτρονική δ/νση https://online.fliphtml5.com/rsfkr/otem/#p=83 Από την Τετάρτη 29-4-20. Σε σελιδοποίηση Αντώνη Π. Βακάκη και επιμέλεια Ευδοκίας Σκορδαλά-Κακατσάκη και Γιώργου Κουκουράκη.

Oλα τα ΕΥ μαζί
• Αφιερωμένη στα 4 εγγόνια του: Τον ΕΥάγγελο, την ΕΥδοκία, την ΕΥρυδίκη, και την ΕΥαγγελία.
• Αν σ’ αυτά τα υπέροχα ΕΥ των εγγονιών συμπεριλάβουμε και τα ΕΥ των παππούδων, της ΕΥδοκίας δηλαδή και του ποιητή ΕΥάγγελου αλλά και τo ΕΥ του Αγίου ΕΥπλου στον οποίο είναι αφιερωμένο το μικρό εκκλησάκι της αυλής του ποιητή, τότε υπάρχει ένα φαινόμενο ΕΥλογίας σε εξέλιξη.
• Παρακολουθούμε όλοι τα πανελλαδικά ΕΥ για τα ποιήματα και όλα τα γραφόμενα του ποιητή ΕΥάγγελου και βέβαια τα πανελλαδικά ΕΥ των παραμυθιών της ΕΥδοκίας. Τα εγγόνια είναι ακόμα μικρά. Το χάρισμα πάντως και η ΕΥχή υπάρχουν. Και ενισχύονται από τις ΕΥχές όλων μας.

Λιμπρέτο ορατορίου
• Μετά την πρώτη ανυπόμονη -μονορούφι ανάγνωση που κάνω συνήθως σε ποιητικές συλλογές ή άλλα βιβλία που η γραφή και η πλοκή με συναρπάζουν από την αρχή, έμεινα για λίγο εκστατική και αμήχανη. Ενιωσα και λίγο-πολύ… ακατάλληλη να τα ερμηνεύσω όπως τους αξίζουν. Το βέβαιο ήταν ότι με εντυπωσίασαν.
• Η δεύτερη ανάγνωση μου έδωσε κάποιες προσωπικές «απαντήσεις» σχετικά με τα οράματα του ποιητή. Και κατέληξα στη δική μου ερμηνεία κάθε ενός ποιήματος και όλης της συλλογής γενικότερα. Αυτό καταθέτω. Αλλωστε η ερμηνεία του κάθε απλού αναγνώστη λογοτεχνικής ποίησης είναι προσωπική. Κάθε αναγνώστης προσλαμβάνει και ερμηνεύει διαφορετικά τα οράματα και τις περιγραφές ενός έργου τέχνης. Ενός ποιήματος, εν προκειμένω.
• Είχα γράψει και για προηγούμενες ποιητικές συλλογές του Βαγγέλη Κακατσάκη, ότι -γενικά- η ποίηση του είναι μια στιβαρή, δωρική, ολιγόγραμμη, στακάτη αλλά και λυρική ποίηση.
• Το βλέπουμε και στα “χελιδόνια του μοναχού”. Μόνο που εδώ κάθε ποίημα και όλο το πνεύμα και το γράμμα της νέας συλλογής μου έδωσε επίσης την αίσθηση ενός λιμπρέτου “ορατορίου”.
• Κατάπρωτο το ομώνυμο ποίημα της ποιητικής του συλλογής, δίνει τον τόνο του ποιητικού ορατορίου. Εδώ ο ποιητής είναι σε ρόλο μοναχού που λειτουργεί εντός και εκτός μονής. Αξίζει να παρατεθεί ολόκληρο: «Οσο αγαπώ τον Θεό/ τόσο τον γνωρίζω/ κι όσο τον γνωρίζω,/ τόσο αγαπώ τα πλάσματά Του,/ είπε ο ηγούμενος στον μοναχό/ και του ζήτησε/ να το επαναλάβει./ Οσο γνωρίζω τα πλάσματα του Θεού,/ τόσο τα αγαπώ/ κι όσο τα αγαπώ,/ τόσο γνωρίζω τον Θεό,/ απάντησε ο μοναχός./ Ο ηγούμενος χαμογέλασε./ Μόνοι μάρτυρες/ τα πρώτα χελιδόνια της άνοιξης».

Ορθοπραξία
• Ποιητικό “ορατόριο” καθώς το περιεχόμενο των ποιημάτων, έμμεσα ή άμεσα, έχει ένα θρησκευτικό χαρακτήρα. Οχι θρησκευόμενο. Θρησκευτικό. Δεν είναι όμως μια θρησκευτική ποίηση. Ο Κακατσάκης στα “χελιδόνια” του, υμνωδεί την ορθοπραξία της ορθόδοξης καθημερινότητας – πραγματικότητας καθώς και της ελληνικής παράδοσης.
• Οι “ήρωές” του, τα ερεθίσματά του πολλά και διαφορετικά. Πραγματικά και φανταστικά. Μπορεί να είναι ο απλός λαός και οι παραδόσεις του. Μπορεί να είναι γνωστοί και άγνωστοι μάρτυρες και άγιοι της ορθοδοξίας. (Αλήθεια ποιος γνωρίζει τον Αγιο ΝΙΣΕΡ;).
• Μπορεί να είναι τα έρημα ξωκλήσια. Μπορεί ένας αναστάσιμος όρθρος πτηνών. Μπορεί ένας τριανταφυλλώνας-διακόνημα μοναχού. Μπορεί ο έρωτας ενός δόκιμου μοναχού. Μια πραγματική στη βάση της ιστορία που έγινε ποίημα με τίτλο: “Ιλάσθητί μοι” – «…Ηταν να μη σκεφθεί,/ σ’ εκείνη το κερί σ’ εσένα η καρδιά μου…/ Ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ,/ η προσευχή του, όντας μοναχός./ Κύριε, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ,/ η προσευχή του όντας κοσμικός./ Βαρύς ο γάμος με την καλογερική,/ Βαριά και η καλογερική του γάμου.»
• Μπορεί οι ήρωές του να είναι “σύγχρονοι” μοναχοί. Δηλαδή, μοναχοί ενός “εκκοσμικευμένου” μοναχισμού ανάλογου εκείνου του αγίου των ελληνικών γραμμάτων, Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. «Μνήμη Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη» τιτλοφορεί ένα ποίημα της συλλογής του. Οχι τυχαία νομίζω τα ερεθίσματα που αντλεί από τον βίο του κοσμοκαλόγερου.
• Οχι τυχαία -ερεθίσματα δίνει στον ποιητή και μια φράση του μακαριστού μητροπολίτου Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίου Γαλανάκη για τον Καζαντζάκη – όπως γράφει στις σημειώσεις του ηλεκτρονικού του βιβλίου ο ποιητής. «Αναφορά στον Νίκο Καζαντζάκη» ο τίτλος του ποιήματος. «Παρατηρούσες τον κόσμο με κρητική ματιά/ και παράγγελνες ν’ αγαπά ο άνθρωπος την ευθύνη.» Και πιο κάτω: «Παρακαλούσες τον Χριστό να κάμει/ τις κάμπιες της καρδιάς πεταλούδες, ενώ έλεγες ότι Θεός δεν υπάρχει,/ αφού υπάρχουν παιδιά που πεινούν/ και ζητούσες από την αμυγδαλιά/ να σου μιλά για τον Θεό,/ για να την βλέπεις ν’ ανθίζει./ Ενθεος άθεος και άθεος ένθεος/ ο Αετός της Αβύσσου.»
• Προς προβληματισμό μας τα φιλοσοφικά – κοινωνικά ερωτήματα που θέτει σε ποιήματά του ο ποιητής. Οπως στο “Περί Ευθύνης” ή στο ποίημα με το ερωτηματικό στον τίτλο “Βλασφημία;”.

Ενότητες – αφιερώσεις
• Τέσσερις είναι οι ενότητες της ποιητικής συλλογής “Τα χελιδόνια του Μοναχού”: «Η χαρά να φυτεύουμε τριαντάφυλλα, η ευλογία να τα χαρίζουμε», «Πολλά ξέρει η σοφή αιωνόβια ελιά», «Μυρίζουνε τα γιασεμιά κι όμορφοι ειν’ οι κρίνοι» «Προσδοκία Ανάστασης στων νέων κορυδαλλών τα πετάγματα»
• Αρκετές -ως συνήθως κάνουν οι ποιητές- είναι και οι αφιερώσεις ποιημάτων του σε ξεχωριστούς ανθρώπους της τοπικής μας Ιερουσαλήμ που περιλαμβάνονται στις παραπάνω ενότητες – όχι τυχαία η κάθε μια.
• Όπως το ποίημα – όραμα – προσευχή- αφιερωμένο στους Ειρηναίους της καρδιάς όλων ΜΑΣ: Στον μακαριστό μητροπολίτη Ειρηναίο Γαλανάκη. Αλλά και στον τωρινό αρχιεπίσκοπό μας τον αγαπημένο μας Ειρηναίο Αθανασιάδη. Για τον οποίο ο ποιητής “οραματίζεται” την προσευχή του μακαριστού (και τη δική μας να προσθέσουμε) να παραμείνει πολλά έτη κοντά μας, καθώς, όπως λέει ο ποιητής «περισσεύουν οι ανάγκες/των ζώντων». Αμήν.
• Οπως “Η Παναγία των Εισοδίων” αφιερωμένο στον μητροπολίτη Κυδωνίας και Αποκορώνου κ. Δαμασκηνό και το ποίημα “Ορθοδοξίας εγκώμιον” αφιερωμένο στον μητροπολίτη Κισάμου και Σελίνου κ. Αμφιλόχιο.
• Οπως το εξαιρετικό ποίημα “Τα γιασεμιά κι οι κρίνοι”. Αφιερωμένο στον Νίκο Εμμ. Παπαδάκη. Οπως το “Αρωμα αροσμαρή” στον Γιάννη Εμμ. Γαρεδάκη.
• Οπως “Ο ευλογημένος τριανταφυλλώνας” στον Μανούσο Δ. Κακατσάκη και “Η ελιά με τους βασιλικούς” στον Σταύρο Γ. Νικηφοράκη.

Η Παναγία των Εισοδίων

• “Η Παναγία των Εισοδίων” εμπνευσμένο προφανώς από την πολιούχο εκκλησία μας, την Τριμάρτυρη είναι ένα οραματικό, λυρικό, ποίημα, αντιπροσωπευτικό των δεήσεων και ευχαριστώ μας στην Παναγία ΜΑΣ: «Πέντε χρονών παιδούλα/ κι όμως δε διστάζει ν’ αφήνει/ μέρα και νύχτα την εικόνα της/ και εν είδει αέρινης πνοής/ να υπερίπταται/ πάνω από την αγαπημένη πόλη/ που προστάτιδά της ανέλαβε./ Καμιά εντολή του γέροντα πατέρα της,/ κανένα παρακαλώ της ηλικιωμένης μάνας της,/ κανένας φόβος απ’ τα απαγορεύεται των ιερέων,/ που έχουν την κηδεμονία της,/ τίποτα δεν την εμποδίζει./ Προς μεγάλη απογοήτευση του αγιογράφου της./ Ετοιμη πάντα/ να προστρέχει σε βοήθεια/ όλων που έχουν την ανάγκη της,/ η μικρούλα Παναγιά των Εισοδίων.»

• Υ.Γ. Η εικόνα της Παναγίας μας στην Τριμάρτυρη αποτυπώνει τα Εισόδια της πεντάχρονης παιδούλας στο ναό.

http://www.haniotika-nea.gr/diakonima-eythynis-i-nea-poiitiki-syllogi-toy-vaggeli-kakatsaki/

ΠΡΙΝ ΑΠΟ 9 ΧΡΟΝΙΑ, ΣΑΝ ΧΘΕΣ

Παρασκευή 29 Απριλίου 2020
ΣΤΑ ΠΕΤΑΧΤΑ

Φίλες και φίλοι, Χριστός Ανέστη!
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ, 29 Απριλίου 1863 γεννήθηκε και σαν σήμερα 29 Απριλίου 1933 (τι σύμπτωση!) πέθανε ο Κ. Π. Καβάφης. Ο μέγιστος, κατά κοινή παραδοχή, της νεοελληνικής ποιητικής δημιουργίας και ένας απ' τους μεγαλύτερους ποιητές σε παγκόσμιο επίπεδο. Επιστρέφω συχνά στην ποίησή του. Μέσω της 'Ιθάκης' του, στις 'Θερμοπύλες' του, 'Περιμένοντας τους βαρβάρους', 'Εις τα περίχωρα της Αντιοχείας'. Για να δώσω ένα απ' τα περιγράμματα της πορείας μου χρησιμοποιώντας τους τίτλους τεσσάρων ποιημάτων του...
ΖΗΤΕΙΤΑΙ ΔΙΕΞΟΔΟΣ στα αδιέξοδα. Ζητείται ο μίτος της Αριάδνης. Ζητείται η ίδια η Αριάδνη. Ζητείται ο Θησέας για να τον ερωτευτεί η Αριάδνη, σε τελική ανάλυση! Παραήταν σιβυλλικός προχθές ο φίλος μου ο γερω - δάσκαλος;
ΤΟ ΒΕΛΓΙΟ εξακολουθεί να κυβερνάται χωρίς να έχει κυβέρνηση, ενώ η Ελλάδα εξακολουθεί να μην κυβερνάται αν και διαθέτει κυβέρνηση. Αστείο με δόση σοβαρότητας ή σοβαρό με δόση αστειότητας;
ΟΥΤΕ Ο ΣΕΡΓΚΕΪ Μπούμπκα στον καιρό του, όταν κατέρριπτε σε κάθε αγώνα που έπαιρνε μέρος το ένα ρεκόρ μετά το άλλο στο άλμα επί κοντώ. Για την τιμή της αμόλυβδης βενζίνας, αλλά όχι μόνο, ο λόγος. Τα περίφημα σπρεντ που σπριντάρουν και σταματημό δεν έχουν, πού τα βάζετε;
ΕΠΤΑΕΤΗΣ ΚΑΘΕΙΡΞΗ σε υπουργό για υπεξαίρεση στη Ρουμανία. Και εκεί είναι Βαλκάνια. Είναι, όμως, η άλλη άκρη των Βαλκανίων. Τόσο μακρινή από μας.
ΩΣΤΟΣΟ ΟΙ βομβαρδισμοί στη Λιβύη καλά κρατούν. Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή πιάνουν δουλειά οι όλμοι του Καντάφι. Τρίτη, Πέμπτη, Σάββατο πιάνουν δουλειά τα μαχητικά αεροσκάφη της ΝΑΤΟϊκής συμμαχίας. Για την Κυριακή γίνονται διαπραγματεύσεις...
ΚΑΙΡΟΣ ΕΙΝΑΙ να πάψουμε να το παίζουμε στη μικρή μας πόλη... Κολοκοτρωναίοι. Καβάλα στ' αυτοκίνητά μας να κατεβαίνουμε στην Αγορά, καβάλα να ψωνίζουμε από τα μαγαζιά, καβάλα να πίνουμε τον καφέ μας. Ποιος είπε ότι δεν είναι χρειαζούμενος ο γερανός της Τροχαίας;
ΚΙ ΕΓΩ κεράκι θα γενώ στην τούρτα που θα σβήσεις/ και πριν φυσήξεις θα σου πω να τα διακοσαρίσεις! Η μαντινάδα που είπε ο συμπέθερός μου, ο Γιώργος Μ. Κοκολογιάννης, στην πεθερά του. Τα 101 της χρόνια γιόρτασε εν μέσω κάποιων απ' τα παιδιά της, κάποιων απ' τα εγγόνια της και κάποιων απ' τα δισέγγονά της η γιαγιά Μαρία, τις προάλλες, 24 τ' Απρίλη, ανήμερα της Λαμπρής. Σαν εικοσάχρονη κοπελιά έμοιαζε την ώρα που έσβηνε τα κεράκια της τούρτας, της πρώτης τούρτας της ζωής της. Πώς να ξεχάσω τη λάμψη του προσώπου της!
'ΩΡΑΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ', ήταν η απάντηση που έδωσε ο ακαδημαϊκός Παύλος Νιρβάνος σ' έναν φίλο του, όταν του ζήτησε τη γνώμη του για τα ποιήματα του Γρυπάρη. 'Και γιατί είναι ωραία;', επέμενε ο φίλος του. 'Θα σκεφτώ και θα σου απαντήσω', του είπε. Με τον ίδιο τρόπο πρωτοαντίκρισε και την ποίηση του Καβάφη, κατά δήλωσή του. 'Αν μου ζητούσε κανείς να του πω γιατί ο Καβάφης είναι ένας ποιητής και δεν είναι ένας απλός φαρσέρ, δεν θα μπορούσα να του απαντήσω', γράφει σ' ένα κείμενό του για τον Αλεξανδρινό ποιητή. Και συμπληρώνει: 'Από μέσα μου, όμως, ήμουν βέβαιος πως είναι ποιητής'.
'Οι άνθρωποι γνωρίζουν τα γινόμενα./ Τα μέλλοντα γνωρίζουν οι θεοί,/ πλήρεις και μόνοι κάτοχοι πάντων των φώτων./ Εκ των μελλόντων οι σοφοί τα προσερχόμενα/ αντιλαμβάνονται. Η ακοή/ αυτών κάποτ' εν ώραις σοβαρών σπουδών/ ταράττεται. Η μυστική βοή/ τους έρχεται των πλησιαζόντων γεγονότων./ Και την προσέχουν ευλαβείς. Ενώ εις την οδόν/ έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί'.
Το ποίημα του Κ. Π. Καβάφη 'Σοφοί δε προσιόντων'.
ΧΑΙΡΕΤΩ ΣΑΣ ΚΙ ΑΓΑΠΩ ΣΑΣ!
Χανιώτικα νέα

ΜΙΑ ΣΤΑΣΗ ΕΔΩ ΜΙΑ ΣΤΑΣΗ ΕΚΕΙ

ΜΝΗΜΗ ΑΓΙΟΥ ΕΙΡΗΝΑΙΟΥ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥ

Σαν μεθαύριο, Μεγάλη Τρίτη, 30 Απριλίου του 2013, έφυγε στα 102 του χρόνια για το άλλο ημισφαίριο της ζωής ο Παππούς, ο μητροπολίτης Κισσάμου και Σελίνου Ειρηναίος Γαλανάκης ο Χριστιανός. Ημουν κι εγώ εκεί, στην εξόδιο ακολουθία του, που εψάλη, δύο μέρες αργότερα, τη Μεγάλη Πέμπτη, στον Μητροπολιτικό Ναό της Κίσσαμος πόλης, για να χρησιμοποιήσω μια αγαπημένη φράση της φίλης μου της Φωτεινής Σεγρεδάκη. Οχι, δεν έκλαιγε γοερά το συρρεύσαν απ’ όλες τις γωνιές της Κρήτης κι από διάφορα μέρη της Ελλάδος πλήθος την ημέρα εκείνη του αποχαιρετισμού. Βουβό το κλάμα του. Δεν κλαίνε οι άνθρωποι στην Κοίμηση των Αγίων, απλά την ευγνωμοσύνη που νιώθουν γι’ αυτούς διαβάζεις στα μάτια τους, έγραψα στα “πεταχτά”, δύο μέρες μετά. Αγιος στη λαϊκή συνείδηση, πολύ πριν “αναληφθεί” στους ουρανούς ο Παππούς. Ο Ιππότης του Σταυρού, “Ο Φτωχούλης του Θεού”, “Ο Οραματιστής Πραγματοποιός Επίσκοπος”, ο “Ειρηναίος της ειρήνης”, ο “Ειρηναίος της καρδιάς μας”. Ο Αγιος Ειρηναίος ο Χριστιανός… Χώρος προσκυνήματος ο τάφος του, όπως και το πατρικό του σπίτι στο Νεροχώρι Αποκορώνου και το φτωχικό του “ενδιαίτημα” στην οδό Δρομονέρου της Χαλέπας απ’ όπου η ψυχή του πέταξε για τα ουράνια…

Μνημονεύομεν Ειρηναίον Γαλανάκη…. Σ’ ενεστώτα και σε μέλλοντα χρόνο το ρήμα. Και γι’ αυτά που είπε και έγραψε, έτσι όπως αυτός τα είπε και τα έπραξε. Τι σημασία έχει αν τον γνωρίσαμε ή αν δεν τον γνωρίσαμε από κοντά. Ολοι ανήκουμε στο ποίμνιο της αγάπης του. Ολοι έχουμε ανάγκη των πρεσβειών του. Πρεσβευτής του ουρανού στη γη, εν όσω ήταν ανάμεσά μας ο Παππούς. Πρεσβευτής της γης στον ουρανό από την ημέρα της εκδημίας του…

«Ηταν γύρω στα 1960. Μια μέρα γύρισε ο κ. Αννουσάκης από την Αμερική και πήγε στον Επίσκοπο Ειρηναίο στο Καστέλι Κισσάμου και του λέει: “Σεβασμιότατε, ο Αγιος Σπυρίδωνας με βοήθησε πολύ και θέλω να επιχρυσώσω την εικόνα του”. “Μα οι Αγιοι ήσαν φτωχικά ντυμένοι, γιατί βοηθούσαν τους πτωχούς. Ούτε ο Θεός, ούτε οι Αγιοι θέλουν ασήμια και χρυσάφια. Οι άνθρωποι έχουν τις ανάγκες. Να βάλεις τα χρήματα που θέλεις, έχω μαζέψει κι εγώ μερικά, να κάνομε ένα γηροκομείο…”. Ετσι ξεκίνησε κι έγινε το Αννουσάκειο Γηροκομείο στο Καστέλλι Κισσάμου». «Γύρω στα 1965 που και τα πέντε οικοτροφεία λειτουργούσαν ασφυκτικά -πάνω από 500 παιδιά- ένα βράδυ, καθώς ο Ειρηναίος ανέβαινε τη σκάλα στη Μητρόπολη, ένα παιδί του φώναξε “Σεβασμιότατε, Σεβασμιότατε, τα παπούτσια σας είναι τρύπια, να πάρετε καινούρια!” “Μα αν αγοράσω καινούρια, εσείς αύριο δεν θα ’χετε να φάτε!”» Δυο απ’ τις Αναφορές στον Ειρηναίο Γαλανάκη που κάνει ο επίσης μακαριστός αδελφός του Αθανάσιος Γαλανάκης στο βιβλίο του “Μηνύματα ορθόδοξης ομολογίας και πίστης”, εκδ. “Ερεισμα”, (Χανιά 2016).

Κορωνοϊκά… στα πεταχτά





«Η δυστυχία του να είσαι Ελληνας», ο τίτλος του πιο πολυδιαβασμένου και του πιο γνωστού απ’ τα βιβλία που έγραψε ο Νίκος Δήμου. «Η ευτυχία του να είσαι Ελληνας», ο τίτλος που έγραψε τις προάλλες (Παρασκευή 24 Απριλίου) στην εφημερίδα μας ο και καλός μου φίλος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών Σήφης Μπουζάκης. Στο πώς αντιμετωπίσαμε μέχρι τώρα, ως κράτος και ως κοινωνία την επικίνδυνη πανδημία, αναφέρεται ς ο δεύτερος. Προσυπογράφω. Οντως πορευτήκαμε “ωραίοι ως Ελληνες”. Ωστόσο ο ερώτημα, όπως γράφει και ο φίλος μου ο Σήφης παραμένει. Θα εξακολουθήσουμε να λειτουργούμε και να λειτουργούμαστε στο “εμείς” και την επόμενη μέρα που θα κινδυνεύομε μετά απ’ τον “λοιμό”, από “λιμό” και εν τέλει από καταποντισμό;

Τον γάιδαρο τον φάγαμε στην ουρά θα κολλήσουμε; Αυτή η παροιμία μου ήρθε στο νου όταν άκουσα ότι προτείνονται μέχρι τις 4 Μαΐου τα περιοριστικά μέτρα λόγω κορωνοϊού. Αναμενόμενη η παράτασή τους άλλωστε… Σιγά που θα μας άφηναν να κυκλοφορήσουμε το Παρασκευο-Σαββατοκύριακο της Πρωτομαγιάς!

«Πιστός στο ραντεβού του/ στους τηλεοπτικούς δέκτες/ με τους απανταχού Ελληνες/ εδώ και σαράντα μέρες/ ακριβώς στις 6 το απόγευμα/ ο καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας./ Φορώντας, πάντα,/ κάτω απ’ τα στρογγυλά γυαλιά του,/ τη θλίψη του χαμόγελού του./ Τόσα τα κρούσματα απ’ τον ιό,/ τόσοι οι διασωληνωμένοι,/ τόσοι -ένας κόμπος στο λαιμό-/ οι θάνατοι.// Σήμερα δεν έχουμε/ κανένα καταγεγραμμένο θάνατο/ είπε χθες, Τετάρτη 22 Απριλίου/ δίχως τον κόμπο στο λαιμό,/ ο καθηγητής./ Φορώντας, πάντα/ κάτω απ’ τα στρογγυλά γυαλιά του,/ τη θλίψη του χαμόγελού του -/ πολλά τα καταγεγραμμένα θύματα/ κι άγνωστο “τι τέξεται η επιούσα”». Το ποίημα του γράφοντος “Η θλίψη του χαμόγελου” του γράφοντος, από την ανέκδοτη ποιητική του συλλογή “Ιχνηλατώντας”.

http://www.haniotika-nea.gr/mnimi-agioy-eirinaioy-toy-christianoy/

ΤΑ ΧΕΛΙΔΟΝΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ

ΒΑΓΓΕΛΗΣ Θ. ΚΑΚΑΤΣΑΚΗΣ:
“ ΤΑ ΧΕΛΙΔΟΝΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ”  ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

 


«Τα χελιδόνια του μοναχού» πετούν από τις 29  Απριλίου 2020 ελεύθερα στο Διαδίκτυο.     https://online.fliphtml5.com/rsfkr/otem/  (Για να δείτε το βιβλίο σε πλήρη οθόνη μετακινηθείτε με το ποντίκι πάνω στις κατακόρυφες τελείες, κλικάρετε και επιλέξτε Fullscreen. Πιέστε το πλήκτρο Esc για να επιστρέψετε.)

Για την πέμπτη  ποιητική συλλογή του δασκάλου – λογοτέχνη Βαγγέλη Θ. Κακατσάκη, που περιλαμβάνει 60 ποιήματα, τα περισσότερα από τα οποία γράφτηκαν τον Δεκέμβρη του 2019 και τον Γενάρη του 2020, ο λόγος. Η σκέψη του Ποιητή να μην κυκλοφορήσουν ως βιβλίο, γιατί μπήκαμε στη μετά κορωνοϊό εποχή, ήταν φευγαλέα. Πρόθεσή του, μετά την ηλεκτρονική έκδοση να ακολουθήσει, Θεού θἐλοντος, και έντυπη, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν.

Κυρίαρχο πρόσωπο της συλλογής, που χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες, μια για κάθε εποχή του χρόνου, είναι ένας Έλληνας μοναχός, που λειτουργεί, εντός αλλά και εκτός μονής, ως ποιητής. Όλα ξεκινούν από μια κουβέντα που κάνει με τον ηγούμενό του, με μόνους μάρτυρες τα πρώτα χελιδόνια της άνοιξης...   "Τα χελιδόνια του μοναχού" είναι και ο τίτλος του πρώτου ποιήματος, που παρατίθεται: “Όσο αγαπώ τον Θεό,\τόσο τον γνωρίζω\κι όσο τον γνωρίζω,\τόσο αγαπώ τα πλάσματά Του,\είπε ο ηγούμενος στον μοναχό\και του ζήτησε\να το επαναλάβει.\Όσο γνωρίζω τα πλάσματα του Θεού,\τόσο τα αγαπώ\κι όσο τα αγαπώ,\τόσο γνωρίζω τον Θεό,\απάντησε ο μοναχός.\Ο ηγούμενος χαμογέλασε.\\Μόνοι μάρτυρες\τα πρώτα χελιδόνια της άνοιξης."

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Πολλές οι οφειλόμενες ευχαριστίες στον φίλο σκηνοθέτη Κώστα Νταντινάκη, στις φίλες δασκάλες ποιήτριες Ελένη Χωρεάνθη και Πόπη  Λαμπρινέα - Γαβριλάκη που είδαν με αγαπητική ματιά τα ποιήματά μου και με "εξώθησαν" να κυκλοφορήσουν ως ποιητική συλλογή, και βέβαια τη σύντροφο της ζωής μου, συγγραφέα παιδικής λογοτεχνίας Ευδοκία Σκορδαλά - Κακατσάκη για την ουσιαστική συμπαράστασή από τη διαδικασία της γραφής μέχρι την έκδοση.. 
Κατάπολλα επίσης τα ευχαριστώ μου στον καλό μου μαθητή, στο Δημ. Σχ. Στροβλών Χανίων Αντώνη Βακάκη, που είχε την ευθύνη του σχεδιασμού, της σελιδοποίησης και του εξώφυλλου, τον φίλο πολιτικό επιστήμονα Γιώργο Κουκουράκη, που μαζί με την Ευδοκία, είχαν την επιμέλεια, και τον επίσης φίλο, πρώην στέλεχος της Ε. Ε. - συγγραφέα Παναγιώτη Αλεβαντή, που είχε την ευθύνη της ψηφιακής έκδοσης και της ανάρτησής της στο Διαδίκτυο. 
Υπόχρεος στην αγάπη όλων τους! 
Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης 


https://www.facebook.com/kakatsakes/posts/10216467555657612?comment_id=10216468056310128&notif_id=1588159599949890&notif_t=feed_comment

https://www.osdel.gr/el/news/2676

ΠΟΙΗΣΗ

Το χαμόγελο του Διάκου

Για δες καιρό που διάλεξε ο χάρος να με πάρει, 

τώρα π’ ανθίζουν τα κλαδιά και βγάζ’ η γη χορτάρι.

Άλλοι λένε ότι το τραγούδησε,

πριν αρχίσουν να τον σουβλίζουν 

ζωντανό οι Τούρκοι

στην Πλατεία της Λαμίας

κι άλλοι ότι το ψιθύρισε, 

λίγο πριν ξεψυχήσει.

Τους ακούει από το Πάνθεο των Ηρώων

που τον τοποθέτησαν, 

και οι μεν και οι δε, 

ο Αθανάσιος Διάκος. 

Το ξέρει ότι δεν είναι δικά του λόγια,  

ωστόσο, του αρέσει 

που τα έβαλαν στο στόμα του-

ήθελε να τα είχε πει. 

Κι όπως τα κλαδιά που άνθιζαν τότε-

τα κλαδιά ενός ασπάλαθου ήταν-     

χαμογελά. 

ΒΑΓΓΕΛΗΣ Θ. ΚΑΚΑΤΣΑΚΗΣ 

(Από την ποιητική συλλογή "Τα χελιδόνια του μοναχού" 

που κυκλοφορεί ηλεκτρονικά σε λίγες μέρες)

ΧΡΥΣΑ

ΣΟΥΣ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΥΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Γράφει η Χρύσα Κακατσάκη

O Άρης Βελουχιώτης και ο Νίκος Μπελογιάννης. Ο Tσε Γκεβάρα και ο Τζον Κένεντι. Ο Τσαρούχης και ο Μόραλης. Ο Ντισάν και η Κρήνη του. Ο Σεζάν και οι Χαρτοπαίκτες του. Ο Βερμέερ και η Κεντίστρα του. Ο επισκέπτης της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης του Δήμου Σκουλάκη στο Μουσείο Μπενάκη έχει την αίσθηση ότι ξεφυλλίζει μια εικονογραφημένη αυτοβιογραφία στην οποία εμπεριέχεται ένα ένθετο Ιστορίας Τέχνης.

Οι πρώτες του ζωγραφικές απόπειρες που ξεκινούν στη δεκαετία του 60 έχουν να κάνουν με την αριστερή του ιδεολογία. Κορυφώνονται μάλιστα την περίοδο της Χούντας που αποτυπώνεται, με αρκετή δόση πικρής σάτιρας, στον πίνακα του Εθνικού λαχείου όπου ο ένας στους δύο κερδίζει: τη σύλληψη και τα βασανιστήρια από τους αστυνομικούς. Ο ίδιος επέλεξε τη λύση της απόδρασης στην Αμερική και την Ευρώπη, αλλά κυρίως στο Παρίσι όπου ανοίγουν τα μάτια, η ματιά και οι εικαστικοί ορίζοντες. Τα έργα του αρχίζουν να αποπνέουν ένα άρωμα κοσμοπολιτισμού από την ανάποδη, αφού τον στοιχειώνουν οι καταραμένοι Τουλούζ Λοτρεκ, Αμεντεέ Μοντιλιάνι και Βαν Γκογκ. Άσκηση προσομοίωσης ο εθισμός στο αλκοόλ ή μήπως απελπισμένη διέξοδος στη διάψευση από την πολιτική; Όπως και να ‘χει, εσωτερικοί και εξωτερικοί  δαίμονες τον κρατούν για ένα διάστημα μακριά από τα τελάρα και τη μαγεία των χρωμάτων. Τον μίτο της εξόδου από τους σκοτεινούς λαβυρίνθους του ποτού και της ζωγραφικής απραξίας, του προσφέρει η τέταρτη σύζυγός του, Αθηνά Ραπίτου.

Με χέρι σταθερό και σχέδιο καθαρό, δεξιότητα που είχε αποκτήσει από την ενασχόλησή του με το σκίτσο και τη γελοιογραφία σε διάφορα ελληνικά και ξένα έντυπα, διανύει μια περίοδο δημιουργικής εφηβείας. Μελετά, ψάχνεται, αμφισβητεί και στο τέλος φθάνει στην φροϊδική πατροκτονία. «Σκοτώνει»τους μεγάλους δασκάλους για να απαλλαγεί από τη βαριά σκιά τους, διατηρεί όμως γι’ αυτούς  τρυφερότητα και ευγνωμοσύνη, Ο Σκουλάκης διδάσκεται από τα περισσότερα ρεύματα του μοντερνισμού. Παίρνει όμως από το καθένα ό,τι του χρειάζεται για να αρθρώσει τη δική του γλώσσα. Από τον φωτορεαλισμό την επιμονή στη λεπτομέρεια και την αναπαράσταση της πραγματικότητας, από την pop art την κριτική στο αμερικάνικο μοντέλο, από τον μαγικό ρεαλισμό την ποίηση της μεταφυσικής, σαν να ξετυλίγει στον καμβά κάποιο μυθιστόρημα της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας.

Η τελευταία ενότητα είναι αφιερωμένη σε σκηνές από τα υπόγεια του ηλεκτρικού. Ο Σκουλάκης φαίνεται να ασπάζεται τον ορισμό του Γ. Ιωάννου πως Αριστερά είναι η διαρκής ευαισθησία. Το πορτρέτο ενός επαναστάτη είναι συναισθηματικά ισοδύναμο με τους ανώνυμους επιβάτες που περιμένουν το τρένο.

Αυτή την αγάπη για τον άνθρωπο που υπερβαίνει σχολές και τεχνοτροπίες ανέδειξε με μαεστρία και οργανωτική ικανότητα η επιμελήτρια της έκθεσης Ελένη Αθανασίου. Με την ίδια σεμνότητα που διέκρινε και τον καλλιτέχνη μας τον ξανασυστήνει ως τον μεγάλο αντιφατικό. Κομψός και μποέμ, πολιτικοποιημένος μα και ανένταχτος, χιουμορίστας μα και σοβαρός, διέτρεξε αγέρωχος την  οδύσσεια της τέχνης. Παραφράζοντας τα λόγια του Πατρίκιου, είχε πλήρη επίγνωση πως κανένας πίνακας δεν ανατρέπει καθεστώτα. Συνάμα ήταν σίγουρος πως η τέχνη είναι σαν ένα μάθημα  ανατομίας μέσω του οποίου γνωρίζουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο.

ttp://www.pancreta.gr/voices.php?p=17134

ΠΑΙΔΟΤΟΠΟΣ

Β1 ΤΑΞΗ 4ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΧΑΝΙΩΝ

Η "ΩΦΕΛΙΜΗ" ΚΡΗΤΗ ΤΗΣ ΦΛΩΡΕΝΤΙΝΗΣ ΚΑΛΟΥΤΣΗ
Δείτε και http://www.haniotika-nea.gr/i-ofelimi-kriti-tis-florentinis-kaloytsi/

Καλοί μου φίλοι, καλό Σαββατοκύριακο!
“Η ”ωφέλιμη” Κρήτη της Φλωρεντίνης Σκουλούδη – Καλούτση”, ήταν ο τίτλος της τελευταίας, προ κορωνοϊού, έκθεσης που φιλοξενήθηκε στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων. Για την ξενάγησή τους σ’ αυτήν αλλά και για τη γνωριμία τους με την ξεχωριστή προσωπικότητα της Χανιώτισσας καλλιτέχνιδος, (μεταξύ των άλλων φιλοτέχνησε το πιο γνωστό πορτρέτο του Ελευθερίου Βενιζέλου) κυρίως μέσα από τις επιστολές που της είχε στείλει η Ελενα Βενιζέλου, μας μιλούν με τα κείμενά τους τα παιδιά της Β1 τάξης του 4ου Γυμνασίου Χανίων και η καθηγήτριά τους των Αγγλικών Χρύσα Κοντοχρήστου.
Οντως εμπνευσμένη αυτή η μαθησιακή δραστηριότητα, με την οποία η κυρία Κοντοχρήστου άνοιξε την τάξη της και έδωσε την ευκαιρία στους μαθητές της για “ολιστική (γνωστική και αισθητική) ανάπτυξη”. Πάντα τέτοιες λογής πρωτοβουλίες κυρία Χρύσα! Να χαίρεστε τους μαθητές σας και να σας χαίρονται! Συγχαρητήρια και πάντα άξια!

Σας χαιρετώ με αγάπη όλους!
Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης
δάσκαλος

Την Παρασκευή, 10 Ιανουαρίου 2020 με το τμήμα Β1 επισκεφθήκαμε την Δημοτική Πινακοθήκη, όπου φιλοξενείται η έκθεση «Η «Ωφέλιμη» Κρήτη της Φλωρεντίνης Σκουλούδη - Καλούτση».

Η προϊσταμένη κυρία Αθηνά Γιαννουλάκη μας ξενάγησε στους τρεις ορόφους της έκθεσης και μας εξήγησε αναλυτικά το έργο της σπουδαίας αυτής γυναίκας, η οποία είχε την έμπνευση να συνδέσει την λαϊκή τέχνη της Κρήτης με την Μινωϊκή παράδοση, κάνοντάς την με τον τρόπο αυτό γνωστή και οικεία σε όλον τον κόσμο.
Συγχρόνως, εξ αιτίας της φιλίας της με την Έλενα Βενιζέλου, η ζωή και το έργο της Φλωρεντίνης Καλούτση συνδέονται με τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τα μεγάλα γεγονότα της Κρήτης, όπως η Ένωσή της με την Ελλάδα. Η Φλωρεντίνη Καλούτση φιλοτέχνησε το πιο γνωστό πορτραίτο του Ελευθερίου Βενιζέλου καθώς και το γραμματόσημο της Ένωσης.
Τέσσερις από τις επιστολές – στην Αγγλική γλώσσα - που είχε στείλει η Έλενα Βενιζέλου στην Φλωρεντίνη Καλούτση παρουσιάζονται στην έκθεση. Στο μάθημα των Αγγλικών αναλάβαμε να τις μεταφράσουμε στα Ελληνικά και στη διάρκεια της επίσκεψης τις διαβάσαμε στους παρόντες και τις παραδώσαμε στην Πινακοθήκη.
Μετά την ξενάγηση, πραγματοποιήσαμε επίσης μια μικρή εργασία σχετικά με τα εκθέματα, στα Ελληνικά και τα Αγγλικά Το μάθημα των Αγγλικών ήταν η αιτία γι αυτή την επίσκεψη, επειδή το τμήμα Β1 είχε την καλύτερη βαθμολογία στο διαγώνισμα του Α’ τετραμήνου.
Χαρήκαμε πολύ όταν η κυρία Γιαννουλάκη μας ανακοίνωσε ότι τόσο οι μεταφράσεις όσο και οι εργασίες μας θα εκτεθούν σε ειδικό χώρο για όλη τη διάρκεια της έκθεσης!
Στον 3ο όροφο έχει τοποθετηθεί επίσης ένας παραδοσιακός αργαλειός και η κυρία Δέσποινα Σωμάκη ήρθε για να μας δείξει τον τρόπο λειτουργίας του. Την ευχαριστούμε πολύ!
Ευχαριστούμε επίσης την προϊσταμένη της Πινακοθήκης κυρία Αθηνά Γιαννουλάκη για την ωραία ξενάγηση και την αμέριστη βοήθεια, καθώς επίσης και τον διευθυντή μας κύριο Απόστολο Παπαγιάννη που είχε την καλοσύνη να μας συνοδεύσει και να μοιραστεί μαζί μας αυτή την εμπειρία.

Να προσθέσουμε ότι . οι μεταφράσεις των επιστολών καθώς και τα έντυπα των εργασιών των μαθητών (σε αντίγραφα) εκτίθενται ήδη σε ειδικό πίνακα μέσα στον χώρο της έκθεσης και ότι οι μεταφράσεις των επιστολών επιδόθηκαν και στον κύριο Νικόλαο Παπαδάκη, Γενικό Διευθυντή του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος».

Οι μαθητές του Β1 και η καθηγήτρια των Αγγλικών, Χρύσα Κοντοχρήστου.

«Είμαι πολύ περήφανος που μεταφράσαμε τις επιστολές της Έλενας Βενιζέλου προς την Φλωρεντίνη Καλούτση. Συγχαίρω όλους τους συμμαθητές μου για την προσπάθεια»

 Σήφης Ευθυμάκης

«Η ιδέα για την μετάφραση μου άρεσε πολύ και όταν ήμασταν στην Πινακοθήκη και παρουσιάζαμε τις μεταφράσεις μας ήταν σαν να είμαστε σε παράσταση με κοινό»

 Αντώνης Καρύγιαννης

«Η αγαπημένη μου στιγμή από όλο αυτό ήταν η μετάφραση, διότι εκτός από ότι δουλέψαμε, διασκεδάσαμε και χαρήκαμε με τους συμμαθητές μου»

Βάσω Διγενάκη

«Ήταν μια πανέμορφη εμπειρία που θα μας μείνει αξέχαστη»

Αντώνης Γιαννουδάκης

«’Ηταν μια ενδιαφέρουσα εμπειρία»

Ηρώ Βανδουλάκη

«Χάρηκα που συμμετείχα σε μια τόσο σημαντική εργασία» Έρη Δρακάκη

«Μπορέσαμε να δούμε διάφορα έργα της Φλωρεντίνης Καλούτση όπως προσωπογραφίες και τοπία, που σε ενσωματώνουν στην εποχή που έζησε.»

Μαρία-Σοφία Διγαλάκη

«Μου έκανε μεγάλη εντύπωση ο τρόπος που μιλούσαν μεταξύ τους στις επιστολές. Είμαι πολύ χαρούμενη που κατάφερα να μάθω πληροφορίες που θα περιέχονται στην ύλη της Ιστορίας της επόμενης χρονιάς»

Ειρήνη Καραντωνάκη.

]

« Η ιδέα με τις επιστολές μου άρεσε ιδιαίτερα. Μου φάνηκαν χρήσιμες οι πληροφορίες σχετικά με την Φλωρεντίνη Καλούτση, γιατί θα μου χρειαστούν στην Γ’ Γυμνασίου. Γενικά ήταν μια πολύ ευχάριστη εμπειρία και εύχομαι να ζήσω παρόμοιες σαν κι αυτή.»

Γιάννης Καλογρίδης

«Έμαθα πολλά πράγματα μέσω των επιστολών. Από εκεί έμαθα ότι ήταν μεγάλες φίλες η Έλενα Βενιζέλου με την Φλωρεντίνη Καλούτση. Η εμπειρία της μετάφρασης και όλα τα υπόλοιπα ήταν υπέροχα»

Στέφανος Δασκαλάκης

«Ηταν μια πολύ ευχάριστη εμπειρία και το ευχαριστήθηκα πάρα πολύ»

Σμαράγδα Γλαρίτη

«Η μετάφραση και γενικά οι επιστολές μας έδωσαν χρήσιμα στοιχεία για τα παλιά χρόνια και για την ιστορία που θα διδαχθούμε του χρόνου. Ήταν μια πολύ ωραία εμπειρία και θα την ξαναέκανα ευχαρίστως»

Στέλλα Ζουριδάκη.

«Η μετάφραση των επιστολών μου φάνηκε πολύ χρήσιμη και για την ύλη μας του χρόνου»

 Κωνσταντίνα Γλεντουσάκη

«Ήταν μια αξέχαστη εμπειρία που θα με ακολουθεί πάντα»

Ερμιόνη Αγγελάκη

«Πέρασα πολύ καλά μεταφράζοντας τις επιστολές»

Χάρης Ζολινδάκης

« Ενημερωθήκαμε και αποκτήσαμε πολλές και σημαντικές γνωώσεις που δεν θα μαθαίναμε αλλού»

 Αλέξανδρος Αλμανίδης

«Το να μεταφράσουμε αυτά τα κείμενα ήταν πολύ ωραία εμπειρία»

 Κατερίνα Ιατράκη

«Μου φάνηκαν πολύ ενδιαφέροντα όσα είδα στην Πινακοθήκη και μου άρεσαν πολύ οι επιστολές»

 Παναγιώτα Δασκαλάκη

«Διαβάζοντας τις επιστολές και βλέποντας την έκθεση εντυπωσιάστηκα αρκετά» Ναταλία Κάτσι.

Χανιώτικα νέα (Σάββατο, 25.4.2020)