ΤΑ ΧΕΛΙΔΟΝΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ

 ΜΑΡΙΑ ΜΑΡΑΚΗ: Ο ΠΟΙΗΤΗΣ Β. ΚΑΚΑΤΣΑΚΗΣ ΕΝΩΝΕΙ ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΤΟΠΟΥΣ ΣΤΕΛΝΟΝΤΑΣ ΠΟΛΥΣΗΜΑΝΤΑ ΝΟΗΜΑΤΑ*

Από αριστερα: Μαρία Μαράκη, Νεκτάριος Κακατσάκης, Στέλλα Αλιγιζάκη

" Ανήσυχος  ο ποιητής , με χρονικούς και τοπικούς διασκελισμούς ενώνει με επιτυχία εποχές και τόπους στέλνοντας πολυσήμαντα νοήματα. Ευήκοος επίσης, λήπτης των μηνυμάτων των καιρών μεγενθύνει την έκταση του ποιητικού του χώρου με τη σύγχρονη επικαιρότητα εκφράζοντας έμμεσα τις ανησυχίες του και τους προβληματισμούς και διατυπώνοντας τα φιλοσοφικά του ερωτήματα και διλήμματα για τη ζωή,το θάνατο, την ευθύνη,τη διαφορετικότητα,την ανθρώπινη απώλεια,τον έρωτα,τη φτώχεια,τη μοναξιά,την προσφυγιά,τις επιπτώσεις της τεχνολογίας και του διαδικτύου στη ζωή μας,τη διαφορετικότητα και τη συμπερίληψη." Μαρία Μαράκη

Ο πρωτότυπος και ευρηματικός τίτλος της ποιητικής συλλογής του Βαγγέλη Κακατσάκη''Τα χελιδόνια του Μοναχού'', έλκει την προσοχή μας εξαρχής συνεπικουρούμενος από το καλαίσθητο εξώφυλλο με τα χελιδόνια να πετούν πάνω από τον τρούλο ενός,όπου γης Ορθόδοξου μοναστηριού.Λέξεις κλειδιά τα χελιδόνια ,σύμβολα της Άνοιξης ξεκινούν το ταξίδι για τους ανοιχτούς ορίζοντες και την απεραντοσύνη του κόσμου από το λημέρι της ορθόδοξης πίστης,το μοναστήρι ,όπου σημαντικός πάντοτε είναι ο ρόλος του μοναχού- που αποτελεί τη δεύτερη λέξη κλειδί.Αυτό τον τίτλο χαρίζει στη συλλογή το πρώτο στη σειρά ποίημα,όπου τα πρώτα χελιδόνια της Άνοιξης γίνονται αυτόπτες μάρτυρες μιας συζήτησης ανάμεσα στον ηγούμενο και στο μοναχό σχετικά με την αγάπη του ανθρώπου προς το Θεό και τα πλάσματά του

Στη συνέχεια ο ποιητής μας θα μας χαρίσει απλόχερα άφθονα μεθυστικά τριαντάφυλλα από τον τριανταφυλλώνα της ποιητικής του συλλογής , πολύτιμα δώρα στις ψυχές των τυχερών που θα ταξιδέψουν στις σελίδες του πονήματος του,όμοια με αυτά του ''Ευλογημένου τριανταφυλλώνα” του μοναστηριού,όπου ένας μοναχός φυτεύει τριανταφυλλιές και ο άλλος τα χαρίζει στους επισκέπτες. Αυτή η εγκάρδια πνευματική γενναιοδωρία του ποιητή εκφράζεται εξαίσια στους στίχους << Η χαρά να φυτεύουμε τριαντάφυλλα,η ευλογία να τα χαρίζουμε>>αλλά και στην παλιά ευγενική συνήθεια της καθημερινότητας του να χαρίζει στους φίλους του σε μια κίνηση συμβολισμού τους βασιλικούς, που φυτεύει γύρω από τις ελιές της αυλής του σπιτιού του,που έλκουν με την ομορφιά τους τα βλέμματα των περαστικών.

Όπως χαίρεται

μια μάνα για το παιδί της,

έτσι χαίρεται

και η ελιά για τους βασιλικούς της,

τους δεκατρείς βασιλικούς

που το ανθρώπινο χέρι

εμπιστεύτηκε στον ίσκιο της.

Χαίρεται η ελιά με τους βασιλικούς της στο ομώνυμο ποίημα της συλλογής,χαίρεται και ο Βαγγέλης να τους χαρίζει απλόχερα.

Μονάζων της ποιήσεως λοιπόν, ο Βαγγέλης Κακατσάκης λειτουργεί και λειτουργείται εντός της σε ένα κόσμο ίδιαίτερο, ξεχωριστό που στηρίζεται γερά στο μετερίζι της Χριστιανικής πίστης και της ορθόδοξης παράδοσης της φυλής μας και από τον οποίο ξεκινά για να ταξιδέψει στους ανοιχτούς ορίζοντες και να φτάσει στο σήμερα, αγγίξοντας τα σύγχρονα προβλήματα και τους καημούς των ανθρώπων των καιρών μας με οδηγούς τα χελιδόνια της Άνοιξης.Αξίζει να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι η προοδευτική οπτική και διάσταση που αποδίδεται στην ορθοδοξία στην ποίηση του Βαγγέλη Κακατσάκη ξεφεύγει από τα στενά εκκλησιαστικά όρια και δίνει απάντηση στις ανάγκες,τα προβλήματα και στους προβληματισμούς των ανθρώπων του σύγχρονου κόσμου.Χαρακτηριστικό είναι επίσης ότι στην αναζήτηση της ταυτότητας της ορθοδοξίας στο ποίημα ''Ορθοδοξίας το ανάγνωσμα” καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η Ορθοδοξία είναι η ορθοπραξία.

Ανήσυχος λοιπόν ο ποιητής , με χρονικούς και τοπικούς διασκελισμούς ενώνει με επιτυχία εποχές και τόπους στέλνοντας πολυσήμαντα νοήματα. Ευήκοος επίσης, λήπτης των μηνυμάτων των καιρών μεγενθύνει την έκταση του ποιητικού του χώρου με τη σύγχρονη επικαιρότητα εκφράζοντας έμμεσα τις ανησυχίες του και τους προβληματισμούς και διατυπώνοντας τα φιλοσοφικά του ερωτήματα και διλήμματα για τη ζωή,το θάνατο, την ευθύνη,τη διαφορετικότητα,την ανθρώπινη απώλεια,τον έρωτα,τη φτώχεια,τη μοναξιά,την προσφυγιά,τις επιπτώσεις της τεχνολογίας και του διαδικτύου στη ζωή μας,τη διαφορετικότητα και τη συμπερίληψη.

Τεχνίτης της πένας αποτυπώνει όσα συμβαίνουν γύρω του με αλληγορίες,εξαίσιες οπτικές και ακουστικές εικόνες,σύμβολα,συσχετισμούς και έντονο κάποτε λυρισμό αξιοποιώντας τα βιώματα του ,όπως αυτά χαράζονται στον πλούσιο συναισθηματικό του κόσμο.Έντονη είναι και η φυσιολατρική διάσταση στο ποιητικό λόγο του δημιουργού μας ο οποίος χρησιμοποιεί με μαεστρία τον κόσμο της φύσης ως σκηνικό δράσης,ως καμβά, με έντονους συμβολισμούς που επιδρούν καταλυτικά στα δρώμενα και στα δρώντα πρόσωπα.

Από την πλευρά του ο αναγνώστης <<με τη γεύση του ουρανού στον ουρανίσκο>> απογειώνεται στην πνευματική σφαίρα, εξιλεώνεται,πλησιάζει το θεό και τους αγίους και προσγειώνεται στη συνέχεια στη γη με τους ήχους από τα πετάγματα και τις λαλιές των πουλιών και τις μοσκοβολιές του αροσμαρή , του βαρσάμου ,του γιασεμιού,του κρίνου και βεβαίως τις ευωδιές του βασιλικού.

Στο μεταξύ η ψυχή του αναγνώστη αγαλλιάζει,λυτρώνεται και ξεκουράζεται καθώς βυθίζεται στο πανέμορφο φυσικό τοπίο της κρητικής γης που ξεπροβάλλει μέσα από τις ζωντανές ποιητικές εικόνες και περιγραφές.

Σε αυτή την προσγείωση του στα ανθρώπινα ο αναγνώστης ανακαλύπτει προς μεγάλη του ανακούφιση ότι οι άγιοι είναι ανάμεσά μας με ανθρώπινες ιδιότητες,εκφράζουν τα παράπονά τους,συμπάσχουν στα ανθρώπινα πάθη,συμπονούν και συμπαρίστανται παίρνοντας μια βαθιά ανάσα για να συνεχίσουν στα επουράνια.Ο Άη Γιώργης ανάβει κερί στο πανηγύρι του και πιάνει τη θέση του στο αναλόγιο του αριστερού χορού, ο άγιος Παντελεήμονας κλαίει απαρηγόρητος γιατί δεν πρόλαβε να θεραπεύσει από μια σπάνια αρρώστια το γειτονόπουλό του,η Παναγία της επιστροφής είναι παρούσα στη σύναξη των απανταχού εκ περάτων συναθροισθέντων,ενώ η μικρούλα Παναγία των Εισοδίων υπερίπταται στην πόλη των Χανίων παρά την απογοήτευση του αγιογράφου της Μητροπόλεως μας.

Το ίδιο συμβαίνει και με τους ήρωες του Πανθέου της Ιστορίας μας που έρχονται από τα παλιά για να μας θυμίζουν το τωρινό μας χρέος.

Ξεχωρίζουν ανάμεσά τους<< Ο Μακρυγιάννης στην οδόν του>> ζωσμένος με το γιαταγάνι του και τα απομνημονεύματα του υπό μάλης , ο Διάκος με το χαμόγελό του στην πλατεία της Λαμίας αλλά και οι τέσσερεις μάρτυρες ,οι εκ Μελάμπων Ρεθύμνης ,θύματα της τουρκικής θηριωδίας που πορεύοντα την οδό του μαρτυρίου τραγουδώντας ριζίτικα.Εκπληκτική είναι και η Αναφορά στο Νίκο Καζαντζάκη,στον Αετό της αβύσσου,τον ένθεο άθεο και άθεο ένθεο,όπως τον αποκαλεί,ενώ ευχάριστη έκπληξη προκαλεί η παρουσία της θείας Αχτίτσας με την χριστουγεννιάτικη καινουργή μανδήλα της στην κηδεία του Παπαδιαμάντη στο Ποίημα''Μνήμη Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη΄΄.

Μερίδιο στη θεματολογία του πονήματός του διεκδικούν και οι προσφιλείς νεκροί στα συναπαντήματα τους με τους ζωντανούς ,που καταφθάνουν πρώτοι με τα πρόσφορά των στη λειτουργία του Αγίου Πνεύματος στον αγαπημένο του γενέθλιο τόπο,έχοντας αφήσει τα δρεπάνια και τα βοσκοράβδια τους ντυμένοι τα κυριακάτικά τους.

Ως εργαλείο για την απόδοση των νοημάτων του και των συναισθημάτων του ο ποιητής χρησιμποιεί τη ρέουσα καθημερινή ομιλία διανθισμένη σε ορισμένα ποιήματα με φράσεις από την εκκλησιαστική γραμματεία,αλλά και την παράθεση αποσπασμάτων από ριζίτικα τραγούδια +

,γεγονός που της προσδίδει πρωτοτυπία και ιδιαιτερότητα.Η γραφή του είναι λιτή,απλή,σύντομη, και περιεκτική ,ατόφια,φυσική, σχεδόν αστόλιστη,αν εξαιρέσουμε τα παιχνίδια των λέξεων και των συλλαβών που ζευγαρώνει με την καθάρια σκέψη του. Τα ποιήματα της συλλογής είναι σύντομα και περιεκτικά με μηνύματα για πολλούς αποδέκτες ,που εστιάζονται έντεχνα. κυρίως στους τελευταίους στίχους. Γενικότερα ο ποιητής στηρίζεται σε θέσεις και αντιθέσεις που διευρύνουν την οπτική του ποιητικού του λόγου καθιστώντας τον πολυεπίπεδο.Παράλληλα αξιοποιεί την ομορφιά των αντιθέτων και των αντιθέσεων σε μια προσπάθεια να τις γεφυρώσει εμβαθύνοντας στις πολύπλευρες οπτικές των πραγμάτων και φωτίζοντας τις υπάρχουσες διαφορετικές εκδοχές χωρίς ο ίδιος να παίρνει ξεκάθαρη θέση σε αυτές.Η τακτική του αυτή αποκαλύπτει και τη διδασκαλική του ιδιότητα σε ένα ζευγάρωμα της δασκαλοσύνης με την ποίηση, μιας και ο φωτισμένος δάσκαλος στο δρόμο για την αναζήτηση της γνώσης φωτίζει όλα τα μονοπάτια που οδηγούν σε αυτή αφήνοντας το δέκτη να διαλέξει ποιο θα ακολουθήσει. Έτσι καθίσταται η ποίησή του ιδιαίτερα γοητευτική,αινιγματική , διαδραστική και συμμετοχική από την πλευρά του αναγνώστη.

Χαρακτηριστικό δείγμα της επιρροής του ποιητή από τη διδασκαλική του ιδιότητα αποτελεί το ποίημα “Αγγελία” που εστιάζεται στην αναγκαιότητα συνύπαρξης και συμπόρευσης του διαφορετικού στη σχολική τάξη και γενικότερα στο σύγχρονο κόσμο.

Μαζί τα χαμομήλια με τις τσουκνίδες,

στον ίδιο κήπο,

σε κοινή θέα,

δίχως κηπουρό.

Ακόμα η πηγαία γραφή του ποιητή μας και ο αυθορμητισμός του σε ένα ειλικρινή ποιητικό λόγο , που ρέει χωρίς απαγορεύσεις και περιορισμούς, συμβάλλουν στην άμεση εξοικίωση του αναγνώστη με τον ιδιωτικό χώρο της ποιήσεως του, αφήνοντας του αισθήματα απόδοχής και αγαπητικής σχέσης με τα γραφόμενα και τον γράφοντα.

Εύστοχα και εύηχα λοιπόν, ο Βαγγέλης Κακατσάκης με μια έντονα συμβολική κίνηση , αφού η ποίηση του με τα ηχηρά της μηνύματα συνδέει με τις διαχρονικές της αξίες το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον,αφιερώνει την ποιητική του συλλογή στα τέσσερα εγγόνια του,τον Ευάγγελλο,την Ευδοκία,την Ευριδίκη και την Ευαγγελία(τι σύμπτωση αλήθεια και τα τέσσερα ονόματα έχουν ως πρώτο συνθετικό το ευ,που δηλώνει την καλή ιδιότητα αυτού που σημαίνει το δεύτερο συνθετικό) χαρίζοντας τους δια βίου τις πνευματικές ευωδιές του που μοσχομυρίζουν παράδοση,ορθοδοξία και Ελληνισμό.

Το βέβαιο είναι ότι η νέα ποιητική συλλογή του Βαγγέλη Κακατσάκη <<Τα χελιδόνια του μοναχού>> θα μας κρατήσει συντροφιά στην πνευματική ανυδρία των ημερών μας χαρίζοντας μας αισιοδοξία και απαντήσεις στις μοναχικές πνευματικές μας αναζητήσεις.Υπό την έννοια αυτή ο καλύτερος επίλογος του μικρού μου αφιερώματας<<Στα χελιδόνια του μοναχού>> είναι η φωνή του ποιητή ,μέσα από το ποιήμα<<Σταγόνας λάμψη>>

Μια από τις αναπάντητες καληνύχτες

συναντά περασμένα μεσάνυχτα

μια ξεχασμένη σταγόνα νερού

και ζητά στέγη.

Μαζί θα πούμε

καλημέρα στον ήλιο,

η απάντηση της σταγόνας,

λάμποντας στο φως του φεγγαριού.

Ας μην ξεχνάμε ,επίσης,ότι τα “Χελιδόνια του Μοναχού” που καλό είναι να να μην λείψουν από καμία βιβλιοθήκη ταξιδεύουν για τις ανάγκες του Ιδρύματος <<Αγία Σοφία>>.Αξίζει να ενισχύσουμε την προσπάθεια.

*Η αγαπητική ομιλία της φιλολόγου, διευθύντριας του ΓΕΛ Σούδας Μαρίας Μαράκη στην παρουσίαση της ποιητικής μου συλλογής " Τα χελιδόνια του μοναχού" ('Ιδρυμα " Ελ. Βενιζέλος" , 4.8.2021) . Και πάλι και πολλάκις ευχαριστώ, καλή μου φίλη!