ΕΥΦΗΜΕΣ ΜΝΕΙΕΣ

Όταν...ήσουν δάσκαλος

Τόλμησε το νέο, την πρωτοπορία, τη ρωγμή... Η φράση αυτή, με την οποία έβαλα 'ευλογητός', ως συντονιστής της παρουσίασης του βιβλίου του Μανόλη Λεφάκη 'Οταν... ήσουν δάσκαλος: κοινωνικοεκπαιδευτικά δρώμενα στον Ι. Κονδυλάκη' (πολύ επιμελημένη η έκδοση από το 'Ερεισμα' του φίλου ποιητή Χρήστου Μαχαιρίδη), που έγινε την Τετάρτη 13 Απριλίου τ.ε. στο Πολιτιστικό Κέντρο της Μητρόπολης Κυδωνίας και Αποκορώνου, είναι δάνεια. Τη χρησιμοποιεί στο περί ου ο λόγος βιβλίο ο συγγραφέας του, αναφερόμενος στον Ιωάννη Κονδυλάκη, ως δάσκαλο. Η φράση αυτή, όμως, έχω τη γνώμη ότι αφορά και τον ίδιο τον Μανόλη Λεφάκη ως δάσκαλο. Τόλμησε κι αυτός το νέο, την πρωτοπορία μ’ αυτό του το βιβλίο. Με την έννοια ότι πρόκειται για ένα βιβλίο διεισδυτικής κρητικής και κριτικής ματιάς, που αποκαλύπτει εκτός όλων των άλλων, τη συνεχιζόμενη διαμάχη του δασκαλικού ήθους με το δασκαλίστικο ύφος. 'Η προσπάθεια η δική μας με την εργασία αυτή θα είναι να ρίξουμε μια ιστορική ματιά στα διαδραματιζόμενα στο διήγημα, ανιχνεύοντας εκπαιδευτικά και κοινωνικά δρώμενα, να προβούμε σε κάποιες συγκρίσεις με άλλα ιστορικο-εκπαιδευτικά δεδομένα της εποχής, να προβάλουμε συγκεκριμένες παιδαγωγικές αναφορές του συγγραφέα και να προβούμε σε κάποια ανίχνευση - οριοθέτηση κοινωνικών στερεότυπων της εποχής', γράφει ο Μανόλης Λεφάκης (που ειρήσθω εν παρόδω υπηρετεί ως σχολικός σύμβουλος στην 4η Σχ. Περιφέρεια Χανίων), στο εισαγωγικό του σημείωμα. Περίπου σαν να ήταν ιστορικό μυθιστόρημα τη διάβαζα εγώ, ενώ γέμιζα με σημειώσεις τα περιθώρια των σελίδων, σαν να ήταν παιδαγωγικό εγχειρίδιο που έπρεπε να το μάθω.

Οταν είμαστε δάσκαλοι

'Οταν ήμουν δάσκαλος'. Ο τίτλος του γνωστού διηγήματος του 'Διαβάτη' της νεοελληνικής μας λογοτεχνίας, του πατέρα του νεοελληνικού χρονογραφήματος, του Βιαννίτη συγγραφέα του 'Πατούχα' και της 'Πρώτης Αγάπης', Ιωάννη Κονδυλάκη, που πέρασε σαν κομήτης αφήνοντας τη λάμψη του για μια σχολική χρονιά κι απ’ το δασκαλίκι. Απού φελά, παντού φελά. 'Οταν ήσουν δάσκαλος', ο ευρηματικός τίτλος του βιβλίου που έγραψε ο Μανόλης Λεφάκης, ανιχνεύοντας τα διαδραματιζόμενα στο διήγημα εκπαιδευτικά και κοινωνικά δρώμενα, με λογισμό και μ’ όνειρο, για να τα κρίνει συγκρίνοντάς τα και να τα συγκρίνει κρίνοντάς τα.
Οταν είμαστε (σε ενεστώτα χρόνο) δάσκαλοι. Ο τίτλος που θα μπορούσε να έχει, κατά τη γνώμη μου, η περί ής ο λόγος στις σημερινές εύφημες μνείες εκδήλωση. Και γιατί ένας δάσκαλος - ποιητής ή ποιητής - δάσκαλος, αν προτιμάτε (έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές 'Νοθευμένη Άνοιξη', Αθήνα 1987 και 'Η μετοικεσία του ονείρου' Εκδόσεις 'Ερεισμα', Χανιά 2001) ασχολήθηκε, μετά από έναν περίπου αιώνα με το διήγημα του μεγάλου Κρητικού συγγραφέα και δασκάλου της μιας χρονιάς. Και γιατί την όλη εκδήλωση τη διοργάνωσε ο Σύλλογος Δασκάλων και Νηπιαγωγών του Νομού μας, που έχει παππού τον Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο Χανίων 'Ο Μίνως', της εποχής του Κονδυλάκη και πατέρα του τον Παγκρήτιο Δημοδιδασκαλικό Σύλλογο που ιδρύθηκε το 1902. Και γιατί δάσκαλοι και μάλιστα ωραίοι ως Ελληνες δάσκαλοι, για να χρησιμοποιήσω τη γνωστή φράση του Νίκου Εγγονόπουλου από τον 'Μπολιβάρ', μετατρέποντάς την στον πληθυντικό και προσθέτοντάς της μια λέξη, είναι και ο εκ Βιάννου, το χωριό του Κονδυλάκη, ορμώμενος σχολικός σύμβουλος της 3ης Περ. Χανίων Μιχάλης Κολιοραδάκης και η εκ Κοντομαρίου Κυδωνίας, γειτονικού με το Μόδι χωριού, που υπηρέτησε τη σχολ. χρονιά 1885 - 1886, ο Ιωάννης Κονδυλάκης, καταγόμενη διευθύντρια του 19ου Δημ. Σχ. Χανίων και πρόεδρος των Φίλων του Μουσείου Σχολικής Ζωής Μαρία Δρακάκη, που παρουσιάζουν το βιβλίο. Κυρίως, όμως, γιατί η φράση 'Οταν είμαστε δάσκαλοι', έχει τη δική της δυναμική. Αυτό όμως είναι άλλης εύφημης μνείας ανάγνωσμα...

Καλό Πάσχα με μιαν Αλφαβήτα
Της ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΒΑΡΕΛΑ

Πάρε ΑΛΦΑ και γράψε Απρίλης και Ανάσταση
και με το ΒΗΤΑ κόψε βιολέτες και βάγια.
Το πιο μεγάλο ΓΑΜΑ στη Γιορτή του Πάσχα θα το βρεις
και μες σε Δισκοπότηρο το ΔΕΛΤΑ το δοξαστικό που υμνεί τον Κύριο.
Με το ΕΨΙΛΟΝ πες 'εγκώμια' μπροστά στον Επιτάφιο
και με το ΖΗΤΑ ζωγράφισε τον Ζωοδότη Χριστό.
Τα ΗΤΑ γύρω σου θ’ αντιλαλούνε Ηχους
σ’ ένα ΘΗΤΑ κοντά, θαμπωμένο
μπροστά στο θαύμα του Θανάτου που έγινε Ζωή,
στην Ιερουσαλήμ, που αρχίζει από ΓΙΩΤΑ.
Κι άσε το ΚΑΠΑ με κατάνυξη ν’ ανάβει τα κεριά
και το ΛΑΜΔΑ από τις Λαμπάδες ν’ αντιφεγγίζουν στο σκοτάδι.
Κι ύστερα, σαν έρθει η ώρα, πάρε ένα ΜΙ,
μαγείρεψε τη μαγειρίτσα,
κι ευφραίνου μετά από τη νηστεία που σου επέβαλε το ΝΙ.
Κι αν έχεις ένα ΞΙ, πάρτο, Ξεφάντωσε και πιες
δίπλα στον Οβελία, που αρχίζει από ΟΜΙΚΡΟΝ.
Το άρωμα του Πι από τις Πασχαλιές, θ’ ανακατεύεται με τη χαρά σου
Κι αν βρεις ένα ΡΟ, στη Ρομφαία ενός Αγγέλου
ή ένα ΣΙΓΜΑ στο Σταυρό
ή ένα ΤΑΦ στη λέξη Ταπεινότητα,
πάρε κι εσύ ένα ΥΨΙΛΟΝ και ΦΙ και γράψε 'Υπέρλαμπρο Φως'.
Ολη η Χριστιανοσύνη θα χαίρεται μέσα από το ΧΙ
και θα Ψιθυρίζει με το ΨΙ,
την πιο τρανή ΩΔΗ στο κορυφαίο ΩΜΕΓΑ.
Για την αντιγραφή
Β.Θ.Κ.