«Αρχιμενιά κι αρχιχρονιά κι αρχή του Γεναρίου/ κι αρχή που βγήκεν ο Χριστός στη γη να προπατήξει./ Κ’ εβγήκε κ’ εδιαλάλησεν ούλους τσοι ζευγολάτες./ Κι ο πρώτος που τ’ απάντηξεν ήτον Αγιος Βασίλης. “Άγιε Βασίλη, δέσποτα καλό ζευγάρι έχεις”./ “Καλό το λέω αφέντη μου, καλό κ’ ευλογημένο/ γιατί το βλόησ’ ο Χριστός με το δεξιόν του χέρι/ με το δεξιό, με το ζερβό με το στεφανοχέρι”./ [...] Επά που καλαντίσαμε πέτρα να μη ραΐσει/ κι ο νοικοκύρης κ’ η κυρά χρόνια πολλά να ζήσει./ Να ζήσου χρόνια εκατό και να τ’ αντιπεράσου/ κι απάνω εις τα εκατό ν’ ασπρίσου να γεράσου».
Δείτα περισσότερα... ΣΤΑ ΠΕΤΑΧΤΑ
Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης
Φίλες και φίλοι, καλημέρα!
ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ σήμερα, να τα πούμε; Σε άδεια ο Νεκτάριος, ευκαιρία είναι… Πάμε! «Αρχιμενιά κι αρχιχρονιά κι αρχή του Γεναρίου/ κι αρχή που βγήκεν ο Χριστός στη γη να προπατήξει./ Κ’ εβγήκε κ’ εδιαλάλησεν ούλους τσοι ζευγολάτες./ Κι ο πρώτος που τ’ απάντηξεν ήτον Αγιος Βασίλης…».
ΖΕΥΓΑΣ, ΖΕΥΓΟΛΑΤΗΣ ο Αγιος Βασίλης στην Κρητική Λαϊκή Παράδοση, καμία σχέση μ’ αυτόν που έχουμε αποδεχθεί πλήρως σήμερα. Ενας ζευγολάτης που ήταν όλη μέρα στα χωράφια του, για να προλάβει να τα σπείρει, στάρι, κριθάρι, ρόβι… «Το οικείο πρότυπο του καλλιεργητή διατηρήθηκε όσο ήταν κυρίαρχος ο ρόλος των ανθρώπων που είχαν βιώσει την αγωνία της αγροτικής παραγωγής», γράφει στο βιβλίο του “Λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη” ο Νίκος Ψιλάκης…
ΕΠΙΜΕΝΟΥΝ ΤΑ παιδιά να λένε τα κάλαντ(ρ)α και την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, όπως και την παραμονή των Χριστουγέννων και των Φώτων. Να μην τ’ αφήσουμε παραπονεμένα, όταν θα χτυπήσουν την πόρτα μας, ούτε σήμερα, ούτε σε λίγες μέρες, παραμονή των Φώτων. Να μην τους πούμε «μας τα ’παν άλλοι». Να μην ξεχάσουμε, μέρα που ’ναι, τα μικράτα μας!
ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΣΕ μεγάλο βαθμό το δημόσιο αίσθημα ο πρώτος κατά τα πρεσβεία μαντιναδολόγος μας Ηλίας Σταματάκης και με τη σημερινή του μαντινάδα. «Χρόνε παλιέ στο διάολο κι ακόμα παραπέρα/ μπορεί στον νέο που ’ρχεται να δούμε άσπρη μέρα», μας λέει. Καινούργιο κοσκινάκι μας και πού να σε κρεμάσουμε!
ΔΕΚΑ ΝΕΚΡΟΙ και δεκάδες αγνοούμενοι ο τραγικός απολογισμός της πυρκαγιάς του “Νorman Atlantic” στο Ιόνιο πέλαγος. Απεφεύχθησαν τα χειρότερα, δεν λέω, όμως και ο ένας νεκρός είναι 100% νεκρός και ο ένας αγνοούμενος 100% αγνοούμενος. Χώρια η τρομάρα των τελικά διασωθέντων.
“ΠΟΙΟΣ ΦΟΒΑΤΑΙ τη Βιρτζίνια Γουλφ;”. Ωραία ταινία κι αυτή, δεν λέω, μια άλλη όμως, βεβαίως ελληνική, με τίτλο “Ποιος φοβάται τις εκλογές;” θα έσπαγε, πράγματι, τα ταμεία. Ζητείται σκηνοθέτης, ένας Ελληνας Μάικ Νίκολς, εν προκειμένω…
ΕΝΑ ΚΟΜΜΑΤΙ ο ένας, ένα κομμάτι ο άλλος, ένα κομμάτι ο παράλλος, πρώτος, ωστόσο και καλύτερος ο γιος του ιδρυτή είναι που θέλει τη μερίδα του λέοντος απ’ το πάλαι ποτέ ενιαίο και δυνατό ΠΑΣΟΚ. Σήκω, Ανδρέα, να τους (τον) δεις…
ΣΕ ΜΕΡΙΚΑ μέρη της Κρήτης δίνουν μαζί με τα κάλαντ(ρ)α και μια ασκελετούρα, τραγουδώντας το παρακάτω δίστιχο: «Χρόνια πολλά αφεντικό, και να ’ναι και σιγούρα/ και να ’ναι και αθάνατα σαν την ασκελετούρα». Ο αφεντικός παίρνοντάς την απαντά: «Και του χρόνου παλικάρι να μου φέρεις πιο μεγάλη». Η συνήθεια ν’ αφήνουν σκιλλοκρεμμύδες (ασκελετούρες) οι καλαντιστάδες στα σπίτια όπου έλεγαν τα κάλαντ(ρ)α θα πρέπει μάλλον να θεωρείται ως μορφή ανταλλαγής. Μαζί με τις ευχές αφήνουν στο σπίτι που επισκέπτονται ένα σύμβολο που θα συμβάλλει στην ομαλή εξέλιξη της καινούργιας χρονιάς και ως αντάλλαγμα παίρνουν χρήματα ή διάφορα είδη, κυρίως τρόφιμα, όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Στην ίδια λογική, εντάσσεται και η συνήθεια να αφήνουν στο κάθε σπίτι κι από μια πέτρα, ευχόμενοι «το βάρος της σε χρυσάφι» (πηγή: Νίκου Ψιλάκη, “Λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη”, εκδ. “Καρμάνωρ”).
«Αρχιμενιά κι αρχιχρονιά κι αρχή του Γεναρίου/ κι αρχή που βγήκεν ο Χριστός στη γη να προπατήξει./ Κ’ εβγήκε κ’ εδιαλάλησεν ούλους τσοι ζευγολάτες./ Κι ο πρώτος που τ’ απάντηξεν ήτον Αγιος Βασίλης. “Άγιε Βασίλη, δέσποτα καλό ζευγάρι έχεις”./ “Καλό το λέω αφέντη μου, καλό κ’ ευλογημένο/ γιατί το βλόησ’ ο Χριστός με το δεξιόν του χέρι/ με το δεξιό, με το ζερβό με το στεφανοχέρι”./ [...] Επά που καλαντίσαμε πέτρα να μη ραΐσει/ κι ο νοικοκύρης κ’ η κυρά χρόνια πολλά να ζήσει./ Να ζήσου χρόνια εκατό και να τ’ αντιπεράσου/ κι απάνω εις τα εκατό ν’ ασπρίσου να γεράσου».
Από τα παλιά κρητικά κάλαντρα της Πρωτοχρονιάς (βλ. Κανάκη Γερωνυμάκη: Σφακιανή Λαογραφία”).
ΧΑΙΡΕΤΩ ΣΑΣ ΚΙ ΑΓΑΠΩ ΣΑΣ! (petaxta.blogspot.com)
Χανιώτικα νέα (31.12. 2014)
Read more: http://www.haniotika-nea.gr/223851/#ixzz3NU3WEllg
Under Creative Commons License: Attribution Non-Commercial
Follow us: @HaniotikaNea on Twitter | haniotika.nea on Facebook
