ΠΑΙΔΟΤΟΠΟΣ

ΣΤ2 ΤΑΞΗ 11ου ΔΗΜ. ΣΧ. ΧΑΝΙΩΝ
ΤΩΝ ΘΕΟΦΑΝΙΩΝ

Καλοί μου φίλοι, Χρόνια Πολλά!
Στα Θεοφάνια που γιορτάσαμε χθες αναφέρονται οι εργασίες και οι ζωγραφιές που μου έστειλαν τα παιδιά της Στ2 τάξης του 11ου Δημ. Σχ. Χανίων. Γιατί τα γιορτάζουμε; Πώς τα γιορτάζουμε; Γιατί λέγονται Θεοφάνια αλλά και Φώτα; Ποια έθιμα συνδέονται μ’ αυτά; Κάποια απ’ τα ερωτήματα στα οποία δίνονται απαντήσεις στις εργασίες των παιδιών. Να ‘ναι πάντα καλά και αυτά και ο δάσκαλός τους, ο καλός μου φίλος από τα παλιά Γιώργος Κανδαράκης!
Καλή φώτιση σε όλους!
Και καλή επιστροφή από μεθαύριο Δευτέρα στα σχολεία!
Σας χαιρετώ με αγάπη
Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης
δάσκαλος

Των Φώτων

Η μέρα των Φώτων είναι μια μεγάλη γιορτή για την εκκλησία μας. Η προηγούμενη μέρα ξεκινάει με Θεία Λειτουργία και γίνεται αγιασμός. Κατά την παράδοση μετά οι ιερείς πάνε από σπίτι σε σπίτι και ραντίζουν με τον αγιασμό, τις οικογένειες. Την ημέρα των Φώτων μετά τη λειτουργία ακολουθεί ο αγιασμός των υδάτων. Ο κόσμος στα Χανιά μαζεύεται στο όμορφο λιμάνι και περιμένει τη στιγμή που θα ρίξουν τον σταυρό στη θάλασσα. Γύρω γύρω είναι μαζεμένα τα καραβάκια και οι κολυμβητές έτοιμοι να πέσουν να βρουν τον σταυρό. Όταν όλα αυτά έχουν τελειώσει μου έχει μείνει μια ακόμη ωραία ανάμνηση…
Μαίρη Νιαουνάκη
Τα έθιμα των Θεοφανίων
Όπως όλες οι μεγάλες γιορτές, έτσι και τα Φώτα συνοδεύονται από μια σειρά από έθιμα και παραδόσεις. Οι πιο γνωστές από αυτές είναι:
Ο Αγιασμός των υδάτων και το πιάσιμο του Σταυρού
Κάθε χρόνο μετά την πρωινή λειτουργία, οι ιερείς αγιάζουν τα νερά (π.χ. θάλασσες, ποτάμια, λίμνες κ.λπ.) πετώντας μέσα έναν σταυρό. Σύμφωνα με το έθιμο, οι πιστοί βουτάνε για να πιάσουν τον σταυρό και μάλιστα όποιος καταφέρει να τον πιάσει θεωρείται ότι θα πάρει την ευλογία του και θα έχει καλή τύχη.
Ο Αγιασμός των σπιτιών
Μετά τον αγιασμό των υδάτων οι ιερείς, κυρίως στα χωριά, περνούν από τα σπίτια των κατοίκων και τα ραντίζουν με αγιασμό, δηλαδή με αγιασμένο νερό για να διώξουν τα κακά πνεύματα. Στις μεγάλες πόλεις τον αγιασμό αναλαμβάνουν συνήθως οι ίδιοι οι κάτοικοι των σπιτιών.
Το πλύσιμο των εικόνων στα αγιασμένα νερά
Σε κάποιες περιοχές μετά τον αγιασμό, πολλοί άνθρωποι συνηθίζουν να πλένουν τις εικόνες ή άλλα αντικείμενα (σκεύη, εργαλεία, κλπ.) στα αγιασμένα νερά (θάλασσες, λίμνες, ποτάμια). Αυτό γίνεται, σύμφωνα με την παράδοση, για να ανακτήσουν τα αντικείμενα αυτά, μέσω του αγιασμένου νερού, τη δύναμη που έχασαν με την πάροδο του χρόνου. Μάλιστα, αφού τελειώσουν το πλύσιμο πρέπει να πετάξουν το νερό σε μέρος που δεν πρόκειται να πατηθεί από άνθρωπο.
Ο χορός των καλικάντζαρων
Σε κάθε περιοχή της Ελλάδας συναντάμε και μια διαφορετική εκδοχή του μύθου αυτού. Το κοινό χαρακτηριστικό είναι ότι σε όλες τις περιπτώσεις οι καλικάντζαροι είναι μικρά σκανταλιάρικα όντα που τους αρέσει να κάνουν ζημιές. Σύμφωνα με τον μύθο, ζουν στο κέντρο της γης όπου πριονίζουν τον κορμό που την κρατάει. Κατά τη διάρκεια των γιορτών βγαίνουν στην επιφάνεια· ο λόγος και ο τρόπος που ανεβαίνουν διαφέρει από περιοχή σε περιοχή.

Τα Θεοφάνια είναι μια από τις τρεις μεγάλες γιορτές του δωδεκαημέρου μαζί με τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά και μια από τις μεγαλύτερες γιορτές της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Γιορτάζονται κάθε χρόνο στις 6 Ιανουαρίου και είναι μια από τις επίσημες αργίες του κράτους.
Πόσοι από εμάς όμως γνωρίζουμε τι γιορτάζουμε;
Τι γιορτάζουμε τα Θεοφάνια
Την ημέρα των Θεοφανίων έγινε η βάπτιση του Χριστού από τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο ή Βαπτιστή. Εκτός όμως από το Άγιο Βάπτισμα, γιορτάζουμε κάτι σημαντικότερο. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες τριών εκ των τεσσάρων Ευαγγελιστών και συγκεκριμένα του Ματθαίου, του Μάρκου και του Λουκά, τη στιγμή της Βάπτισης, ακούστηκε από τον ουρανό η φωνή του Θεού να λέει:
Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός εν ω ευδόκησα.
Επίσης, την ίδια στιγμή εμφανίστηκε και το Άγιο Πνεύμα με τη μορφή περιστεριού.
Γιατί λέγονται και Φώτα
Η μεγάλη γιορτή των Θεοφανίων είναι ευρέως γνωστή και ως εορτή των Φώτων. Όπως αναφέραμε και πιο πάνω, κατά τη στιγμή της Βάπτισης του Χριστού εμφανίστηκαν όλες οι μορφές της Αγίας Τριάδας, γεγονός που κατέστησε το μυστήριο της Βάπτισης ιδιαίτερα σημαντικό. Σύμφωνα με τον Γρηγόριο Ναζιανζηνό (γνωστός και ως Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος), το Θείο Βάπτισμα του Χριστού αποτελεί μια γιορτή φωτισμού ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Μαρία Κωνσταντουδάκη
Κατερίνα Κοτζαμιχάλη

Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριε

η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις
του γαρ Γεννήτορος η φωνή προσεμαρτύρει Σοι
αγαπητόν Σε Υιόν ονομάζουσα
και το Πνεύμα εν είδει περιστεράς
εβεβαίου του λόγου το ασφαλές
Ο επιφανής Χριστέ ο Θεός
Και τον κόσμον φωτίσας δόξα Σοι.

Σε μετάφραση:
Ενώ βαπτιζόσουν Κύριε στον Ιορδάνη, αποκαλύφθηκε το μυστήριο της Αγίας Τριάδος που προσκυνούμε.
Διότι η φωνή του Ουρανίου Πατρός που σε γέννησε μαρτυρούσε για σένα ότι είσαι υιός αγαπητός Του.
Και το Άγιο Πνεύμα που εμφανίστηκε με τη μορφή περιστεριού, βεβαίωσε την αλήθεια του πατρικού λόγου.
Δόξα σε σένα Ιησού Χριστέ ο Θεός που φανερώθηκες και φώτισες τον κόσμο.

Τα Θεοφάνια
Τα Θεοφάνια ή των Φώτων είναι στις 6 Ιανουαρίου. Είναι σταθερή εορτή και γιορτάζεται στην ανάμνηση της βάπτισης του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό από τον Ιωάννη τον Βαπτιστή.
Σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη, ο Χριστός βαφτίστηκε στο 30ό του έτος από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο, γιο του Ζαχαρία και της Ελισάβετ.
Μερικά από τα έθιμα των Θεοφανίων είναι, να λένε τα παιδιά τα κάλαντα των Φώτων, η ρίψη του Σταυρού στη θάλασσα, ο αγιασμός των σπιτιών από τους ιερείς και το πλύσιμο των εικόνων.
Εγώ, τα Θεοφάνια, λέω τα κάλαντα στα συγγενικά πρόσωπα και παρακολουθώ τη ρίψη του Σταυρού, πότε από κοντά και πότε από την τηλεόραση.
Ευτύχης Παπουδάκης

Χανιώτικα νέα (6. 1.2018)