ΧΡΥΣΑ

Ο ΜΑΥΡΟΣ ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΚΙ ΤΑ ΛΕΥΚΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ

Γράφει η Χρύσα Κακατσάκη

Πριν ακόμα ολοκληρωθούν τα γυρίσματα και αρχίσει να προβάλλεται η σειρά «Troy, the fall of a city», μια συμπαραγωγή του BBC One και του Neflix, έστησαν χορό τα παρατράγουδα: τηλεθεατές των δύο καναλιών αναστέλλουν τις συνδρομές τους, λάτρεις της συνωμοσιολογίας βλέπουν τα πλοκάμια της παγκοσμιοποίησης, ενώ ρατσιστές και αντιρατσιστές διασταυρώνουν τα ξίφη τους όχι μπροστά στα τείχη της πολιορκημένης πόλης, αλλά ενώπιον της πολιτικής ορθότητας.

 Ο λόγος, ότι κάποιους ρόλους, όπως του Αχιλλέα, του Δία και του Πάτροκλου, τους υποδύονται μαύροι ηθοποιοί. Οι διαφωνούντες με τη σκηνοθετική επιλογή επιστρατεύουν χωρία από τον Ομηρο, διότι ως γνωστόν η γενναιότητα, οι κεραυνοί και η φιλία είναι αποκλειστικά προνόμια των λευκών, ενώ οι μαύροι είναι καλοί μόνο στο μπάσκετ και τα μπλουζ.

Οσοι ωστόσο διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους δεν μπήκαν στον κόπο να εξετάσουν άλλες λογικές εκδοχές, όπως π.χ. ότι μπορεί η πρωτοτυπία αυτή να υπακούει στους νόμους του μάρκετινγκ και της διαφήμισης, πως η τέχνη δεν ξέρει από φυλετικές διακρίσεις ή να πρόκειται απλώς για θέμα casting. Aγνοούν δηλαδή το whitewashing, τον όρο που η βιομηχανία του θεάματος εδώ και χρόνια χρησιμοποιεί, αναθέτοντας σε ηθοποιούς ρόλους που δεν αντιστοιχούν στο χρώμα του δέρματός τους. Αν είχε τηρηθεί το σκεπτικό των «ορθοδόξων» διαμαρτυρομένων ο Laurence Olivier δεν θα έπρεπε να είχε παίξει ποτέ τον Οθέλλο, ο John Wayne τον Τζένγκινς Χαν και η Μαρία Κάλλας τη Γιαπωνέζα Μαντάμ Μπατερφλάι.

Το κλισέ επιχείρημα σ’ αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι παραποιείται η πραγματικότητα. Τους ενοχλεί η ιδιότητα της υπέρβασης που έχει η τέχνη, ενώ παράλληλα θεωρούν εξόχως ρεαλιστικές τις μεταμορφώσεις του Δία σε κύκνο και χρυσή βροχή και τον Πάρι να διοργανώνει καλλιστεία και να μοιράζει μήλα στις θεές. Έτσι, θα μπορούσαν άνετα να κατηγορήσουν και τον Ευριπίδη που δεν έμεινε πιστός στο μύθο της Ελένης, τον Ανούιγ για τη διασκευή της σοφόκλειας Αντιγόνης, τον Μποστ για τη δική του Μήδεια κ.ο.κ.

Στα καθ’ ημάς, αρκετοί κατέφυγαν ακόμα και στη θεωρία της «Μαύρης Αθηνάς», διαπράττοντας και αυτοί με τη σειρά τους φάουλ με το να συγκρίνουν ανόμοια πράγματα: μια ιστορική μελέτη -βάσιμη ή όχι, αδιάφορο- και ένα μίνι σίριαλ που στηρίζεται στη μυθοπλασία και εξ ορισμού και εκ του θέματος.

Πού ήταν αλήθεια όλοι αυτοί που ισχυρίζονται ότι θίγονται τα ιερά και τα όσια της φυλής όταν το Χόλιγουντ πήγε στην Τροία; Γιατί δεν εξανέστησαν οι θεατές βλέποντας τη Σπάρτη της αυστηρής πειθαρχίας να μοιάζει με πόλη ρωμαϊκών οργίων, ο Εκτορας να σκοτώνει τον Μενέλαο και η Βρισηίδα τον Αγαμέμνονα, καθώς και δεκάδες άλλες ανακρίβειες σε σχέση με το πρωτότυπο ομηρικό έπος στο οποίο ο Πέτερσεν διατεινόταν με καμάρι ότι βασίστηκε; Σημασία είχε τα στερεότυπα να βουτηχτούν στα νερά της Στύγας ώστε να παραμείνουν άτρωτα. Ο Αίαντας, ο Διομήδης και οι άλλοι ήρωες έπρεπε να εξοβελιστούν για να ξεχωρίζουν μόνο τα καλογυμνασμένα μούσκουλα του Μπραντ Πιτ - Αχιλλέα που είναι και λευκός και ξανθομάλλης και οι Αχαιοί να μοιάζουν με τους κακούς Ινδιάνους σε αμερικάνικο γουέστερν.

Αντί λοιπόν να αναλωνόμαστε σε ομηρικούς καβγάδες και να μεμψιμοιρούμε εναντίον εκείνων που καταπατούν το πολιτισμικό μας τσιφλίκι, θα πρέπει να χαιρόμαστε που τα έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας έχουν φύγει εδώ και πολλούς αιώνες από την ιδιοκτησία μας και αποτελούν «κτήμα ες αεί» της παγκόσμιας κοινότητας. Να νιώθουμε επίσης ευγνώμονες σε όλους αυτούς που «με την ποικίλη δράσι των στοχαστικών προσαρμογών την Κοινήν ελληνική λαλιά ως μέσα στη Βακτριανή την πηγαίνουν».

To άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Documento, την Κυριακή 28 Ιανουαρίου