ΜΙΑ ΣΤΑΣΗ ΕΔΩ, ΜΙΑ ΣΤΑΣΗ, ΕΚΕΙ

Η ΚΡΗΤΗ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΨΙΛΑΚΗ

Φωτογραφία : NΊκος Ψιλάκης

«Μπαίνω στον δρόμο, λοιπόν· αμέτρητες φορές έχω κινήσει για κάθε γωνιά της Κρήτης, μα κάθε φορά έχω κάτι καινούργιο να δω και κάτι καινούργιο να μάθω. Άργησαν οι αρχαιολόγοι πολύ ν’ ανακαλύψουν τη σαγήνη των δρόμων. Έψαξαν πρώτα για χρυσάφια κι ανάκτορα, σκάλισαν τα κόκαλα και διάλεξαν τα αρχαία κτερίσματα κι άφησαν τις μπουλντόζες να καταπίνουν τ’ αρχαία μονοπάτια. Στους αρχαίους δρόμους ν’ αναζητάς την ουσία του κόσμου, λένε οι μέσα μου φωνές, εκείνοι θυμούνται τα βήματα των προγόνων· είναι τα δίκτυα που έφεραν κάποτε κοντά τους ανθρώπους, πριν αρχίσουν ν’ αγκομαχούν τα πρώτα αυτοκίνητα στους κάμπους και στα ψηλώματα.

Το νοερό μου ταξίδι γίνεται τώρα εποχή καραντίνας θυμίζω, σαν σχέδιο πάνω στον χάρτη. Σημαδεύω τοπία και χαράσσω διαδρομές. Θα σταματήσω ξανά εκεί που σταμάτησα κάποτε, θέλω να χορτάσω τις αφηγήσεις της γης μου, να μπω τρεχάτος μέσα στις μικρές ιστορίες, να ταυτιστώ με τους ήρωες των παιδικών μου παραμυθιών, να βαδίσω ξανά και ξανά μέχρις εκεί που δεν φτάνει το μάτι». Από το κείμενο “Ταξίδι νοερό στην Κρήτη της καρδιάς μας”, του Νίκου Ψιλάκη στο τελευταίο (96) τεύχος του περιοδικού ΥΠΕΡΧ* των Super Market ΧΑΛΚΙΑΔΑΚΗ.

Η Κρήτη του Νίκου Ψιλάκη… Η Κρήτη τού πιο σημαντικού σημερινού συγγραφέα της. Όπως την έχει απαθανατίσει στις δεκάδες των βιβλίων του, στις εκατοντάδες των άρθρων του, στις χιλιάδες των σελίδων που γέμισε με την πένα του γι’ αυτήν. Η Κρήτη των “Λαϊκών Τελετουργιών” για παράδειγμα. Η Κρήτη των “Μοναστηριών” της. Η Κρήτη που ταξιδεύει στον “Οίνωπα Πόντο” της -του. Η Κρήτη της “ελιάς”, της δάφνης και της αρίγανης. Η Κρήτη της μυθολογίας της Ιστορίας και του Λαϊκού της πολιτισμού. Η Κρήτη όπως την “ανασταίνει” στα πολυσέλιδα μυθιστορήματά του που διαβάζονται απνευστί. Στα “Δυο φεγγάρια δρόμο”, στην “Πολυφίλητη” και στις “Θάλασσες που σωπαίνουν”. Η Κρήτη της καρδιάς του. Η Κρήτη που σηκώνει, σαν άλλος Ανταίος στους ώμους του, την “Κρητική ματιά”, υπηρετώντας και ατενίζοντας το μέλλον της. Και όπως επιμένει να την παρουσιάζει χρόνια τώρα στο περιοδικό ΥΠΕΡΧ*, που διανέμεται δωρεάν -και αν είναι άξια εύφημης μνείας τα Σούπερ Μάρκετ “Χαλκιαδάκη” γι’ αυτό!

«Φωτογραφήματα» (“Δικό μας ό,τι αγαπήσαμε”, “Κάθε χρόνο γεννιέται ο Χριστός”, “Είχε βρέξει εκείνη τη μέρα…”, “Να μη στερέψεις το απόσταγμα της Ομορφιάς, την Αρμονία από τα μάτια μου”, “Η Γραμματική της μοιρασιάς”, “Έργα του τροχού”), “Ταξίδι νοερό στην Κρήτη της καρδιάς μας”, “Οι Βούργιες των Κρητικών”, “Τα πιο ερωτικά πρωτοχρονιάτικα κάλαντα”, “Σταφυλίνακας, ο σταφυλίνος των αρχαίων”, “Γιάννης Ξυλούρης: ζωντανός θρύλος της κρητικής μουσικής”… Οι τίτλοι κάποιων απ’ τα “ψιλάκεια” κείμενα, που μαζί με τις καταπληκτικές “ψιλάκειες” φωτογραφίες φιλοξενούνται στις 80 μεγάλου σχήματος, ιδιαίτερα επιμελημένες σελίδες του περί ου ο λόγος τεύχους. Αναζητήστε το!

«Δεν ήταν μονάχα λόγια τούτο το νοερό μου ταξίδι. Πρόταση είναι… Τώρα που αρχίζει ν’ αχνοφέγγει η ελπίδα, ας ανασκουμπωθούμε. Κι όταν θα έρθουν οι καλύτερες μέρες ας ξαναγνωριστούμε με την Κρήτη…».
Ο επίλογος του κειμένου που “στήριξα” την “στάση” μου. «Απ’ ό,τι κάλλη έχει ο άνθρωπος, τα λόγια έχουν τη χάρη/ να κάμουσι κάθε καρδιά παρηγοριά να πάρει…». “Ψελλίζω” κι εγώ “σαν μετάληψη στην ομορφιά”, μαζί μ’ εσένα, αποκλειστικά, ωστόσο, για σένα, αυτούς τους στίχους από τον “Ερωτόκριτο”, Νίκο Ψιλάκη!

ΚΟΡΩΝΟΪΚΑ ... ΣΤΑ ΠΕΤΑΧΤΑ

Του… χιονιού και οι τρεις σημερινές, υπέροχες, όπως πάντα μαντινάδες της Νεκταρίας Θεοδωρογλάκη. «Να ήτανε ο κορωνιός φίλοι μου σαν το χιόνι/ τη μία μέρα στρώνει το,/ την άλλη μέρα λιώνει», μας λέει στην πρώτη. Για να συνεχίσει στη δεύτερη: «Θα ‘θελα με χιονάνθρωπο, ο κορωνιός να μοιάσει/ να λιώσει την αυριανή την ώρα που θα λιάσει». Και να καταλήξει στην τρίτη: «Για μια στιγμή ο κορωνιός, να έμοιαζε με χιόνι/ ο πόλεμος με τον ιό ντελόγο να τελειώνει». Να ‘σαι καλά Νεκταρία!

Απορία μιας γιαγιάς στη Σαμοθράκη (όπως μου τη μετέφερε η Ευδοκία που της τη… μετέφεραν από το νησί της προχθές): Ποιανού είναι παιδί μου αυτός ο γιος που λιέται από δω κι από κει κι έχει κάνει άνω κάτω τον κόσμο; Καλά δεν έχει μάνα να τον αναμαζώξει στο σπίτι τους; Λιέται στα σαμοθρακίτικα σημαίνει γυρίζει από δω κι από κει. Μάλιστα!

«Έχω ένα όνειρο, ένα τραγούδι για ν’ αντέχω…/ με ένα θαύμα παραμυθιού,/ ακόμα κι αν αποτύχω…/ Πιστεύω στους αγγέλους./ Κάτι καλό σε ό,τι βλέπω/ Πιστεύω στους αγγέλους./ Όταν είναι η στιγμή για μένα/ θα περάσω το ποτάμι,/ έχω ένα όνειρο…/ και ο προορισμός μου το κάνει ν’ αξίζει τον κόπο…/ Σπρώχνοντας μέσα στο σκοτάδι/ ακόμα ένα μίλι/ ακόμα άλλο ένα…/ Πιστεύω στους αγγέλους./ Κάτι καλό σε ό,τι βλέπω…/ Θα διασχίσω το ποτάμι,/ έχω ένα όνειρο». Το γνωστό, εμπνευσμένο από τα λόγια του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, χαριτωμένο τραγουδάκι (εδώ σε μετάφραση) μου έστειλε τις προάλλες, μέσω Viber η καλή μου φίλη φιλόλογος – συγγραφέας Γεωργία Βαμβουνάκη. Ό,τι καλύτερο εν μέσω πανδημίας. Έχω ένα όνειρο… Όλοι εξακολουθούμε να έχουμε όνειρα. Δεν σε φοβούμαστε κορωνοϊέ!

Χανιώτικα νέα (Παρασκευή, 19.2.2021) 

https://www.haniotika-nea.gr/i-kriti-toy-nikoy-psilaki/