ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ, ΚΑΙ ΠΑΛΙΝ ΕΡΩ, ΧΑΙΡΕ
«[…] Ενθυμούμαι τότε που ο Ελληνικός Στρατός με εντολή των Συμμάχων της ΑΝΤΑΝΤ κατέλαβε την περιοχή της Σμύρνης τον Μάιο του 1919. ήμουν 9 χρονών, δεν είχαμε βέβαια ραδιόφωνα για να ακούμε πολεμικά γεγονότα, όμως κάθε τόσο που ο Ελληνικός Στρατός καταλάμβανε κάποιο σημαντικό οχυρό ή κάποια πόλη, οι τουφεκιές και οι καμπάνες στα χωριά του Αποκόρωνα φέρνανε τα μηνύματα των γεγονότων αυτών. Και οι άνθρωποι μαζωμένοι στον αυλόγυρο των εκκλησιών και στα καφενεία του χωριού συζητούσαν με χαρές και κλάματα για τις επιτυχίες του Στρατού μας, θυμούμαι τους ωραίους πατριωτικούς πανηγυρισμούς στα καλοκαιρινά βράδια το 1919 και 1920.
[…] Πολλές λεπτομέρειες δεν μαθαίναμε στα χωριά μας για τα γεγονότα από τον Μάρτιο – Αύγουστο 1922, αργότερα, όμως, όταν ύστερα από την Καταστροφή της Σμύρνης άρχισαν να φτάνουν και ‘δω στην Κρήτη οι πρώτοι φαντάροι της διαλελυμένης Ελληνικής Στρατιάς και άλλοι πρόσφυγες, μάθαμε τις τραγικές λεπτομέρειες αυτής της καταστροφής. Εκείνο που έζησα και είδα με τα ματιά μου ήταν η ελεεινή κατάσταση των στρατιωτών μας, όταν γυρίζανε από το Μικρασιατικό Μέτωπο. Τον Σεπτέμβριο δηλαδή του 1922 εγώ και τα άλλα χωριανάκια μου, που φυλάγαμε τα ζώα δίπλα στον αμαξωτό δρόμο, ανάμεσα Νιο Χωριό και Μπαμπαλή, βλέπαμε τα καραβάνια των Κρητών φαντάρων που γλυτώσανε από τη Μ. Ασία κι ήρθανε τα πλοία στη Σούδα κι από ‘κει με τα πόδια παίρνανε τον δρόμο Χανιά-Ηράκλειο για τα χωριά των. Θυμούμαι πως πεζοπορούσαν σχεδόν όλοι ξυπόλυτοι, κουρελήδες και σκελετωμένοι από την πείνα.
[…] Οι πολιτικοί αντίπαλοι του Ελ. Βενιζέλου τον κατηγορούσαν τότε ότι με την εκστρατεία της Μ. Ασίας έκανε τάχα αποικιακή πολιτική. Είναι γνωστό, όμως, ότι ο Ελ. Βενιζέλος ήθελε βέβαια την απελευθέρωση και του Μικρασιατικού Ελληνισμού, αλλά ήθελε τη Μ. Ασία όχι μόνο για τους Έλληνες, αλλά και για τις άλλες Εθνότητές της: τους Αρμένιους, τους Κούρδους και για τους ίδιους τους Τούρκους, που όλοι θα ζούσαν ειρηνικά σε μια ελεύθερη Ομοσπονδία. Δυστυχώς οι πολιτικοί του αντίπαλοι δεν τον άφησαν τότε να πραγματοποιήσει τον μεγαλόπνοο αυτόν οραματισμό, ο οποίος θα δημιουργούσε άλλες συνθήκες ειρήνης όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για τους λαούς που αναφέραμε ήδη. […]».
“Μικρά Ασία, χαίρε – Δόξα και συμφορά”, ο τίτλος του μνημειώδους (δεκαέξι 24σέλιδα, εν έτει 1999, με αφορμή τη συμπλήρωση 80 χρόνων από τον ερχομό του Ελληνικού Στρατού στη Σμύρνη) αφιερώματος των “Χανιώτικων νέων” και του Κοινωφελούς Ιδρύματος “Αγία Σοφία” , με ιθύνοντα νου τον και τότε αντιπρόεδρο της “Αγίας Σοφίας” και από το 2000, από ιδρύσεώς του δηλαδή, γενικό διευθυντή του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος”, Νίκο Εμμ. Παπαδάκη. Απ’ τον πρόλογο σ’ αυτήν την έκδοση του μακαριστού μητροπολίτη Ειρηναίου Γαλανάκη, που ανέλαβε έναν χρόνο μετά την προεδρία του Ιδρύματος “Ελ. Βενιζέλος” που δημιουργήθηκε, τα παραπάνω αποσπάσματα. Σ’ αυτό το «άγγιγμα στο μεγάλο κεφάλαιο που λέγεται “Μικρασιατική Καταστροφή”», όπως έγραψε τότε στον δικό του πρόλογο ο και ιδρυτής των “Χανιώτικων νέων” Γιάννης Γαρεδάκης. Μικρά Ασία και πάλι, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή “ερώ, χαίρε”.
ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥΣΟΥ
«Λίγα λεπτά μετά ο παππούς μας λέει να κοιτάξουμε τον ιστό της σημαίας και φώναξε: «Να ο Αναγνώστης Μάντακας και ο Χατζημιχάλης Γιάνναρης, ήρθε η ώρα του χαρμόσυνου χρέους!» Η γαλανή σημαία, σαν συνέχεια του κρητικού ουρανού, σηκώθηκε και τοποθετήθηκε στη θέση που χρόνια κυμάτιζαν άλλες. Οι πιο πολλοί Κρητικοί χειροκροτούσαν, μα ο παππούς μου για πρώτη φορά δε μιλούσε, αλλά έκλαιγε συγκινημένος». Ένα μικρό απόσπασμα, δείγμα γραφής, από το ιστορικό παραμύθι που έγραψε η Άρτεμις Πλανάκη με τίτλο “Το ημερολόγιο του Μανούσου – Ημέρα της Ένωσης 1/12/1913” και εικονογράφησε με πολλή παραστατικότητα, όπως καλά κατέχει να κάνει η Λίλα Καλογερή. Μια ιδιαίτερα προσεγμένη έκδοση του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος”. Ένας “οδηγός” που ξεναγεί τα σημερινά παιδιά στα γεγονότα της Ημέρας Εκείνης, όπως τα έζησε δίπλα στον παππού του ο δεκάχρονος Μανούσος…
Χανιώτικα νέα (Παρασκευή, 21.1. 22)
https://www.haniotika-nea.gr/mikra-asia-kai-palin-ero-chaire/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου