ΕΥΦΗΜΕΣ ΜΝΕΙΕΣ

21.06.2010
Γράφει ο: ΒΑΓΓΕΛΗΣ Θ. ΚΑΚΑΤΣΑΚΗΣ
e-mail: Kakatsakisv@gmail.com

Όλοι του χρωστούμε

Σταμάτη, τα ριζίτικα πάντα θα σου χρωστούνε γιατί τα μονομέριασες κι ετσά δεν θα χαθούνε!
Δεν λέω, καλή, κατάκαλη, η μαντινάδα που μου έστειλε μέσω κινητού, όπως κάνει πάντα, ο γνωστός Χανιώτης μαντιναδολόγος Ηλίας Σταματάκης, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Δευτέρα, 15 Ιουνίου, στον “Χρυσόστομο”, προς τιμήν του και εκλεκτού συνεργάτη της εφημερίδας δασκάλου - λαογράφου Σταμάτη Απ. Αποστολάκη. Δεν “χρωστούνε” όμως, μόνο τα ριζίτικα στον Σταμάτη. Χρωστούνε τα ήθη και τα έθιμα, οι παραδόσεις και οι θρύλοι, τα αινίγματα και οι παροιμίες, οι μνήμες της λαϊκής μας ρίζας και οι ρίζες της συλλογικής μας μνήμης, σύμπασα η τοπική μας ιστορία, όλα τα μαλάματα του λαϊκού μας πολιτισμού. Τα μύρια όσα, αυτός διέσωσε στα βιβλία του μα και στα αρχεία του, για να τα παραδώσει πολύτιμη κληρονομιά στις νεότερες γενιές. Για να ’χουνε να πορεύονται στους αιώνες.
Όλοι εμείς χρωστούμε στον Σταμάτη Αποστολάκη, σε τελική ανάλυση, δηλαδή. Όλοι όσοι θεωρούμε ότι δεν μπορούμε να πορευόμαστε στην παγκοσμιοποιημένη εποχή μας με αλλοιωμένο ή αλλοτριωμένο πρόσωπο. Γι’ αυτά που μας έδωσε, γι’ αυτά που μας δίδει, μα και γι’ αυτά που θα μας δώσει, του χρωστούμε. “Το επ’ εμοί, ενόσω ζω και αναπνέω και σωφρονώ, δεν θα παύσω πάντοτε, [...] να υμνώ μετά λατρείας τον Χριστόν μου, να περιγράφω μετ’ έρωτος την φύσιν και να ζωγραφώ μετά στοργής τα γνήσια ελληνικά έθη”. Μια παρόμοια δήλωση, μ’ αυτήν που έχει κάνει στον “Λαμπριάτικο ψάλτη” του ο
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, κάνει με τον δικό του τρόπο, μέσα από τη σύνολη δουλειά του, εδώ και πολλές δεκαετίες, συνεχώς και αδιαλείπτως, ο Σταμάτης Αποστολάκης. Πολύ έντονα το σκεφτόμουν σε όλη τη διάρκεια της εκδήλωσης αυτό...

Δήλωσε χρεώστης

Του την χρωστούσαμε αυτήν την εκδήλωση, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν του χρωστούμε κι άλλες, του Σταμάτη Αποστολάκη, λοιπόν! Του τη χρωστούσαν οι φορείς του τόπου οι οποίοι την συνδιοργάνωσαν. Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων, ο Δήμος Χανίων και η Ιστορική Λαογραφική Εταιρία Κρήτης. Και γιατί ποτέ ο Σταμάτης δεν είπε σε κανέναν όχι όταν ζητήθηκε (και ζητείται πολύ συχνά και από πολλούς) η βοήθειά του. Του τη χρωστούσε ο ιστορικός Φιλολογικός Σύλλογος “Ο Χρυσόστομος” που την φιλοξένησε. Και γιατί επίλεκτο μέλος του εδώ και 50 περίπου χρόνια είναι. Του τη χρωστούσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ανατολικού Σελίνου “Το Ψηλάφι” που μας καλωσόρισε στην αρχή της εκδήλωσης εκ μέρους του με το ριζίτικο “Τη συντροφιά σας χαίρομαι” και τραγούδησε πριν την αντιφώνησή του, για λόγου του, το “Μυρίζουν οι βασιλικοί”. Και γιατί κατ’ αρχήν πρεπιά του Ανατολικού Σελίνου, ως Ανατολικοσελινιώτης είναι. Του τη χρωστούσαν όλοι που απηύθυναν χαιρετισμούς ή έστειλαν μηνύματα στην εκδήλωση. Ο νομάρχης Χανίων Γρηγόρης Αρχοντάκης, ο δήμαρχος Χανίων Κυριάκος Βιρβιδάκης και η πρόεδρος της ΙΛΑΕΚ Αρχόντισσα Παπαδερού και οι βουλευτές του Νομού Ευτύχης Δαμιανάκης, Μανώλης Σκουλάκης και Χρήστος Μαρκογιαννάκης, αντίστοιχα όπως και ο πρόεδρος της Ένωσης Πνευματικών Δημιουργών Χανίων Δημήτρης Νικολακάκης που είχε τον συντονισμό της. Και γιατί τα Χανιά σαν Νομός (όπως και η Κρήτη) καμαρώνουν γι’ αυτόν. Του τη χρωστούσαν οι τρεις διακεκριμένοι ομιλητές που μίλησαν. Ο Δρ Φιλολογίας τ. Δ/ντής Ερευνών του Κέντρου Λαογραφίας Ακαδημίας Αθηνών Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης με θέμα “Σταμάτης Αποστολάκης: Ένας σεμνός δάσκαλος και ακάματος λαογράφος”, ο Δρ Φιλολογίας τ. Διευθύνων του Κέντρου Συντάξεων Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών Νικόλαος Κοντοσόπουλος με θέμα “Η συμβολή του Σταμάτη Αποστολάκη στην Κρητική Ονοματολογία” και η Δρ Φιλολογίας, Διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών με θέμα “ριζίτικα τα δημοτικά τραγούδια της Κρήτης”. Και γιατί τον ναό της Λαογραφίας, όπως και αυτός, διακονούν.
Όλοι όσοι αθρόως προσήλθαμε ξετρουλιάζοντας την μεγάλη αίθουσα του “Χρυσόστομου” μα και πολλοί άλλοι απ’ όλη την Ελλάδα που ήταν πνευματικά παρόντες, του την χρωστούσαμε. Και γιατί εμείς τιμηθήκαμε αποδίδοντας τιμή με την παρουσία μας, στον εκ των κορυφαίων λαογράφων του τόπου μας, στον εκ των θεματοφυλάκων της κρητικής λαϊκής παράδοσης, στον εκ των μεγάλων πατριαρχών της Δασκαλοσύνης, στον αρκούμενο στα ουσιαστικά “Δάσκαλος” - “Λαογράφος”, Σταμάτη Αποστολάκη. Παρ’ όλα αυτά χρεώστης προς όλους όσοι αναφέρθηκαν, αλλά κυρίως στον τόπο που τον γέννησε, δήλωσε ο Σταμάτης.

Περί σεμνότητος ο λόγος...

Μια ζωή άκουγα ριζίτικα στα χωριά μου, στις διασκεδάσεις και τους γάμους. Κάποτε εκτίμησα την αξία των κι η συλλογή, ηχογράφηση, καταγραφή, μελέτη και παραπέρα έρευνα έφερε βράβευση, εκπομπές και έναν ογκώδη τόμο.

Το 1959-1964 δάσκαλος στο Ροδοβάνι - Αγριλέ, ανέβαινα συχνά το μεσημβρινό δίωρο, ως τη Λειβάδα, στο καφενεδάκι του Προκόπη Χατζημιχελάκη, επιζήσαντος ομήρου των στρατοπέδων Γερμανίας. Έφτανε σε λίγο κι άλλη παρέα κι άλλοι... επιζήσαντες. Χαρτιά δεν παίζαμε. Μιλούσαμε για παλιά ώσπου κάποια μέρα συμφώνησαν να φέρω μαγνητόφωνο και να μου διηγηθούν τα πάθη των. Αυτές οι διηγήσεις ήταν η πρώτη αφορμή για το κείμενο “Σελινιώτες ήρωες της Μάχης της Κρήτης στα στρατόπεδα συγκεντρώσεων της Γερμανίας”, το 1981, που έκαμε και κάνει πολλά μάτια να δακρύζουν.
Έμενα στον Καμπανό κι ένα βραδάκι παρατηρώ πως ο αείμνηστος τώρα Ευτ. Κωνσταντουδάκης, αρχιαγροφύλακας Σελίνου, άριστος κυνηγός πήγαινε τον τσιφτέ του με προφύλαξη στης Γληγόραινας το κατώι. Αργότερα έμαθα πως είχε τελευταία αστοχίες με τα θηράματα και ότι του ’χαν ματιασμένο τον τσιφτέ. Η Γληγόραινα του είπε: “Πέρασέ τονε από κάτω από τη γουρούνα μας και αμέσως ξεματιάζεται”. Το έκανε και το θαύμα έγινε... Ε πως να μη μαζεύω χρόνια τα “γλωσσολαογραφικά του κυνηγιού;”

Από τα που είπε ο Σταμ. Α. Αποστολάκης στην αντιφώνησή του.