ΤΑ ΧΕΛΙΔΟΝΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ

ΔΙΑΚΟΝΗΜΑ ΕΥΘΥΝΗΣ Η ΝΕΑ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΟΥ ΒΑΓΓΕΛΗ ΚΑΚΑΤΣΑΚΗ

Τα χελιδόνια του Μοναχού: Ωδή στην ορθοπραξία της ορθοδοξίας

Γράφει η Νανώ Σπανουδάκη - Κουτσάκη

«Ορθοδοξία είναι/ και η ανοιχτή πόρτα για τον ζητιάνο/ και η λειτουργία στην εκκλησία του εμείς/ και ο σεβασμός στις όποιες επιλογές των άλλων/ και ο πλούτος τού μη έχειν/ και η ενατένιση του ουρανού/και…/ Η ορθοδοξία είναι ορθοπραξία.»

Βαγγέλης Κακατσάκης
“Τα χελιδόνια του μοναχού”

Την περιμέναμε πώς και πώς. Oλοι οι φ(θ)ανατικοί αναγνώστες του. Και είμαστε πολλοί. Στο νομό Χανίων, στην Κρήτη, στην Ελλάδα. Αναγνώστες τεσσάρων προηγούμενων βιβλίων-ποιητικών συλλογών του: “Τα άλογα του χρόνου”, “ΚΑΖΟΒΑΡ”, “Oταν γίνεις ποίημα”, “Oπως το ψωμί”.
• Αλλά και βέβαια φανατικοί αναγνώστες των στηλών που διατηρεί από το 1970 στα Χανιώτικα Νέα και όλων των άλλων διηγημάτων, επιφυλλίδων, χρονογραφημάτων, άρθρων, μελετών κ.λπ. που έχει δημοσιεύσει και δημοσιεύει καθημερινά ο πολυγραφότατος, Aνθρωπος, Δάσκαλος, Ποιητής, Λογοτέχνης, συγγραφέας, δημοσιογράφος, Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης.

Ψηφιακή έκδοση
• Για την νέα ποιητική συλλογή του, “Τα χελιδόνια του μοναχού” ο λόγος. Μια ποιητική συλλογή που μόλις κυκλοφορήθηκε, τούτη τη φορά ψηφιακά. Μέσω του διαδικτύου, δηλαδή. Αφού, όπως καταλαβαίνουμε, ο κορωνοϊός ανέτρεψε (και δεν γνωρίζουμε για πόσο χρονικό διάστημα) πολλά εκδοτικά σχέδια. Ωστόσο, όπως σημειώνεται, η πρόθεση του ποιητή είναι να κυκλοφορήσει και σε βιβλίο όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν.
• Βλέπετε τούτη η ποιητική συλλογή, έτοιμη από καιρό, είχε ήδη απαιτητικούς αναγνώστες στα κοινωνικά δίκτυα στα οποία είχαν αποσπασματικά αναρτηθεί κάποια από τα ποιήματα της συλλογής και την ζητούσαν ολοκληρωμένη. Εξ’ άλλου- δόξα τω Θεώ- ο ακάματος και δημιουργικός ποιητής έχει άλλες δυο στα σκαριά. Να ’την, λοιπόν. Ολοκαίνουργια στο Web. Στην ηλεκτρονική δ/νση https://online.fliphtml5.com/rsfkr/otem/#p=83 Από την Τετάρτη 29-4-20. Σε σελιδοποίηση Αντώνη Π. Βακάκη και επιμέλεια Ευδοκίας Σκορδαλά-Κακατσάκη και Γιώργου Κουκουράκη.

Oλα τα ΕΥ μαζί
• Αφιερωμένη στα 4 εγγόνια του: Τον ΕΥάγγελο, την ΕΥδοκία, την ΕΥρυδίκη, και την ΕΥαγγελία.
• Αν σ’ αυτά τα υπέροχα ΕΥ των εγγονιών συμπεριλάβουμε και τα ΕΥ των παππούδων, της ΕΥδοκίας δηλαδή και του ποιητή ΕΥάγγελου αλλά και τo ΕΥ του Αγίου ΕΥπλου στον οποίο είναι αφιερωμένο το μικρό εκκλησάκι της αυλής του ποιητή, τότε υπάρχει ένα φαινόμενο ΕΥλογίας σε εξέλιξη.
• Παρακολουθούμε όλοι τα πανελλαδικά ΕΥ για τα ποιήματα και όλα τα γραφόμενα του ποιητή ΕΥάγγελου και βέβαια τα πανελλαδικά ΕΥ των παραμυθιών της ΕΥδοκίας. Τα εγγόνια είναι ακόμα μικρά. Το χάρισμα πάντως και η ΕΥχή υπάρχουν. Και ενισχύονται από τις ΕΥχές όλων μας.

Λιμπρέτο ορατορίου
• Μετά την πρώτη ανυπόμονη -μονορούφι ανάγνωση που κάνω συνήθως σε ποιητικές συλλογές ή άλλα βιβλία που η γραφή και η πλοκή με συναρπάζουν από την αρχή, έμεινα για λίγο εκστατική και αμήχανη. Ενιωσα και λίγο-πολύ… ακατάλληλη να τα ερμηνεύσω όπως τους αξίζουν. Το βέβαιο ήταν ότι με εντυπωσίασαν.
• Η δεύτερη ανάγνωση μου έδωσε κάποιες προσωπικές «απαντήσεις» σχετικά με τα οράματα του ποιητή. Και κατέληξα στη δική μου ερμηνεία κάθε ενός ποιήματος και όλης της συλλογής γενικότερα. Αυτό καταθέτω. Αλλωστε η ερμηνεία του κάθε απλού αναγνώστη λογοτεχνικής ποίησης είναι προσωπική. Κάθε αναγνώστης προσλαμβάνει και ερμηνεύει διαφορετικά τα οράματα και τις περιγραφές ενός έργου τέχνης. Ενός ποιήματος, εν προκειμένω.
• Είχα γράψει και για προηγούμενες ποιητικές συλλογές του Βαγγέλη Κακατσάκη, ότι -γενικά- η ποίηση του είναι μια στιβαρή, δωρική, ολιγόγραμμη, στακάτη αλλά και λυρική ποίηση.
• Το βλέπουμε και στα “χελιδόνια του μοναχού”. Μόνο που εδώ κάθε ποίημα και όλο το πνεύμα και το γράμμα της νέας συλλογής μου έδωσε επίσης την αίσθηση ενός λιμπρέτου “ορατορίου”.
• Κατάπρωτο το ομώνυμο ποίημα της ποιητικής του συλλογής, δίνει τον τόνο του ποιητικού ορατορίου. Εδώ ο ποιητής είναι σε ρόλο μοναχού που λειτουργεί εντός και εκτός μονής. Αξίζει να παρατεθεί ολόκληρο: «Οσο αγαπώ τον Θεό/ τόσο τον γνωρίζω/ κι όσο τον γνωρίζω,/ τόσο αγαπώ τα πλάσματά Του,/ είπε ο ηγούμενος στον μοναχό/ και του ζήτησε/ να το επαναλάβει./ Οσο γνωρίζω τα πλάσματα του Θεού,/ τόσο τα αγαπώ/ κι όσο τα αγαπώ,/ τόσο γνωρίζω τον Θεό,/ απάντησε ο μοναχός./ Ο ηγούμενος χαμογέλασε./ Μόνοι μάρτυρες/ τα πρώτα χελιδόνια της άνοιξης».

Ορθοπραξία
• Ποιητικό “ορατόριο” καθώς το περιεχόμενο των ποιημάτων, έμμεσα ή άμεσα, έχει ένα θρησκευτικό χαρακτήρα. Οχι θρησκευόμενο. Θρησκευτικό. Δεν είναι όμως μια θρησκευτική ποίηση. Ο Κακατσάκης στα “χελιδόνια” του, υμνωδεί την ορθοπραξία της ορθόδοξης καθημερινότητας – πραγματικότητας καθώς και της ελληνικής παράδοσης.
• Οι “ήρωές” του, τα ερεθίσματά του πολλά και διαφορετικά. Πραγματικά και φανταστικά. Μπορεί να είναι ο απλός λαός και οι παραδόσεις του. Μπορεί να είναι γνωστοί και άγνωστοι μάρτυρες και άγιοι της ορθοδοξίας. (Αλήθεια ποιος γνωρίζει τον Αγιο ΝΙΣΕΡ;).
• Μπορεί να είναι τα έρημα ξωκλήσια. Μπορεί ένας αναστάσιμος όρθρος πτηνών. Μπορεί ένας τριανταφυλλώνας-διακόνημα μοναχού. Μπορεί ο έρωτας ενός δόκιμου μοναχού. Μια πραγματική στη βάση της ιστορία που έγινε ποίημα με τίτλο: “Ιλάσθητί μοι” – «…Ηταν να μη σκεφθεί,/ σ’ εκείνη το κερί σ’ εσένα η καρδιά μου…/ Ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ,/ η προσευχή του, όντας μοναχός./ Κύριε, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ,/ η προσευχή του όντας κοσμικός./ Βαρύς ο γάμος με την καλογερική,/ Βαριά και η καλογερική του γάμου.»
• Μπορεί οι ήρωές του να είναι “σύγχρονοι” μοναχοί. Δηλαδή, μοναχοί ενός “εκκοσμικευμένου” μοναχισμού ανάλογου εκείνου του αγίου των ελληνικών γραμμάτων, Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. «Μνήμη Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη» τιτλοφορεί ένα ποίημα της συλλογής του. Οχι τυχαία νομίζω τα ερεθίσματα που αντλεί από τον βίο του κοσμοκαλόγερου.
• Οχι τυχαία -ερεθίσματα δίνει στον ποιητή και μια φράση του μακαριστού μητροπολίτου Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίου Γαλανάκη για τον Καζαντζάκη – όπως γράφει στις σημειώσεις του ηλεκτρονικού του βιβλίου ο ποιητής. «Αναφορά στον Νίκο Καζαντζάκη» ο τίτλος του ποιήματος. «Παρατηρούσες τον κόσμο με κρητική ματιά/ και παράγγελνες ν’ αγαπά ο άνθρωπος την ευθύνη.» Και πιο κάτω: «Παρακαλούσες τον Χριστό να κάμει/ τις κάμπιες της καρδιάς πεταλούδες, ενώ έλεγες ότι Θεός δεν υπάρχει,/ αφού υπάρχουν παιδιά που πεινούν/ και ζητούσες από την αμυγδαλιά/ να σου μιλά για τον Θεό,/ για να την βλέπεις ν’ ανθίζει./ Ενθεος άθεος και άθεος ένθεος/ ο Αετός της Αβύσσου.»
• Προς προβληματισμό μας τα φιλοσοφικά – κοινωνικά ερωτήματα που θέτει σε ποιήματά του ο ποιητής. Οπως στο “Περί Ευθύνης” ή στο ποίημα με το ερωτηματικό στον τίτλο “Βλασφημία;”.

Ενότητες – αφιερώσεις
• Τέσσερις είναι οι ενότητες της ποιητικής συλλογής “Τα χελιδόνια του Μοναχού”: «Η χαρά να φυτεύουμε τριαντάφυλλα, η ευλογία να τα χαρίζουμε», «Πολλά ξέρει η σοφή αιωνόβια ελιά», «Μυρίζουνε τα γιασεμιά κι όμορφοι ειν’ οι κρίνοι» «Προσδοκία Ανάστασης στων νέων κορυδαλλών τα πετάγματα»
• Αρκετές -ως συνήθως κάνουν οι ποιητές- είναι και οι αφιερώσεις ποιημάτων του σε ξεχωριστούς ανθρώπους της τοπικής μας Ιερουσαλήμ που περιλαμβάνονται στις παραπάνω ενότητες – όχι τυχαία η κάθε μια.
• Όπως το ποίημα – όραμα – προσευχή- αφιερωμένο στους Ειρηναίους της καρδιάς όλων ΜΑΣ: Στον μακαριστό μητροπολίτη Ειρηναίο Γαλανάκη. Αλλά και στον τωρινό αρχιεπίσκοπό μας τον αγαπημένο μας Ειρηναίο Αθανασιάδη. Για τον οποίο ο ποιητής “οραματίζεται” την προσευχή του μακαριστού (και τη δική μας να προσθέσουμε) να παραμείνει πολλά έτη κοντά μας, καθώς, όπως λέει ο ποιητής «περισσεύουν οι ανάγκες/των ζώντων». Αμήν.
• Οπως “Η Παναγία των Εισοδίων” αφιερωμένο στον μητροπολίτη Κυδωνίας και Αποκορώνου κ. Δαμασκηνό και το ποίημα “Ορθοδοξίας εγκώμιον” αφιερωμένο στον μητροπολίτη Κισάμου και Σελίνου κ. Αμφιλόχιο.
• Οπως το εξαιρετικό ποίημα “Τα γιασεμιά κι οι κρίνοι”. Αφιερωμένο στον Νίκο Εμμ. Παπαδάκη. Οπως το “Αρωμα αροσμαρή” στον Γιάννη Εμμ. Γαρεδάκη.
• Οπως “Ο ευλογημένος τριανταφυλλώνας” στον Μανούσο Δ. Κακατσάκη και “Η ελιά με τους βασιλικούς” στον Σταύρο Γ. Νικηφοράκη.

Η Παναγία των Εισοδίων

• “Η Παναγία των Εισοδίων” εμπνευσμένο προφανώς από την πολιούχο εκκλησία μας, την Τριμάρτυρη είναι ένα οραματικό, λυρικό, ποίημα, αντιπροσωπευτικό των δεήσεων και ευχαριστώ μας στην Παναγία ΜΑΣ: «Πέντε χρονών παιδούλα/ κι όμως δε διστάζει ν’ αφήνει/ μέρα και νύχτα την εικόνα της/ και εν είδει αέρινης πνοής/ να υπερίπταται/ πάνω από την αγαπημένη πόλη/ που προστάτιδά της ανέλαβε./ Καμιά εντολή του γέροντα πατέρα της,/ κανένα παρακαλώ της ηλικιωμένης μάνας της,/ κανένας φόβος απ’ τα απαγορεύεται των ιερέων,/ που έχουν την κηδεμονία της,/ τίποτα δεν την εμποδίζει./ Προς μεγάλη απογοήτευση του αγιογράφου της./ Ετοιμη πάντα/ να προστρέχει σε βοήθεια/ όλων που έχουν την ανάγκη της,/ η μικρούλα Παναγιά των Εισοδίων.»

• Υ.Γ. Η εικόνα της Παναγίας μας στην Τριμάρτυρη αποτυπώνει τα Εισόδια της πεντάχρονης παιδούλας στο ναό.

http://www.haniotika-nea.gr/diakonima-eythynis-i-nea-poiitiki-syllogi-toy-vaggeli-kakatsaki/