ΕΥΦΗΜΕΣ ΜΝΕΙΕΣ

Τρέχει νερό στον ποταμό... (1)

Μακάρι να ’χε ο τόπος μας πολλούς ακόμα σαν και τον Κώστα τον Νταντινάκη, που επέστρεψε στη γενέθλια πόλη απ’ το Παρίσι πλήρης ονείρων, φιλοδοξώντας, εκτός των άλλων, να βάλει σε διαρκή ροή τον αστείρευτο κρητικό ποταμό λόγου και τέχνης. Ανθρώπους που ν’ αγαπούν την ευθύνη έτσι, όπως ο Νίκος Καζαντζάκης την προσδιόρισε. Ανθρώπους που να νιώθουν ότι έχουν χρέος να σώσουν τη γη και ότι αν δεν τη σώσουν δικό τους το φταίξιμο. Ο καθείς εφ’ ω ετάχθη.
Το ξέρω ότι προσκρούω στην άκρα μετριοφροσύνη του, γράφοντάς τα αυτά. Επρεπε, όμως, να τα γράψω. Και διότι πιστεύω ότι 'χάρη που δεν λογίζεται μηδέ μιστό δεν είναι', όπως έλεγαν οι παλιοί μας. Με την έννοια ότι αυτός είναι ο εμπνευστής, ο συντονιστής και ο υπεύθυνος της έκδοσης του 'Κεδρισού', του τετράμηνου λογοτεχνικού και καλλιτεχνικού περιοδικού, το πρώτο τεύχος (Ιανουάριος - Απρίλιος 2011) το οποίο 'ξάφνιασε ευχάριστα με το εύρος των θεμάτων και τη μεγάλη συμμετοχή σημαντικών ποιητών και πεζογράφων από τα Χανιά και την υπόλοιπη Κρήτη', όπως έγραψε την επαύριο της παρουσίασής του (3.2.2011) ο δημοσιογράφος Δημήτρης Μαριδάκης στην εφημερίδα μας.
Για ένα 'ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός' για μια 'μικρή επανάσταση' έκανε λόγο, όπως διάβασα στο ίδιο ρεπορτάζ, αναφερόμενος στην έκδοση του 'Κεδρισού' ο και συνεργάτης της εφημερίδας μας, διακεκριμένος δημοσιογράφος και αισθαντικός ποιητής Δημήτρης Κακαβελάκης. Συμφωνώ απολύτως με τους χαρακτηρισμούς του αυτούς. Μετά λόγου γνώσεως το γράφω, μετά την περιδιάβασή μου (δεν παραβρέθηκα στην εκδήλωση λόγω πένθους) στις 80 κοσμημένες με ξυλογραφίες του Ράλλη Κοψίδη και ζωγραφική της Εύας Χαραλαμπίδου σελίδες του, που καλύπτουν όλους τους τομείς Λόγου και Τέχνης και ιδιαίτερα στη στήλη 'παραποτάμια', όπου υπάρχουν επίκαιρα σχόλια κοινωνικού και πολιτισμικού περιεχομένου. Βέβαια αυτός, ο Κώστας Νταντινάκης δηλαδή, 'έφαγε τα λάμπαθα, αυτός κατέει είντα ’παθε' για να χρησιμοποιήσω κι εγώ, σε τρίτο πρόσωπο, μια απ’ τις πολλές φράσεις του θυμόσοφου μακαριστού μητροπολίτη Κυδωνίας και Αποκορώνου Νικηφόρου Συντζανάκη. Μια κουβέντα είναι βγάζω ένα περιοδικό όπως τον 'Κέδρισό', διαμορφώνω τις όχθες ενός τέτοιας λογής ποταμού... Καλή συνέχεια!

Τρέχει νερό στον ποταμό... (2)

'Κεδρισός', το αρχαίο όνομα του Κλαδισού, ειρήσθω εν παρόδω, ο τίτλος ενός ποιήματος - ποταμού, μιας ποιητικής σύνθεσης της γνωστής και καταξιωμένης διεθνώς Νεοχωρίτισσας ποιήτριας και πεζογράφου Βικτωρίας Θεοδώρου, που περιλαμβάνεται στην τελευταία ποιητική της συλλογή 'Κατολόγι για το μάστορα'. 'Κεδρισός' και ο τίτλος του περιοδικού που αποφάσισε να εκδώσει ο επίσης Νεοχωρίτης, ένα από τα παιδιά της Αμμούτσας, όπως θα ’λεγε ο και κοινός μας φίλος δάσκαλος Γιώργος Πιτσιτάκης, Κώστας Νταντινάκης. Μένω σ’ ένα απόσπασμα από τον 'Κεδρισό' της Βικτωρίας Θεοδώρου που φιλοξενείται στην εσωτερική σελίδα του εξώφυλλου, σε... ρόλο ξεναγού, του 'Κεδρισού' του Κώστα Νταντινάκη, και σ’ ένα από τα (ανέκδοτα) 'τρία μικρά ποιήματα για την ποίηση' του Γιώργη Μανουσάκη, που μαζί με τον άλλο Νεοχωρίτη ('καινουργιοχωρίτη, θα με διόρθωνε) Μιχάλη Γρηγοράκη, έχουν μετακομίσει πριν από λίγα χρόνια στη Χώρα των Μακάρων. Και σαν δείγματα της ποιότητας του νερού που ρέει στην κοίτη του ποταμού, τις όχθες του οποίου δημιούργησε και με την οικονομική στήριξη ευαίσθητων πνευματικά και καλλιτεχνικά πολιτών των Χανίων, ο Κώστας Νταντινάκης: 'Ο Κεδρισός ουράνιος ποταμός/ στην Κυδωνία ρέει το είδωλό του,/ παραπλανά τις λεύκες ασημένιος./ Επάνω τρέχει και παφλάζει/ στης εκβολής του την παλίνδρομη φυγή,/ εκεί μαζεύονται οι ψυχές που αφήσανε/ το κάλλος τους το κέλυφός τους'. Βικτωρία Θεοδώρου. 'Την ώρα που ξυπνούν οι τίγρεις/ ποίηση, αδελφή, προστάτεψέ μας!/ Την ώρα που οσμίζονται οι τίγρεις το αίμα/ ο κάθε στίχος γίνεται ένα φύλλο/ ξερό και δίχως βάρος που το στροβιλίζει ο αέρας'. Γιώργης Μανουσάκης.
Σημείωση: Δάνειος ο τίτλος των δυο πρώτων εύφημων μνειών σήμερα από μια μαντινάδα, ο πρώτος στίχος της οποίας είναι: 'Τρέχει νερό στον ποταμό και πάρε το σταμνί σου...'.

Ετος Ρίτσου μα όχι μόνο

Κλείνω τις σημερινές 'εύφημες μνείες' με το τελευταίο από τα 'παραποτάμια (ποταμήια, ποταμόνδε, ποταμήρυτα, ποταμηδόν)' σχόλια του Κώστα Νταντινάκη, δημοσιεύοντας το (δικός μου ο τίτλος) ως έχει. Και σαν δείγμα του ύφους που αντανακλά το ήθος του γράφοντος: 'Ετος Εγγονόπουλου, Ετος Ρίτσου, Ετος Ελύτη... Πόσο ρομαντικός μπορεί να είναι κανείς για να πιστεύει πως οι ποιητές έχουν κατακτήσει την αιωνιότητα κι επομένως κάθε καινούργια χρονιά είναι Ετος Εγγονόπουλου, Ετος Ρίτσου, Ετος Καββαδία, Ετος Ελύτη... Από τη στιγμή που το Υπουργείο Πολιτισμού έχει υιοθετήσει την παράδοξη αυτή τακτική μήπως θα έπρεπε να τιμά όλους ανεξαιρέτως τους ποιητές που έχουν μέσα στο ίδιο έτος την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννηση ή τον θάνατό τους; Σύμφωνα με αυτή τη λογική το 2011 π.χ. θα έπρεπε να είναι Ετος Νίκου Γκάτσου και Οδυσσέα Ελύτη! Επειδή εμείς πιστεύουμε ότι κι εφέτος, όπως κάθε χρόνο είναι Ετος Γιάννη Ρίτσου (όπως και Ετος Σολωμού, Ετος Καβάφη, Ετος Παλαμά, Ετος Βάρναλη, Ετος Εγγονόπουλου, Ετος Καββαδία, Ετος Γκάτσου, Ετος Ελύτη κ.ά.) αντιγράφουμε, τιμώντας αδιαλείπτως τη μνήμη του, το προφητικό του ποίημα Αναπαλλοτρίωτο, αφιερωμένο σε όλες ανεξαιρέτως τις κυβερνήσεις της μετεμφυλιακής Ελλάδας, χωρίς κανένα πρόσθετο σχόλιο: «Ήρθαν. Κοιτούσαν τα χαλάσματα, τα γύρω οικόπεδα, κάτι μετρούσαν με το βλέμμα τους δοκίμαζαν τον αέρα και το φως με τη γλώσσα τους. Τους άρεσε. Σίγουρα, κάτι θέλαν να μας πάρουν. Εμείς κουμπώσαμε τα πουκάμισά μας, μ’ όλο που ’χε ζέστη και κοιτούσαμε τα παπούτσια μας. Τότε, ο ένας μας έδειξε πέρα με το δάχτυλο. Οι άλλοι έστρεψαν. Σ’ αυτό το διάστημα εκείνος έσκυψε με τρόπο, πήρε μια φούχτα χώμα, την έκρυψε στην τσέπη του και ξεμάκρυνε αδιάφορος. Σαν γύρισαν οι ξένοι, είδαν μια τρύπα βαθειά μπροστά στα πόδια τους, μετατοπίστηκαν, κοίταξαν το ρολόι τους κι έφυγαν. Μέσα σ’ αυτό τον λάκκο: ένα σπαθί, μια στάμνα, ένα άσπρο κόκκαλο». («Μαρτυρίες», 1963)'.