ΜΙΑ ΣΤΑΣΗ ΕΔΩ, ΜΙΑ ΣΤΑΣΗ ΕΚΕΙ

Ο ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΤΑ Κι... ΕΛΑ  - ΚΑΙ... ΣΤΑ ΠΕΤΑΧΤΑ (ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ,ΑΝΤΩΝΗΔΕΣ ΚΑΙ ΘΑΝΑΣΗΔΕΣ - Η ΝΕΚΤΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ)

 

Ο ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΤΑ... ΚΙ ΕΛΑ 

 

 

Στσι δεκαφτά του Γεναριού, είναι κερά τ’ Αγι’-Αντωνιού… Τ’ Αγί’- Αντωνιού σήμερο, 17 του μήνα, του Αγιού Αθανάση αύριο. Και τους δυο τους γιορτάζουμε στο χωριό μου στον Νίππο. Κάτω απ’ τον Παγά, μια μαγευτική τοποθεσία κοντά στη βρύση του χωριού, στο Ραφιόλι, μέσα σ’ ένα δαφνοσκέπαστο σπηλιάρι το εκκλησάκι του πρώτου. Στα δυτικά του χωριού, στον δρόμο προς τον Τζιτζιφέ το εκκλησάκι του δεύτερου, όπου και το νεκροταφείο (φωτ. από παλιότερο πανηγύρι). Άγιος πολέμιος των καθημερινών ποικίλων πειρασμών θεωρείται ο πρώτος, Άγιος που κουβεντιάζει με τους κεκοιμημένους μας τις νύχτες θεωρείται ο δεύτερος. «Τον ζηλωτήν Ηλίαν τοις τρόποις μιμούμενος, τω Βαπτιστή ευθείαις ταις τρίβοις επόμενος, πάτερ Αντώνιε», η αρχή απ’ το απολυτίκιο του πρώτου. «Στύλος γέγονας Ορθοδοξίας, θείοις δόγμασι, υποστηρίζων την εκκλησία, Ιεράρχα Αθανάσιε», η αρχή απ’ το απολυτίκιο του δεύτερου. Διπλά ευλογημένες για μένα οι χρονιές που αξιώθηκα να τα ψάλλω και τα δυο, τις μέρες της Χάρης τους.

Το 251 μ.Χ. στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου από πλούσιους ευσεβείς χριστιανούς γονείς, γεννήθηκε ο Άγιος Αντώνιος. Ύστερα από 45 χρόνια στην ίδια πόλη από επίσης ευσεβείς Χριστιανούς, πλην όμως φτωχούς γονείς, γεννήθηκε ο Άγιος Αθανάσιος. Τον δρόμο της ερήμου ως ασκητής, παλεύοντας με απίστευτους πειρασμούς, ακολούθησε ο πρώτος. Μέχρι και στον πατριαρχικό θρόνο της Αλεξάνδρειας, παλεύοντας με άλλου είδους εχθρούς, ανέβηκε ο δεύτερος. Στην  έρημο, όπου τον είχαν εξορίσει, η συνάντηση του με τον πρώτο, τον βίο του οποίου συνέγραψε. Μεγάλου Αντωνίου και Μεγάλου Αθανασίου βίοι για την Αγιοσύνη συγκλίνοντες. «Ο Πέτρος δίνει τα κλειδιά τ’ Αγίου Αντωνίου,/ κι ο Άγιος Αντώνιος τ’ Αγίου Αθανασίου», μας λέει ο Βλαστός (στις 16 Ιανουαρίου γιορτάζουμε την προσκύνηση της Τιμίας Αλύσεως του Αποστόλου Πέτρου).

«Με την αινιγματική ονομασία “Άγιος Αντώνιος Βάστα κι έλα” είναι γνωστό ένα παλαιό μοναστηριακό μετόχι στον οικισμό Αγίας Τριάδας Αρκαδίου. Η τοπική παράδοση θέλει τον ναό μοιρασμένο ανάμεσα στους δυο Αγίους του χειμώνα, τον Αθανάσιο και τον Αντώνιο. Λέγεται μάλιστα ότι οι δύο γείτονες του ημερολογίου συγκατοίκησαν για ένα διάστημα στον ίδιο μονόχωρο ναό και μοιράστηκαν την ίδια στέγη σε χαλεπούς για το νησί καιρούς. Μια αιτιολογική παράδοση συνδέει την ονομασία “Βάστα κι έλα” με τα πρώτα χρόνια της οθωμανικής κατάκτησης. Ένας Οθωμανός αξιωματούχος βεβήλωνε τον παλιό ναό που τότε ήταν αφιερωμένος αποκλειστικά στον Άγιο Αθανάσιο, μέχρι που θύμωσε ο Άγιος και γκρέμισε τον ναό την ώρα που ήταν μέσα ο Μουσουλμάνος, χωρίς όμως να τον σκοτώσει.

Ο βέβηλος βρέθηκε πετρωμένος στα χαλάσματα μέχρι που σκέφτηκε να παρακαλέσει τον ξένο προς τον ίδιο Άγιο, υποσχόμενος να αλλαξοπιστήσει. Κι ο Άγιος Αθανάσιος τον άφησε να φύγει. Την επόμενη χρονιά κιόλας άρχισε να ανοικοδομεί τον γκρεμισμένο ναό. Τον τελείωσε στις 16 του Γενάρη κι ετοιμάστηκε να τον εγκαινιάσει. Λίγο κάποιο λάθος του Δεσπότη, λίγο η ημερομηνία της γιορτής του Αγίου Αντωνίου έκαναν τον ναό ν’ αλλάξει άγιο. Από Αθανάσιος έγινε Αντώνιος. Από τότε ο Οθωμανός πήγαινε συχνά κρατώντας αφιερώματα κατά προσταγή του Αγίου. Βαστούσε δώρα και πήγαινε. Άρα… Βάστα κι έλα». Από το βιβλίο “Λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη” του Νίκου Ψιλάκη (εκδ. “Καρμάνωρ”) 

ΚΑΙ... ΣΤΑ ΠΕΤΑΧΤΑ (ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ,ΑΝΤΩΝΗΔΕΣ ΚΑΙ ΘΑΝΑΣΗΔΕΣ - ΜΑΝΤΙΝΑΔΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

 

Χρόνια πολλά στους Αντώνηδες και στις Αντωνίες που γιορτάζουν σήμερα, αλλά και στους Θανάσηδες και στις Αθανασίες που γιορτάζουν αύριο. Ονομαστικά, ας μου επιτραπεί, στον αδερφό μου τον Αντώνη, που αν και μικρότερος πήρε το όνομα του παππού μας του Κακατσαντώνη, αφού εμένα μ’ είχε τάξει η μάνα μας στην Ευαγγελίστρια του Φρε να με βγάνανε τ’ όνομα της. Τι θυμάμαι τώρα…

 

Για τις εκλογές οι σημερινές, όπως πάντα ξεχωριστές, μαντινάδες της Νεκταρίας Θεοδωρογλάκη. «Σενάρια για εκλογές, συνέχεια ακούμε,/ λένε ότι την άνοιξη στις κάλπες θα βρεθούμε», μας λέει στην πρώτη. «Πολλοί οι υποψήφιοι γι’ αυτό θα μπερδευτούμε,/ ποιος είναι ο κατάλληλος να τον εμπιστευτούμε», μας λέει στη δεύτερη. Για να καταλήξει στην τρίτη: «Τον νέο μας πρωθυπουργό λεβέντη τονε θέλω/ άξιο και δυναμικό, όπως τον Βενιζέλο». Και βέβαια τον Ελευθέριο Βενιζέλο και όχι τον Ευάγγελο Βενιζέλο έχει στον νου της η Νεκταρία...

 

Χανιώτικα νέα (Τρίτη, 17.1.2023)