ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ

Κατάπολλα και από καρδιάς ευχαριστήρια στον γνωστό ανά την Ελλάδα και ως συγγραφέα ρεθεμνιώτη τ. σχολικό σύμβουλο, Δρα Παιδαγωγικής Χάρη Στρατιδάκη για το λίαν αγαπητικό, εντυπωσιακό αφιέρωμα που έκανε (24.2.2023) για μένα και το έργο μου στην στήλη του "Αναδιφώντας στο χθες", που κρατά εδώ και χρόνια στην ημερήσια εφημερίδα "Ρεθεμνιώτικα νέα". Οποία τιμή και οποία χαρά! 

Μυρίζουν οι βασιλικοί, μυρίζουν κι οι βαρσάμοι: 

Βαγγέλης Κακατσάκης

Γράφει:Χάρης Στρατιδάκης Δρ. Παιδαγωγικής-Ιστορικός Ερευνητής-Συγγραφέας

 

Σήμερα οι «Αναδιφήσεις» θα μεταφερθούν στα Χανιά. Θα το κάνουν προκειμένου να γνωρίσουμε έναν σημαντικό άνθρωπο όχι μόνο του «χθες», όπως το συνηθίζουμε σ’ αυτή τη στήλη, αλλά και του σήμερα και του αύριο. Ο άνθρωπος αυτός συστήνεται με τρεις ιδιότητες, τις οποίες τίμησε και εξακολουθεί να τιμά κατά κόρον. Συστήνεται καταρχήν ως δάσκαλος. Συστήνεται ως δάσκαλος σκέτο, όχι συνταξιούχος, όπως το κάνουμε οι αφυπηρετήσαντες, αλλά ως δάσκαλος εσαεί. Όταν μάλιστα το συζητήσεις περισσότερο μαζί του, σε καθηλώνει με κείνο το παλιότερο απόφθεγμα: «μια φορά δάσκαλος, για πάντα δάσκαλος!». Οπωσδήποτε ο Βαγγέλης Κακατσάκης, γιατί περί αυτού πρόκειται, δεν χρειάζεται να προσθέσει τίποτα στον τίτλο αυτό ή, πολύ περισσότερο, να τον μετατρέψει σε «εκπαιδευτικός», πράγμα που κάνουν μερικοί από εμάς, που η ιδιότητα του «δασκάλου» δεν μας αρκεί και που δεν διανοούμαστε πόση τιμή τελικά μάς περιποιεί.

Αν χρειαστεί, συστήνεται και ως δημοσιογράφος, καθώς και ως ποιητής. Ποιητής είναι και το διαπιστώνεις όχι μόνο από τα πολυάριθμα βιβλία του αλλά και από την καθημερινότητά του, από τον τρόπο που κινείται κι από τον τρόπο που μιλά. Το διαπιστώνεις κι από τα κλαδιά μυρωδάτου βασιλικού που έχει πάντα μαζί του, από τα φυτά που συντηρεί καλοκαίρι και χειμώνα, χαρίζοντάς τα σ’ όσους αγαπά και υπολήπτεται, υπενθυμίζοντάς μας τον τίτλο των σημερινών «Αναδιφήσεων». Το ριζίτικο όμως τραγούδι από το οποίο τον πήραμε έχει και συνέχεια, και μοιάζει να είναι φτιαγμένο έτσι που να τον περιγράφει:

…βαρσάμοι και βασιλικοί, μ’ ουδέ καρεμφυλλάτα,

μυρίζει εκειά που πορπατεί, μυρίζει εκειά που στέκει,

μυρίζει εκειά που κάθεται, μυρίζει κι αν κοιμάται.

Η τρίτη του ιδιότητα είναι εκείνη του δημοσιογράφου, για την ακρίβεια εκείνη του επιφυλλιδογράφου. Αν αναρωτιέστε τι σημαίνει ο όρος αυτός, έχετε δίκιο, εκτός κι αν είστε άνω των εξήντα ετών, όπως εγώ, οπότε είναι πιθανόν να γνωρίζετε τη σημασία του, τότε που πολλοί άνθρωποι αγόραζαν την εφημερίδα «Βήμα» για να διαβάσουν τις επιφυλλίδες της. Ως επιφυλλίδες λοιπόν ορίζονται τα κείμενα δοκιμιακού χαρακτήρα, που δημοσιεύονταν παλιότερα στις εφημερίδες, συνήθως σε σταθερές θέσεις. Στη χώρα μας δεινοί χειριστές της επιφυλλιδικής γραφίδας διετέλεσαν ο Πλάτων Δρακούλης και ο Παύλος Παλαιολόγος κι από τους ελάχιστους σημερινούς ο Χρήστος Γιανναράς κι ο Παντελής Μπουκάλας. Και βέβαια, ο Βαγγέλης Κακατσάκης, στα γειτονικά μας Χανιά.

Οι αναγνώστες θ’ αναρωτηθούν πόσο καιρό εξασκεί την επιφυλλιδογραφία, ώστε να περιλαμβάνω το όνομά του στη χορεία των παραπάνω μεγάλων ονομάτων. Ο Βαγγέλης Κακατσάκης γράφει επιφυλλίδες στην εφημερίδα «Χανιώτικα Νέα» από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, ούτε λίγο ούτε πολύ δηλαδή, μισό αιώνα! Οι επιφυλλίδες του κατά καιρούς αλλάζουν υπέρτιτλο, προσπαθώντας να κρατηθούν όπως κι ο ίδιος άλλωστε, φρέσκες: «Κρητικές ρίζες», «Καθημερινά», «Ένα βιβλίο την εβδομάδα», «Παράλληλα και όχι μόνο», «Αυτός ο τόπος ο μικρός ο μέγας», «Ακροθιγώς» και «Εύφημες μνείες». Εγώ πάντως τον γνώρισα με δύο απ’ αυτούς: «Μια στάση εδώ, μια στάση εκεί» και «Στα πεταχτά». Μάλιστα με τους τίτλους αυτούς κυκλοφορούν δύο βιβλία που περιλαμβάνουν επιλεγμένες εργασίες των ετών 2012 και 2017 αντίστοιχα. Και τα δύο αποτελούν εκδόσεις των «Χανιώτικων Νέων» κι έχω την τιμή να τα έχω στη βιβλιοθήκη μου και να τα χαίρομαι, με τις όμορφες αφιερώσεις του συγγραφέα τους.

Εύλογα θα σκεφτεί κάποιος: για να συνεχίσει να γράφει κανείς μισό αιώνα τώρα σημαίνει δύο πράγματα,: είτε ότι αναμασά τα ίδια είτε ότι έχει πολλά να πει. Στην περίπτωσή μας ισχύει το δεύτερο. Ο Βαγγέλης Κακατσάκης έχει πολλά, ενδιαφέροντα και πάντα πρωτότυπα να πει. Και να τα πει με όμορφο τρόπο, ποιητικά, παραμυθιακά. Ερανίζω εδώ μερικούς τίτλους επιφυλλίδων του: «Καρδιάς αρίφνητες ευκές», «Όταν ο Αποκόρωνας…», «Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο», «Χαίρε, Σταμάτη Αποστολάκη, Άρχοντα της Παιδείας!», «Μέσα στο βράχο σύναξα το γαίμα στάλα-στάλα», «Μάνα, σαν έρθουν οι φίλοι μου…», «Τα τζιτζίκια». «Εκκοκιστήριο ιδεών», «Οι Ειρηναίοι της καρδιάς μας», «Ρεμβασμός της Αγίας Σοφίας», «Ταπεινή βροχή στην ήρεμη βροχή», «Ο Αμίρ εκτός και εντός παρενθέσεων», «Τα παιδιά και τα πουλιά».

Η σημερινή μου λοιπόν «Εύφημη μνεία», για να του δανειστώ την έκφραση που τείνουμε να ξεχάσουμε, αναφέρεται σ’ έναν άνθρωπο που γεννήθηκε το 1948 στο Νίππος, ένα από τα πιο πράσινα χωριά του Αποκόρωνα. Παρότι καταγόμενος από αγροτική οικογένεια, όχι εύπορη, κατάφερε να σπουδάσει στην Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία στην Αθήνα και στη συνέχεια στην Πάντειο Σχολή (σήμερα Πανεπιστήμιο). Για μια τριετία εργάστηκε στα ιδρύματα του Ειρηναίου Γαλανάκη στο Καστέλι, που αποδείχτηκαν το τρίτο «πανεπιστήμιο» της ζωής του, όπως φαίνεται και από τις συχνές αναφορές του στον μακαριστό μητροπολίτη. Εργάστηκε 36 συναπτά έτη ως δάσκαλος, ενώ ενδιάμεσα φρόντισε να φοιτήσει και στην μετεκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Παράλληλα για δύο δεκαετίες ασχολήθηκε ενεργά με τον συνδικαλισμό. Πλην όμως των παραπάνω σπουδών, είχε το χάρισμα του «δασκαλικιού», όπως μαρτυρούν οι μαθητές του κι όπως το έχω διαπιστώσει πολλές φορές κι ο ίδιος.

Το έτος 2015 διοργανώσαμε με τη Σχολική Σύμβουλο Μαρία Μπαδιεριτάκη τη διημερίδα «Η Κρήτη και ο πολιτισμός της στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση», την οποία παρακολούθησαν περισσότεροι από 500 δάσκαλοι και νηπιαγωγοί, σε Χανιά και Ρέθυμνο. Εκεί είχαμε την τιμή να καλέσουμε μεταξύ άλλων για εισηγήσεις τέσσερις παλαίμαχους εκπαιδευτικούς, τον «αθό της δασκαλοσύνης τω Χανιώ», όπως το διατύπωσε εύστοχα κάποιος από τους παρευρισκόμενους: τον αείμνηστο Σταμάτη Αποστολάκη, τον Βασίλη Χαρωνίτη, τον Τάσο Κόλλια και τον Βαγγέλη Κακατσάκη. Το θέμα της εισήγησής του ήταν «Κουβέντα με ένα ήρωα. Η ιστορία μιας ιστορίας και άλλα τινά». Μας διηγήθηκε το πόσο πρωτότυπα είχαν γιορτάσει με τα μαθητούδια του στα πρώτα χρόνια της καριέρας του την επέτειο της Μάχης της Κρήτης σ’ ένα μικρό χωριό, στην εσχατιά της Κρήτης. Υπήρξε μία από τις ευτυχέστερες στιγμές της δικής μου καριέρας αυτή, κατά την οποία είχα την ευκαιρία να τον απολαύσω, όταν μάλιστα λίγο μετά είχαμε την ευκαιρία ν’ απολαύσουμε έναν εξίσου συναρπαστικό εορτασμό που είχε οργανώσει στον Φουρφουρά ο πιο ευρηματικός ίσως δάσκαλος που πέρασε από το Ρέθυμνο, ο Άγγελος Πατσιάς. Είχαμε μπροστά μας ό,τι καλύτερο μπορούσε να παρουσιάσει το χθες και το σήμερα της εκπαίδευσης.

Ας δούμε όμως τώρα κάποιους τίτλους βιβλίων του: «Καζοβάρ» (ποίηση, Φιλιππότης 1987 και επανέκδοση Πυξίδα της Πόλης 2014), «Όταν γίνεις ποίημα» (ποίηση, Πυξίδα της Πόλης 2013), «Τα γράμματα της Παναγίας» (ποίηση, Ιερά Μητρόπολη Κισάμου και Σελίνου 2013), «Όπως το ψωμί» (ποίηση, Πυξίδα της Πόλης 2018), «Τα χελιδόνια του μοναχού» (ποίηση, ιδιωτική έκδοση 2020), «Ιχνηλατώντας» (ποίηση, ιδιωτική έκδοση 2021), «Πότες θα κάμει ξαστεριά» (Χανιώτικα Νέα 2021). Σ’ αυτά θα πρέπει να προστεθούν τα προαναφερθέντα δύο βιβλία - ερανισμοί των επιφυλλίδων του. Είμαι ο τελευταίος που θα αποτολμούσα να μιλήσω για ποίηση, όμως ας μου επιτραπεί να παραθέσω εδώ ένα ώριμο ποίημά του: «Επιστρέφω στον ίσκιο του κυπαρισσιού μου./ Σταυροδένομε τις μνήμες με τις ρίζες./ Τοξεύομε τον ουρανό./ Λιχνίζομε (με) τους όποιους ανέμους./ Λέμε καλησπέρα στο φεγγάρι,/ καλημέρα στον ήλιο./ Επιστρέφω στον ίσκιο του./ Στον ίσκιο του κυπαρισσιού μου./ Και για να προετοιμάζω/ την αναχώρησή μου,/ επιστρέφω στον ίσκιο του.».

Τα Χανιά είναι τυχερά που έχουν στο δυναμικό τους τον Βαγγέλη Κακατσάκη να τα ζωντανεύει στον χώρο του τύπου και του πολιτισμού εν γένει. Δεν είναι μόνο αυτά που ανέφερα παραπάνω, είναι και που τα στόλισε με ραδιοφωνικές εκπομπές στο «Ράδιο Μαρτυρία» και στο «Ράδιο Παρατηρητής». Είναι και που κοσμεί τα περισσότερα στην πόλη επιτελεία παρουσιάσεων βιβλίων κι άλλων πολιτιστικών εκδηλώσεων, διευθύνοντας με λίγα λόγια αλλά πάντα ουσιαστικά, πρωτότυπα και γλαφυρά. Είναι ακόμα που δεν γίνεται εκδήλωση στον Αποκόρωνα χωρίς αυτόν. Είναι και που κάθε τόσο βρίσκεται καλεσμένος σε σχολεία και νηπιαγωγεία, όπου καθηλώνει με την εμφάνιση και τον λόγο του τις νεότερες γενιές, χαρίζοντάς τους αξιομνημόνευτες εμπειρίες.

Κι είναι και που κάθε Σάββατο στο ένθετο «Διαδρομές» της εφημερίδας «Χανιώτικα Νέα» διατηρεί μια ολόκληρη σελίδα, με τον τίτλο «Παιδότοπος», στον οποίο παρουσιάζει εδώ και πολλές δεκαετίες αυθεντικό μαθητικό λόγο. Ίσως να είναι η μοναδική σελίδα στον ελληνικό τύπο που σε εβδομαδιαία βάση προβάλει τα επιτεύγματα των μαθητών και των σχολείων τους, και μάλιστα με εξαιρετική εικονογράφηση και σελιδοποίηση. Πιστεύω ότι η σελίδα αυτή αποτελεί το επόμενο βήμα του περιοδικού του Συλλόγου Δασκάλων του νομού Χανίων, με το όνομα «Τα Χανιωτάκια». Οπωσδήποτε η προσφορά του Βαγγέλη Κακατσάκη είναι μεγάλη, αν μάλιστα αναλογιστεί κανείς ότι πλην των παραπάνω και άλλων πολλών, φροντίζει να διατηρεί έναν εξαιρετικό ιστότοπο (https://petaxta.blogspot.com), στον οποίο αναρτά τα δημοσιεύματά του και τα οποία όπως μετρώ πρόχειρα ξεπερνούν τα 5.500!

Με τόσα χαρίσματα και προσφορά δεν είναι τυχαίο που τράβηξε κοντά του στην Κρήτη την καλή της ζωής του, την Ευδοκία Σκορδαλά, η οποία έχει καταγωγή από τη μακρινή Σαμοθράκη,. Πρόκειται για μια εξαιρετική και παραγωγική συγγραφέα παιδικής λογοτεχνίας. Σημειώνω μερικούς τίτλους βιβλίων της: «Ένα αστέρι πέφτει στη γη», «Να σ’ αγαπούν και ν’ αγαπάς», «Με λένε Ελπίδα», «Ο βασιλιάς των ονείρων» κ.ά. Δεν είναι τυχαίο, νομίζω, ότι η Ευδοκία Σκορδαλά είναι εξίσου σεμνή μ’ εκείνον. Είμαι σίγουρος ότι για να φτάνει τα έντεκα σήμερα μυθιστορήματα, την έχει κι ο ίδιος ενθαρρύνει, όπως συνηθίζει να το κάνει και με κάθε προσπάθεια που συναντά στον πνευματικό χώρο, κι όπως το έκανε και μ’ εμένα που γράφω σήμερα αυτές τις γραμμές.

Όταν το 2012 βρέθηκα στα Χανιά ως σχολικός σύμβουλος, είχα ν’ αντιμετωπίσω επιφυλάξεις και ψυχρότητα, σαν ξένος που εκλήφθηκα. Θεωρήθηκα. «ξενομπάτης», κι ας είχα ξεκινήσει την καριέρα μου από εκεί (Δημοτικό Σχολείο Μελιδονίου Αποκορώνου), κι ας είχα υπηρετήσει στη Σούδα τη στρατιωτική μου θητεία. Οφείλω λοιπόν να σημειώσω εδώ ότι τρεις ήταν οι άνθρωποι που με στήριξαν στα πρώτα μου εκεί βήματα, που με ενθάρρυναν, που μου έδωσαν φτερά και που τελικά έγιναν φίλοι μου: ο Αντώνης Πλυμάκης, ο Σταμάτης Αποστολάκης κι ο Βαγγέλης Κακατσάκης. Με τον οποίο, «μια φορά φίλος, για πάντα φίλος»!

Να είσαι καλά, άρχοντα της δασκαλοσύνης. Να είσαι καλά, να προσφέρεις στον πολιτισμό και να μυρίζεις πάντα φρονιμάδα, σαν τους βασιλικούς σου. Και «να κουνάς Γέρω – Δάσκαλε στην αιωνιότητα/ το μαντήλι της Δασκαλοσύνης./ Να πέφτουν τα χνούδια της νύχτας./ Να τραγουδούν το φως τα πουλιά.». 

Ρεθεμνιώτικα  νέα (24.2.2023) 

https://www.facebook.com/kakatsakes/posts/pfbid035bFY9uhZ9kqpGoRQ8C6UfQEE2DkkjHvDfQoPRrfK6zvd37kS8YW4mZG1vT1H9s1ol