Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης

Τρίτη 26 Απριλίου 2016

ΜΙΑ ΣΤΑΣΗ ΕΔΩ ΜΙΑ ΣΤΑΣΗ ΕΚΕΙ

Mεγάλη Τρίτη και το τροπάριο της Κασσιανής


Διάχυτη η θλίψη όλες τις ημέρες της Μεγαλοβδομάδας, που κορυφωνόταν τη Μεγάλη Παρασκευή, στα μικράτα μου. Μεγάλη Τρίτη – Ο Χριστός εκρύφθ(β)η, σήμερα! Υστερα απ’ τη Μεγάλη Δευτέρα – Μεγάλη Μαχαίρα. Και πριν απ’ τη Μεγάλη Τετάρτη – Ο Χριστός εχάθη, τη Μεγάλη Πέμπτη – Ο Χριστός ευρέθη, τη Μεγάλη Παρασκευή – Ο Χριστός στο καρφί, το Μεγάλο Σαββάτο – Ο Χριστός στον τάφο και τη Μεγάλη Κυριακή – Ο Χριστός θ’ αναστηθεί! Ολο το θείον πάθος που οδηγεί στην Ανάσταση, σε τίτλους, σ’ αυτό το Ποιηματάκι των παιδικών μου χρόνων. Αλλες εποχές τότε…

«Πού να σε κρύψω γιόκα μου, να μη σε βρούνε οι κακοί/ σε ποιο νησί του ωκεανού, σε ποια κορφή ερημική./ Δε θα σου μάθω να μιλάς και τ’ άδικο φωνάξεις/ ξέρω πως θα ’χεις την καρδιά τόσο καλή, τόσο γλυκή/ που με τα βρόγχια της οργής, ταχειά θε να σπαράξεις». Και το ποίημα του Κώστα Βάρναλη “Οι πόνοι της Παναγίας”, απ’ το οποίο οι παραπάνω στίχοι στον νου μου. Προπάντων όμως στο τροπάριο της Κασσιανής «Κύριε η εν πολλαίς αμαρτίαις, περιπεσούσα γυνή», το οποίο ψάλλεται απόψε στις εκκλησίες. Υπάρχει και σ’ αυτό το ρήμα της ημέρας σε δεύτερο Αόριστο. Τι ιστορία κι αυτή που κρύβεται στο συγκεκριμένο “εκρύβη”, όπως την άκουσα πρώτη φορά απ’ τον δάσκαλό μου στην Ε’ Δημοτικού!

Παραήταν έξυπνη η Κασσιανή για να την επιλέξει για σύζυγο ο νεαρός τότε αυτοκράτορας του Βυζαντίου Θεόφιλος (9ος μ.Χ. αιώνας) στα “καλλιστεία” που διοργάνωσε η μητέρα του. Ας ήταν πανέμορφη κι ας του καλάρεσε. Πολύ τον πείραξε η απάντησή της «και διά γυναικός πηγάζει τα κρείττω» (και από μια γυναίκα προέρχονται όλα τα καλά) στη δική του φράση «εκ γυναικός ερρύη τα φαύλα» (απ’ τη γυναίκα προέρχονται όλα τα κακά) υπονοώντας εκείνος την Εύα και εκείνη την Παναγία. Ο έρωτάς του, ωστόσο, γι’ αυτήν δεν ξεπεράστηκε κι ας είχε παντρευτεί την αντίζηλό της τη Θεοδώρα και κάποτε, ύστερα από πολλά χρόνια, πήγε στο μοναστήρι, όπου εκείνη ζούσε ως μοναχή, για να τη δει. Ανακάλυψε το κελί της και μπήκε σ’ αυτό ολομόναχος, πουθενά όμως η Κασσιανή, γιατί με το που αντιλήφθηκε την άφιξη της αυτοκρατορικής ακολουθίας, εκείνη κρύφτηκε αφήνοντας μισοτελειωμένο το τροπάριο που έγραφε, για την αμαρτωλή γυναίκα που άλειψε με μύρα τα πόδια του Χριστού. Ηταν κι αυτή επίσης ακόμα ερωτευμένη μαζί του και ο “πειρασμός” ήταν μεγάλος… Πολύ στεναχωρήθηκε κι έκλαψε που δεν τη βρήκε ο Θεόφιλος, μετάνιωσε που δεν την είχε παντρευτεί, αλλά, όπως λέει και η παροιμία, ο ύστερος μετανιωμός έναν παρά δεν κάνει. Κάποια στιγμή, ωστόσο, η ματιά του έπεσε στο χειρόγραφο της Κασσιανής, το διάβασε και δίχως δεύτερη σκέψη πρόσθεσε έναν δικό του στίχο. Αργότερα όταν έφυγε και η Κασσιανή που γύρισε στο κελί της και τον διάβασε, της άρεσε, τον άφησε και συνέχισε… «Ων εν τω παραδείσω Εύα το δειλινόν, κρότον τοις ωσί ηχηθεία τω φόβω εκρύβη» σύμφωνα με την παράδοση.

«Κύριε η γυναίκα που έπεσε σε πολλές αμαρτίες/ σαν ένιωσε τη θεότητά σου, γίνηκε μυροφόρα και σε άλειψε με μυρουδικά/ πριν από τον ενταφιασμό σου κι έλεγε οδυρόμενη./ Αλίμονο σε μένα, γιατί μέσα μου είναι νύχτα κατασκότεινη και δίχως φεγγάρι/ η μανία της ασωτείας κι ο έρωτας της αμαρτίας./ Δέξου από μένα τις πηγές των δακρύων/ εσύ που μεταλλάζεις με τα σύννεφα το νερό της θάλασσας/ Λύγισε στ’ αναστενάγματα της καρδιάς μου./ Εσύ που έγειρες στον ουρανό και κατέβηκες στη γης./ Θα καταφιλήσω τα άχραντα ποδάρια σου/ και θα τα σφουγγίσω πάλι με τα πλοκάμια της κεφαλής μου/ αυτά τα ποδάρια που σαν η Εύα κατά το δειλινό τ’ άκουσε να περπατάνε/ από το φόβο της κρύφτηκε./ Των αμαρτιών μου τα πλήθη/ και των κριμάτων σου την άβυσσο, ποιος μπορεί να τα εξιχνιάσει/ ψυχοσώστη Σωτήρα μου;/ Μη καταφρονέσεις τη δούλη σου/ εσύ που έχεις τ’ αμέτρητο έλεος». Το τροπάριο της Κασσιανής – σε μετάφραση Φώτη Κόντογλου.

Βαγγέλας Θ. Κακατσάκης

Χανιώτικα νέα (26.04.2016)


Read more: http://www.haniotika-nea.gr/megali-triti-ke-to-tropario-tis-kassianis/#ixzz46w3ZkzfV 
Under Creative Commons License: Attribution Non-Commercial 
Follow us: @HaniotikaNea on Twitter | haniotika.nea on Facebook

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου