Καλοί μου φίλοι, καλό Σαββατοκύριακο!
Παράδειγμα προς μίμηση η
γνωστή και από άλλες εργασίες μαθητών της, δασκάλα της Στ1 τάξης του
2ου Δημ. Σχ. Χανίων Αναστασία Παπαναστασίου. Θα ασχοληθούμε με την
Επανάσταση στην Κρήτη… μου είπε, όταν της πρότεινα να ετοιμάσουν οι
μαθητές της (που τους ξέρω από πέρυσι, όταν είχαν δασκάλα την Ελένη
Ιορδανίδου) έναν επετειακό για την εθνική μας γιορτή της 25ης Μαρτίου,
Παιδότοπο. Κι αμ έπος, αμ έργον! Τι κι αν το σχολικό βιβλίο “ξεπερνά”
τον Σηκωμό των Κρητικών, ως να μην υπήρξε… Να σημειώσω ότι πολλοί απ’
τους μαθητές των δεν είναι Ελληνάκια και ότι η ίδια είναι απ’ τη
Θεσσαλονίκη. Καλή συνέχεια σε όλα τα ωραία που κάνετε με τα Εκτάκια σου,
Τάσα!
Σας χαιρετώ με αγάπη όλους
Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης,
δάσκαλος
Άμα λευτερωθεί η Κρήτη Θα λευτερωθεί κι εμένα η καρδιά μου
Άμα λευτερωθεί η Κρήτη, θα γελάσω
Στις μέρες μας, αν και οι ίδιοι ζούμε ιστορικές στιγμές, δε σταματούμε να αγαπάμε την ιστορία, να την μελετούμε και να προσπαθούμε να διδαχθούμε από αυτήν. Καθώς λοιπόν πλησιάζει η σημαντική επέτειος των 200 χρόνων από την ελληνική επανάσταση του 1821, προσπαθήσαμε με τα εκτάκια του Στ΄1 να ανακαλύψουμε τι ακριβώς συνέβη στην Κρήτη τότε (άλλωστε το σχολικό εγχειρίδιο δεν αναφέρει σχεδόν τίποτα). Οι ματιές μας ήταν αποσπασματικές, ήταν όμως αρκετές για να μας φέρουν κοντά σε έννοιες διαχρονικές όπως: αγώνας για ελευθερία, θυσίες, αντίποινα, διαμάχες, συγκρούσεις, συμφέροντα, διπλωματία, ομόνοια, διχόνοια, επιμονή και δικαίωση... Αναστασία Παπαναστασίου (δασκάλα)
Σε γενικές
γραμμές
Η
ελληνική επανάσταση στην Κρήτη ήταν η επανάσταση των υπόδουλων Κρητικών
εναντίον των Οθωμανών κατακτητών που ξεκίνησε τον Απρίλιο του 1821 και κράτησε
ως το 1830. Παρά τις επιτυχίες των επαναστατών η Κρήτη δε συμπεριλήφθηκε στο
νέο ελληνικό κράτος. Κερασούλα Βουράκη
Η αρχή του ξεσηκωμού
Η
απόφαση για να πάρουν μέρος στην επανάσταση πάρθηκε τον Απρίλιο του 1821 στα
Σφακιά. Συγκεκριμένα έκαναν συσκέψεις στα Γλυκά Νερά και στο Μοναστήρι της
Παναγίας της Θυμιανής. Εκεί πήραν μέρος οπλαρχηγοί και πρόκριτοι σχεδόν από όλη
την Κρήτη Μιχαέλα Μέρο
Η ανάγκη για
αρχηγό και για συντονισμό
Οι
Κρητικοί ζήτησαν από τον Δημήτριο Υψηλάντη να ορίσει γενικό αρχηγό της
επανάστασης στην Κρήτη. Προτάθηκαν διαφορετικά πρόσωπα : οι μεν Σφακιανοί
πρότειναν τον Αλέξανδρο Κατακουζηνό που αρνήθηκε, οι δε οπλαρχηγοί από την
υπόλοιπη Κρήτη τον Μιχαήλ Κουρμούλη που είχε αναδειχθεί σε μάχες στο νησί.
Τελικά, ο Υψηλάντης όρισε γενικό αρχηγό της επανάστασης στην Κρήτη, τον Μιχαήλ
Άφεντούλιεφ. Αργότερα τη θέση του πήρε ως ύπατος αρμοστής ο Εμμανουήλ Τομπάζης. Κατερίνα Παπαδάκη
Οι Χαϊνηδες
Στην Κρήτη υπήρχαν κλέφτες που ονομάζονταν Χα΄ί΄νηδες. Αλλιώς τους
λέγανε Καλησπέρηδες. Αυτοί ήταν νέοι άνδρες, ανυπότακτοι που ανέβαιναν στα
ορεινά και κατέβαιναν στα πεδινά μόνο τις νύχτες για να κάνουν ξαφνικές και αιματηρές
επιδρομές στους Τούρκους. Ο μεγαλύτερός εχθρός τους ήταν οι άγριοι Γενίτσαροι. Μαριλένα Καλογεροπούλου, Καμέλα Κωτσιάση
Ο πλάτανος
της Σπλάντζιας
Κάτω από τον πλάτανο της Σπλάντζιας που σήμερα οι μικροί πίνουνε χυμό
και οι μεγάλοι απολαμβάνουν τον καφέ τους, βρίσκεται το μνημείο του επισκόπου
Μελχισεδέκ. Το μνημείο αυτό που είναι έργο του γλύπτη Αντώνη Παυλάκη,
αποτελείται από μία ορειχάλκινη, ανάγλυφη παράσταση όπου απεικονίζονται ο
επίσκοπος Μελχισεδέκ και ο ιεροδιάκονος Καλλίνικός Βερριαίος. Αυτοί οι δύο
υπήρξαν από τα πρώτα θύματα της επανάστασης στην Κρήτη. Οι Οθωμανοί τους
κρέμασαν από τα κλαδιά του πλατάνου ως αντίποινα για τον ξεσηκωμό των Κρητικών.
Σωτήρης
Φέλα
Το
ολοκαύτωμα του Μελιδονίου
Στη
διάρκεια της κρητικής επανάστασης και ενώ ο αιγυπτιακός στρατός πλησίαζε το χωριό
τους, 340 γυναικόπαιδα και 30 οπλαρχηγοί κρύφτηκαν στο σπήλαιο του Μελιδονίου
για να γλιτώσουν από τους κατακτητές. Άντεξαν την σκληρή πολιορκία του
αιγύπτιου Χουσε΄ί΄ν μπέη για τρεις
ολόκληρους μήνες. Ο τρομερός όμως Αιγύπτιος είχε βάλει στο μυαλό του να τους
εξοντώσει και το κατάφερε με δόλο: άναψε φωτιά και τους άφησε να πνιγούν από
τις αναθυμιάσεις. Σήμερα μέσα στο σπήλαιο υπάρχει ένα μνημείο για όλους αυτούς
που έχασαν τη ζωή τους και η πρώτη αίθουσα του σπηλαίου έχει ονομαστεί «Αίθουσά
των Ηρώων Βασίλης Καπλάν
Η περίοδος
της Γραμβούσας
Τον
Αύγουστο του 1825 κρητικοί επαναστάτες
κατέλαβαν το φρούριο της Γραμβούσας και το φρούριο της Κισσάμου και οχυρώθηκαν
εκεί συνεχίζοντας τον αγώνα κυρίως μέσω πειρατικών επιδρομών. Στο
μικροσκοπικό νησάκι της Γραμβούσας συγκεντρώθηκαν πολεμιστές που είχαν
στρατολογηθεί για τον Αγώνα καθώς και διωκόμενοι από τους Τούρκους από όλο το
νησί, άμαχος πληθυσμός και γυναικόπαιδα. Υπολογίζεται πως την εποχή εκείνη ο
πληθυσμός επάνω στο νησί έφτανε τις 5.000 ή και 6.000. Μάλιστα ίδρυσαν εκκλησία
και σχολείο.
Ο
ρόλος των μεγάλων δυνάμεων
Η Κρήτη δε συμπεριλήφθηκε στο νέο κράτος
του 1830 λόγω των συμφερόντων και του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων της
εποχής εκείνης. Συγκεκριμένα η Αγγλία μπλόκαρε τη διαδικασία γιατί φοβόταν μήπως
η Ρωσία βρει διέξοδο στη Μεσόγειο μέσω της Κρήτης. Φοβόταν μήπως ο Τσάρος έκανε
κάποια τέτοια συμφωνία με τον Καποδίστρια. Έτσι
λοιπόν η Κρήτη δε συμπεριλήφθηκε στο νέο κράτος και χρειάστηκε να
περιμένει 83 ολόκληρα χρόνια, έως το 1913, για να γίνει αυτό. Νίκη Κλειναυτάκη
Η
πικρία των Κρητικών
Στην επανάσταση του 1821 η Κρήτη είχε
πρωταγωνιστικό ρόλο. Μάλιστα ο αγώνας στην Κρήτη υπήρξε πιο μακροχρόνιος από
αυτόν της υπόλοιπής Ελλάδας αφού αντί για ανεξαρτησία οδήγησε στη συνέχεια της
υποδούλωσης καθώς οι μεγάλες δυνάμεις «πούλησαν» την κρητική επανάσταση. Το
νησί παρέμεινε υπό αιγυπτιακό έλεγχο έως το 1940 όπου επανήλθε υπό πλήρη
οθωμανική κατοχή. Το θέμα της Κρήτης για πολλά χρόνια απασχολούσε την ευρωπαϊκή
διπλωματία ως το «κρητικό ζήτημα. Γιουσσέφ
Μπενταχμάν, Ιώβη Αναστάση
Χανιώτικα νέα (Σάββατο, 20 Μαρτίου 2021)
https://www.haniotika-nea.gr/maties-stin-kritiki-epanastasi-toy-1821/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου