Αλετρουβειό τση αθρωπιάς η νέα που ’ρχεται χρονιά να στέσει
να ντουχιουντίζει καθαείς εκειά να πάει ν’ αλέσει
Δείτε περισσότερα... ΕΥΦΗΜΕΣ ΜΝΕΙΕΣ
Γράφει ο Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης
Δείτε περισσότερα... ΕΥΦΗΜΕΣ ΜΝΕΙΕΣ
Γράφει ο Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης
Ξεχωριστές οι ευχές που έστειλε κι εφέτος με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο για την Καλή Χρονιά, ο γνωστός δάσκαλος, ποιητάρης – μαντιναδολόγος Κωστής Λαγουδιανιάκης, απ’ το Μεγάλο Κάστρο, όπου κατοικοεδρεύει στους φίλους του, μεταξύ αυτών και σ’ εμένα. «Στου Δεκαπέντε (2015) τη φανειά την αποκουλουρίδα/ καλή χρονιά σας εύχομαι με μια ακροστιχίδα», γράφει στη συνοδευτική μαντινάδα, δίνοντας μια πρόγευση της ρίμας.
Αλλο πράγμα οι λέξεις της κρητικής διαλέκτου που διασώζει σ’ αυτήν ο φίλος μου. Η φιλοξενία της στη στήλη σήμερα δεν γίνεται ωστόσο μόνο γι’ αυτό, αλλά και γιατί μαζί με τις λέξεις ο Λαγουδιανάκης, όπως κάνει πάντα ως ποιητάρης, διασώζει πρωτίστως την Κρήτη της πρεπιάς, στην οποία τον πρώτο λόγο είχαν «η τιμιότη, η ανθρωπιά, το χρέος κι η ευθύνη». Πάμε: «Κανίσκι – ευκολόγιο η νέα χρονιά στη χέρα/ βαστά κι ευκάται γελαστή στο πρώτο καλημέρα/ Αλετρουβειό τση αθρωπιάς η νέα που ’ρχεται χρονιά να στέσει/ να ντουχιουντίζει καθαείς εκειά να πάει ν’ αλέσει/ Λαβύριθος είν’ η ζωή τ’ αθρώπου και αγώνας/ στη νέα που ’ρχεται χρονιά πρεπειά να ’ν’ ο κανόνας/ Ηλιοαχτινοστεφάνωτο να ’ναι το δεκαπέντε (2015)/ και στση τιμής το ξέκορφο να ’χει κιανείς τ’ αμέντε/ Χαβεσιλίκι και χαρές του χρόνου το ρεγάλο/ και να μην έχει ασκονταμό τση ορτακιάς το ζάλο/ Ριζόκαστρο του νέικου του χρόνου να πομείνει/ η τιμιότη, αθρωπιά, το χρέος κι η ευθύνη/ Ολημερνίς, ολονυχτίς κι ολοχρονίς αντάμι/ να το ξετρέχει καθαείς τση ζήσης του το νάμι/ Νομπέτι να ’χουν οι χαρές και η υγειά νομπέτι/ και να συντρέμει ο γεις τ’ αλλού, να κάνει καερέτι/ Ιδρος να τρέχει ολοχρονίς, ίδρος που να συρώνει/ το καλιμέντο για να ’ρθεί στου χρόνου το αλώνι/ Ανεγυρίδα τση χρονιάς και αποκουλουρίδα/ το γέλιο, η απαντοχή, δύναμη και ολπίδα».
Αλλο πράγμα οι λέξεις της κρητικής διαλέκτου που διασώζει σ’ αυτήν ο φίλος μου. Η φιλοξενία της στη στήλη σήμερα δεν γίνεται ωστόσο μόνο γι’ αυτό, αλλά και γιατί μαζί με τις λέξεις ο Λαγουδιανάκης, όπως κάνει πάντα ως ποιητάρης, διασώζει πρωτίστως την Κρήτη της πρεπιάς, στην οποία τον πρώτο λόγο είχαν «η τιμιότη, η ανθρωπιά, το χρέος κι η ευθύνη». Πάμε: «Κανίσκι – ευκολόγιο η νέα χρονιά στη χέρα/ βαστά κι ευκάται γελαστή στο πρώτο καλημέρα/ Αλετρουβειό τση αθρωπιάς η νέα που ’ρχεται χρονιά να στέσει/ να ντουχιουντίζει καθαείς εκειά να πάει ν’ αλέσει/ Λαβύριθος είν’ η ζωή τ’ αθρώπου και αγώνας/ στη νέα που ’ρχεται χρονιά πρεπειά να ’ν’ ο κανόνας/ Ηλιοαχτινοστεφάνωτο να ’ναι το δεκαπέντε (2015)/ και στση τιμής το ξέκορφο να ’χει κιανείς τ’ αμέντε/ Χαβεσιλίκι και χαρές του χρόνου το ρεγάλο/ και να μην έχει ασκονταμό τση ορτακιάς το ζάλο/ Ριζόκαστρο του νέικου του χρόνου να πομείνει/ η τιμιότη, αθρωπιά, το χρέος κι η ευθύνη/ Ολημερνίς, ολονυχτίς κι ολοχρονίς αντάμι/ να το ξετρέχει καθαείς τση ζήσης του το νάμι/ Νομπέτι να ’χουν οι χαρές και η υγειά νομπέτι/ και να συντρέμει ο γεις τ’ αλλού, να κάνει καερέτι/ Ιδρος να τρέχει ολοχρονίς, ίδρος που να συρώνει/ το καλιμέντο για να ’ρθεί στου χρόνου το αλώνι/ Ανεγυρίδα τση χρονιάς και αποκουλουρίδα/ το γέλιο, η απαντοχή, δύναμη και ολπίδα».
ΓΛΩΣΣΑΡΙ (με τη σειρά που εμφανίζονται οι λέξεις): (το) κανίσκι = το δώρο, συνήθως το γαμήλιο παραδοσιακό δώρο, ευκάται = εύχεται, (το) αλετρουβειό = ελαιοτριβείο παλιού καιρού, ντουχιουντίζω = σκέφτομαι, στοχάζομαι, (η) πρεπειά = η ευπρέπεια, το πρέπον, (το) ξέκορφο = η ψηλότερη κορφή, (έχω τ’) αμέντε = προσέχω, επαγρυπνώ, (το) χαβεσιλίκι = η όρεξη, το κέφι, (το) ρεγάλο = το δώρο, (o) ασκονταμός = το σκόνταμμα, (η) ορτακιά = η συνεργασία, (το) ριζόκαστρο = κάστρο στους πρόποδες βουνού, αντάμι = μαζί, ταυτόχρονα, ξετρέχω = επιδιώκω, (το) νάμι = η φήμη, το “καλό” όνομα, (το) νομπέτι = η σειρά προτεραιότητας, συντρέμω = βοηθώ, συνδράμω, ο γεις τ’ αλλού = ο ένας στον άλλο, κάνω καερέτι = παρέχω βοήθεια σε κάποιον για να ενδυναμωθεί στην ολοκλήρωση έργου που έχει αρχίσει, συρώνει ο ίδρος = είμαι κάθιδρος, (το) καλιμέντο = η προκοπή, ανεγυρίδα – αποκουλουρίδα = κυκλική διαδρομή, (η) απαντοχή = αυτό πάνω στο οποίο στηριζόμαστε για να αντέξουμε μια δύσκολη κατάσταση.
Χανιώτικα νέα (12.01.2015)
Χανιώτικα νέα (12.01.2015)
Read more: http://www.haniotika-nea.gr/evfimes-mnies-8/#ixzz3Obf8iZc7
Under Creative Commons License: Attribution Non-Commercial
Follow us: @HaniotikaNea on Twitter | haniotika.nea on Facebook
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου