ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ

ΜΕ ΠΑΡΑΜΑΝΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΣΥΜΠΙΛΗΜΑΤΑ  ΩΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗ

ΔΡΑΣΗ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑ  - Δ. ΣΑΡΙΔΑΚΗ  ΜΝΗΜΗ

Γράφει ο Γιάννης Μαρκαντωνάκης* 

Ανάσυρση επιλεγμένων στίχων του Βαγγέλη Θ. Κακατσάκη (1) 

Από την τελευταία συλλογή του, «Όπως το ψωμί» που εμπεριέχουν το δίπολο όνειρο-φεγγάρι

Τα όρια  του ποιητή/ τα όνειρα  του ποιητή
Τα όρια των ονείρων./ Τα όνειρα των ορίων
Δίχως όρια/ τα όνειρα του ποιητή
…Στο φως του ονείρου
Έχουμε ανάψει εμείς το κερί μας
…επί τραχείας οδού μια ζωή,  η πορεία του
Συχνά θλιμμένος, πότε θλιβερός
Πάντα ορθοστατών και ορθοβαδίζων.
Με αναπεπταμένη τη σημαία της ευθύνης.
Επιμένοντας να καλημερίζει τον ήλιο
Και να καλημερίζει το φεγγάρι.
…Μάνα. Επίρρημα χρονικό
Σύνδεσμος συμπλεκτικός.
Πρόθεση που φανερώνει τρόπο
Επιφώνημα για όλες τις χρήσεις.

ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑ – ΑΠΟΔΡΑΣΗ Δ. ΣΑΡΙΔΑΚΗ


Ολοκληρώθηκαν οι εκδηλώσεις  για την 78η επέτειο  της Μάχης της Κρήτης στο νομό, δυστυχώς σε μια φθίνουσα πορεία. Δράττω την ευκαιρία να παρουσιάσω στους Χανιώτες αναγνώστες μια ιστορική μορφή αγωνιστή της Μάχης και της ζωής σε μια εποχή που τα ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά του άφησαν  ένα στίγμα δίπτυχης μνήμης με γραπτά  αλλά και εικαστικά. Θα αναφερθώ στο ζωγράφο Δημήτρη Σαριδάκη (γεν.1912 στην Κασταμίνιτσα  της επαρχίας Ηρακλείου που φυλακίστηκε στο στρατόπεδο Γαλατά τον Ιούνιο του 1941, έζησε τις ιδιαίτερες συνθήκες της κατοχικής αιχμαλωσίας τις οποίες  περιγράφει εκ των υστέρων με απλό αφηγηματικό τρόπο καθώς και την δραπέτευση του τον Ιανουάριο του 1942 και την περιπετειώδη πορεία του μέχρι το χωριό του. Τα κατοχικά αυτά γλαφυρά απομνημονεύματα του τα έγραψε μεταξύ 1947-1953 όταν  υπηρετούσε ως υπάλληλος στην υγειονομική υπηρεσία Στρατού, στην Αθήνα. Η έκδοση «χρονικό αιχμαλωσίας και απόδρασης» του Δ.Σ., παρουσιάστηκε στις  23/10/17 στο Ηράκλειο με εισαγωγικά κείμενα (2) που αναδεικνύουν την ιδιαίτερη συγγραφική μαρτυρία του ευαισθητοποιημένου   κρητικού. Μεταξύ άλλων ο γιος του, σημαντικός σύγχρονος ζωγράφος, ο Μανώλης Δ. Σαριδάκης (3) γράφει “…κάτω από τις διαρκείς επιθέσεις των γερμανικών αεροπλάνων, την αντίδραση των Κρητών  κατά τη ρίψη των Γερμανών αλεξιπτωτιστών στο ανάγλυφο του Κρητικού τοπίου, την όποια αντίδραση ο Σαριδάκης  αποτύπωσε αργότερα σε σχέδια δραματικά ,με μελάνι.”
…Στο ζωγραφικό του έργο, αποτυπώνεται η τροχιά του ιδίου ανάμεσα σε όλα αυτά που συνέβησαν γύρω του, το άπλωμα του δημιουργού τόσο στο εν  δυνάμει  γίγνεσθαι όσο και στις περιοχές που έχει κατατεθεί η συλλογική προσπάθεια και η κοινή  συνείδηση και  είναι αυτά που κάνουν το έργο του, όπως καθετί το άξιο λόγου  άλλωστε, να έχει μια διαρκή και αμφίδρομη  σχέση με τα πράγματα…»

Η ΕΠΙΤΑΦΙΑ ΜΝΗΜΗ ΩΣ ΤΟΥ ΕΡΑΣΤΗ…


Στις 19/04 στο Ίδρυμα Ε. Βενιζέλου, παρουσιάστηκε μια λιτή παράσταση  του «Επιταφίου» του Θουκυδίδη ( μετάφραση Ε. Βενιζέλου),  σε καθαρά λογοκεντρική σκηνοθεσία του Δήμου Αβδελιώδη –χωρίς σκηνικά και εφετζίδικες υφολογικές φιοριτούρες με κοφτή αφηγηματική απόδοση  και εξαιρετική ερμηνεία από την Ιωάννα Σπανού. Ο Επιτάφιος διαρκώς αφυπνιστικό κείμενο γι αυτούς που ασχολούνται με τα κοινά αλλά ιδιαίτερα στη σύγχρονη επίκαιρη προεκλογική εποχή. Επιλέγω από το 43 εδάφιο «πιο πολύ τη δύναμη της πόλης –μας θωρείτε-την  κάθε μέρα στα έργα –της κι αγαπήστε-την σαν εραστές και όταν σας φανεί μεγάλη, στοχαστείτε ότι αυτά τα απόχτησαν άντρες που τολμούσαν και ήξεραν το σωστό και ένιωθαν ντροπή μέσα –τους, όταν ήταν να ενεργήσουν και αν καμία φορά δοκιμάζοντας κάτι τύχαινε να μην πετύχουν, όμως είχαν την αξίωση να μη στερήσουν γι’ αυτό την πόλη από την παλικαριά-τους με κανένα τρόπο απεναντίας την ξόδευαν σαν την πιο ωραία κοινή εισφορά-τους  σ’ αυτή…» και μετάφραση από τον  αείμνηστο σπουδαίο φιλόλογο Ι. Θ. Κακριδή.
Μέσα σε αυτή τη θεώρηση της αγάπης για έργα ποιότητας από τους σαν εραστές πολιτικούς αυτοδιοικητικούς, θα΄ πρεπε να είναι  και έργα  που συμβάλουν στην αισθητική της πόλης  και δίνουν στους πολίτες αγαλλίαση, αγάλματα δηλαδή, και ερωτώ, ποιος από τους υποψηφίους όλες αυτές τις μέρες μίλησε στις χιλιάδες υποσχέσεις τους για αναπλάσεις  με σύγχρονα γλυπτά, υποδεικνύοντας  με έμπρακτη  διάθεση ότι σέβεται και τιμά την εθνική μας Τέχνη που τείνει να  εκλείψει ; Θα  μου πείτε, «παρανυχίδα» στο τερατογενές μόρφωμα της παγκοσμιοποίησης…

ΕΙΡΗΝΑΙΟΥ ΑΓΑΛΜΑ-ΣΤΑΣΗ Θ. ΣΤΑΘΑΚΗ


Εξαίρεση σε αυτό το πνεύμα, η προγραμματισμένη απόδοση τιμής, στον αλησμόνητο σπουδαίο μακαριστό ιεράρχη Ειρηναίο Γαλανάκη. Η Ιερά Μητρόπολη Κισσάμου και Σελίνου, χρηματοδότησε τον ανδριάντα για το αναπλασμένο προαύλιου χώρο (κεντρικό) του δημαρχείου Καστελίου, που την ευθύνη είχε φυσικά ο δήμαρχος Θοδωρής Σταθάκης. Επιλεκτικά, μεταξύ συναδέλφων (καλύτερη τιμή για ένα γλυπτό ορειχάλκινο, ύψους 2.00 μέτρων, η δική μου πρόταση αρχικά ήταν στα 2,40 μ. και μετά με δική μου οικονομική-καλλιτεχνική συνεισφορά, στα 2,67 αφού πέραν της προσωπικής πεποίθησης-γνώσης, ότι έργα σε δημόσιο χώρο  πρέπει να είναι μεγεθυμένα σε σχέση με το φυσικό μέγεθος ανθρώπου). Υπάρχει και η γνωριμία μου και ο θαυμασμός για τον μακαριστό «παππούλη». Το έργο, προγραμματισμένο να αποκαλυφθεί μερικούς μήνες πριν, πρέπει να είμαι απόλυτα ειλικρινής, με δυσκόλεψε αφάνταστα αφού, στην πορεία άλλαξα τόσο τη στάση-κίνηση που αντί για 700-800 ώρες δουλειάς, αφιέρωσα 1350 εργατοώρες, αφού η τελική στάση διαμορφώθηκε, όχι σε ένα ενσταντανέ ποζαρίσματος, αλλά σε μια ρεαλιστική απόδοση γνωστή σε όλους, σε ορεινό μέρος (4) στον Ομαλό, με το αριστερό του χέρι να σκιάζει στο κούτελο του τα μάτια του, που αγναντεύουν. Καθυστερούσα με ευθύνη δική μου, να αναδείξω τα καλλιτεχνικά δεδομένα που προέκυψαν. Η δουλειά έχει πολλαπλά στάδια εργασίας, στο πηλό, καλούπια, στο γύψο, διαδοχικά στάδια, κι άλλα καλούπια, μετά το κερί, πέρασμα στο πυρόχωμα στο χυτήριο, χύτευση, κολλήματα στα επί μέρους, αμμοβολή, πατινάρισμα. Εδώ, πρέπει να επισημάνω τη στάση του Κυρίου (μ΄όλη τη σημασία της λέξης) Θοδωρή Σταθάκη. Ο δήμαρχος Κισσάμου αν και για λόγους προφανείς επιθυμούσε τα αποκαλυπτήρια να γίνουν εγκαίρως στη θητεία του, παρακολουθούσε συστηματικά τα στάδια, αλλά δε με πίεσε καθόλου βλέποντας τις δυσκολίες στην εξέλιξη του έργου και αποφάσισε να μην το αποκαλύψει τις τελευταίες προεκλογικές μέρες, ( παρόλο που το έργο ήταν έτοιμο στο χυτήριο της Αθήνας), με το κόστος που συνεπάγεται, αλλά άφησε το γεγονός των αποκαλυπτηρίων για μετά τις εκλογές. Μια απόφαση, που αποδεικνύει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του, και που οφείλω προσωπικά να αναγνωρίσω, ιδιαίτερα τώρα, που έχασε  στις Δημοτικές εκλογές. Προφανώς τα αποκαλυπτήρια θα γίνουν το επόμενο διάστημα…

ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ ΜΕ ΓΡΑΦΗ ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΗ


Σήμερα παραθέτω ένα ανέκδοτο ποίημά μου, με  τα προσωπικά χαρακτηριστικά της ομοιοκαταληξίας που συνθέτουν τον σουρεαλιστικό τίτλο. Εμπεριέχει: α) τη θέαση του συμμαχικού κοιμητηρίου στη Σούδα με τις 77 εικοσάδες τάφων β) το  απόσπασμα της Τ΄ ραψωδίας  της οδύσσειας και το λόγο του πολύγνωμου Οδυσσέα «αφότου ξενιτεύτηκα μ’ ένα μακρόκουπο καράβι αφήνοντας την Κρήτη με τα χιονισμένα βουνά…» (προφανώς αναφέρεται στα Λευκά ορη ο Όμηρος), μετάφραση του Δ. Μαρωνίτη γ) την  άποψη του Ν. Κάλας (1907-1988) παρμένη από έναν σελιδοδείκτη των εκδόσεων «Άγρα» δ) μια μια φωτογραφική αποτύπωση από το Μουσείο Τυπογραφίας Γ. και Ε. Γαρεδάκη στις 18 Μαΐου και τη μουσική βραδιά της Μαρως Θεοδωράκη μαζί με τη Γεωργία Μητροπούλου ε) στίχους του Β. Κακατσάκη αναπλασμένους στο δίπολο: όνειρο-φεγγάρι

Μάνα Κημη
Μουσείων ημέρα ηλιοβασίλεμα               δεκαοκτώ, μαγιάτικη
αύρα στα προγραμματισμένα                      επίσκεψη γνώριμη
σε Σουδιανά εδάφη θαύμα                    γαλήνη μυστηριακή
απόλυτα αριθμημένα                 εβδομηκοστή έβδομη
εικοσάδα τάφων άπλωμα                   διάσταση επιβλητική
Κενοτάφια δεδομένα                                δόξα και τιμή
Υπέροχο συναίσθημα                      φωνή προστακτική
τριαντάφυλλα μυρωμένα                                σε γη γόνιμη
ραψωδία ταυ ενθύμημα            Οδυσσέα όψη παραλιακή
Κρητη με τα χιονισμένα              της βουνά σκέψη γόνιμη
μέγιστο εγχείρημα                     ιστορία με ποιητική
κορύφωση στα πεπραγμένα               πέρα από την επιστήμη
στο Μουσείο πρόγραμμα                συναυλία συνδυαστική
από τη Μάρω τραγουδισμένα                  μ ΄εκείνη τη γνώριμη
μουσική με αίσθημα             θυμηθήκαμε Μάνο, Μίκη
μπροστά από το ταυ και να                       εμπειρία πολύτιμη
του ποιητή το πόνημα                     με όρια τα διαρκή
τέρμινα, ονειρεμένα                          φεγγάρια ως τιμή

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1) η ποιητική συλλογή του Βαγγέλη Κακατσάκη «όπως το ψωμί» εκδ. «πυξίδα» 2018 με εξώφυλλο εικονογράφηση της Αγγέλας Μάλμου, είναι μια συλλογή που είχε έντονη αναγνωσιμότητα
-για ποίηση- χάριν της έντεχνης λαϊκότητας με άμεση γλαφυρή γραφή (προσιτή για τον καθένα) του υποδόριου συναισθήματος στις ρίζες του ποιητή  και την εμβάθυνση στη μεταφυσική-θρησκευτική διάσταση, πίστης του  ποιητή
(2) έκδοση της Λίζας Σκλάβου, και του Δημήτρη Δασκαλάκη, φιλόλογων, και επίλογο του γιου του, Μανώλη Σαριδάκη.
(3) ο Μανώλης Σαριδάκης είναι ενας εκ των κορυφαίων σύγχρονων ζωγράφων και προφανώς  θα μας ξανααπασχολήσει
(4) η γνωστή φωτογραφία  του Σταμάτη Αποστολάκη στο Σελινιωτικο γύρο του Ομαλού, στο μουσείο που έφτιαξε ο Ειρηναίος και δυστυχώς δε λειτούργησε ποτέ. Πίσω από τον αείμνηστο σπουδαίο δεσπότη, διακρίνεται το τυροκομείο του πατέρα μου Πέτρου, που συνεχώς μου απελευθερώνει στοιχειωμένες μνήμες.

Χανιώτικα νέα  (Πέμπτη, 30 Μαΐου 2019)

* Γλύπτης, ζωγράφος, ποιητής 

http://www.haniotika-nea.gr/me-paramana-sin-optika-simpilimata-os-diastasi-5/