ΜΝΗΜΗ ΕΙΡΗΝΑΙΟΥ ΓΑΛΑΝΑΚΗ
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΠΑΤΑΝΙΑΣ
http://www.haniotika-nea.gr/i-istoria-mias-patanias/
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΠΑΤΑΝΙΑΣ
Καλοί μου φίλοι, καλό Σαββατοκύριακο!
Για την ιστορία μιας πατανίας, μιας παλιάς υφαντής πατανίας ο λόγος στον σημερινό Παιδότοπο. Της γνωστής πατανίας που στόλιζε το φτωχικό γραφείο του μακαριστού μητροπολίτη Κισσάμου και Σελίνου Ειρηναίου Γαλανάκη κι όχι βέβαια μιας οποιασδήποτε πατανίας. Στον απόηχο των αποκαλυπτηρίων του ανδριάντα του, που έγιναν πριν από 15 μέρες στην Κίσσαμο πόλη και του προχθεσινού εορτασμού των “Ειρηναίων 2019”, στο χωριό του, το Νεροχώρι Αποκορώνου. Την επαύριον της ονομαστικής του εορτής. «Αν μια πατανία είχε φωνή…» ο τίτλος του καλογραμμένου απ’ τη δασκάλα (σύζυγο του ανιψιού του Παππού, Μιχάλη) Αντωνία Αθανασάκη Γαλανάκη, κειμένου, που μαζί μ’ ένα απόσπασμα απ’ το κείμενο “Ανυφαντούδες και νοικοκυρές” του Μακαριστού Γέροντα, διανθισμένα με χαρακτηριστικές φωτογραφίες του, φιλοξενούμε σήμερα. Αλήθεια πόσα θα μπορούσε να μας έλεγε η συγκεκριμένη πατανία αν είχε φωνή!
Για την αγαπητική σχέση του Παππού με τη λαϊκή μας παράδοση, για τον σεβασμό του στο πρόσωπο της Γυναίκας της Κρήτης και στα δημιουργήματα της νοικοκυροσύνης της, για τούτο, για τ’ άλλο και το παράλλο, για τον ίδιο και το έργο του! Και σ’ εμάς, προπάντων, όμως, στα σημερινά παιδιά… Τυχεροί οι μαθητές της φίλης μου της Αντωνίας, πριν από δυο χρόνια, που έχοντάς την σε ρόλο εμψυχώτριας, ασχολήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος “Πηνελόπη – Gandi”, μ’ αυτήν! “Η ιστορία μιας πατανίας…” Να ο τίτλος ενός εκπαιδευτικού προγράμματος που σκέφτομαι!
Σας χαιρετώ με αγάπη όλους!
Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης,
δάσκαλος
Για την ιστορία μιας πατανίας, μιας παλιάς υφαντής πατανίας ο λόγος στον σημερινό Παιδότοπο. Της γνωστής πατανίας που στόλιζε το φτωχικό γραφείο του μακαριστού μητροπολίτη Κισσάμου και Σελίνου Ειρηναίου Γαλανάκη κι όχι βέβαια μιας οποιασδήποτε πατανίας. Στον απόηχο των αποκαλυπτηρίων του ανδριάντα του, που έγιναν πριν από 15 μέρες στην Κίσσαμο πόλη και του προχθεσινού εορτασμού των “Ειρηναίων 2019”, στο χωριό του, το Νεροχώρι Αποκορώνου. Την επαύριον της ονομαστικής του εορτής. «Αν μια πατανία είχε φωνή…» ο τίτλος του καλογραμμένου απ’ τη δασκάλα (σύζυγο του ανιψιού του Παππού, Μιχάλη) Αντωνία Αθανασάκη Γαλανάκη, κειμένου, που μαζί μ’ ένα απόσπασμα απ’ το κείμενο “Ανυφαντούδες και νοικοκυρές” του Μακαριστού Γέροντα, διανθισμένα με χαρακτηριστικές φωτογραφίες του, φιλοξενούμε σήμερα. Αλήθεια πόσα θα μπορούσε να μας έλεγε η συγκεκριμένη πατανία αν είχε φωνή!
Για την αγαπητική σχέση του Παππού με τη λαϊκή μας παράδοση, για τον σεβασμό του στο πρόσωπο της Γυναίκας της Κρήτης και στα δημιουργήματα της νοικοκυροσύνης της, για τούτο, για τ’ άλλο και το παράλλο, για τον ίδιο και το έργο του! Και σ’ εμάς, προπάντων, όμως, στα σημερινά παιδιά… Τυχεροί οι μαθητές της φίλης μου της Αντωνίας, πριν από δυο χρόνια, που έχοντάς την σε ρόλο εμψυχώτριας, ασχολήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος “Πηνελόπη – Gandi”, μ’ αυτήν! “Η ιστορία μιας πατανίας…” Να ο τίτλος ενός εκπαιδευτικού προγράμματος που σκέφτομαι!
Σας χαιρετώ με αγάπη όλους!
Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης,
δάσκαλος
Αν μια πατανία είχε φωνή…
Στην ανατολή του 20ου αιώνα κι ενώ οι Κρητικοί αγωνίζονται για την Ενωση του νησιούς του με την Ελλάδα, τα κορίτσια, σκυμμένα στους αργαλειούς τους, ξομπλιάζουν επαναστάτες, πολέμους, μα και την ομορφιά της γης και του ουρανού, κάνοντας όνειρα για το μέλλον…
Ετσι και η Ελένη Νικολάου Μουζουράκη μαζί με τις αδερφές της, ξακουστές υφάντρες στους Κομιτάδες Σφακίων, υφαίνει τα προικιά της, στο πατρικό της. Ο,τι βρίσκει σε κάρτα, βιβλίο, ή εικόνισμα μεγεθύνεται και μετουσιώνεται στον αργαλειό της.
Το 1901 λοιπόν η Ελένη υφαίνει μια κόκκινη, μάλλινη πατανία και στολίζει το περβάζι της με πολύχρωμα παραδείσια λουλούδια. Μέσα σ’ αυτά και πάνω στα άλογά του, καλπάζει ο Άι – Γιώργης. Τα νήματα, βαμμένα με δικές της φυτικές μπογιές, μένουν ανεξίτηλα κι ανέπαφα 100 χρόνια μετά…
Η μοίρα όμως, σκληρή για την κα Ελένη, σβήνει αργότερα το μοναδικό της παιδί, τον Σταύρο, που “φεύγει” με φυματίωση απ’ τη ζωή, προτού αφήσει απογόνους. Έτσι η δημιουργός της πατανίας δωρίζει αυτό το αριστούργημα στην ανιψιά της, κόρη της αδελφής της, τη Χρυσή Μανταδάκη, δασκάλα.
Εκείνη κρίνει πως είναι άπρεπο να σκεπαστεί ζευγάρι αυτήν την πατανία, εφόσον απεικονίζει άγιο. Γι’ αυτό τη χαρίζει στον τότε επίσκοπο Κισσάμου και Σελίνου Ειρηναίο Γαλανάκη, ο οποίος είναι ήδη σύντεκνός της, αφού της έχει βαφτίσει το μικρό Σήφη Μανουσογιάννη.
Ο Επίσκοπος, συνειδητοποιώντας αμέσως την αξία αυτού του έργου τέχνης, την τοποθετεί στον τοίχο του γραφείου του. Ετσι για πέντε και πλέον δεκαετίες αυτή η πατανία γίνεται μάρτυρας εξομολογήσεων και προσευχών, ζεσταίνει το μοναχικό βίο ενός διαφορετικού ιππότη, του “ιππότη του σταυρού”, όπως ονομάστηκε και τον συντροφεύει στους αγώνες του να γλυκάνει τον πόνο του ανθρώπου, μα και να ξεσηκώσει “επαναστάσεις συνειδήσεων”!!! Τέλος, γίνεται σημείο αναφοράς και πηγή έμπνευσης σε κείμενα του γέροντα Ειρηναίου, που αναφέρονται στις ρίζες μας, στην παράδοση και τα πατρογονικά μας, όπως αυτό που δημοσιεύεται στο βιβλίο του “Γυναίκες της Κρήτης” με τίτλο: «Ανυφαντούδες και νοικοκυρές».
Σημείωση: Τα παραπάνω, σύμφωνα με τα στοιχεία που μου έδωσε η κα Βιργινία Μανουσογιαννάκη – Κατάκη, κόρη της Χρυσής Μανταδάκη.
Αντωνία Αθανασάκη – Γαλανάκη
Στην ανατολή του 20ου αιώνα κι ενώ οι Κρητικοί αγωνίζονται για την Ενωση του νησιούς του με την Ελλάδα, τα κορίτσια, σκυμμένα στους αργαλειούς τους, ξομπλιάζουν επαναστάτες, πολέμους, μα και την ομορφιά της γης και του ουρανού, κάνοντας όνειρα για το μέλλον…
Ετσι και η Ελένη Νικολάου Μουζουράκη μαζί με τις αδερφές της, ξακουστές υφάντρες στους Κομιτάδες Σφακίων, υφαίνει τα προικιά της, στο πατρικό της. Ο,τι βρίσκει σε κάρτα, βιβλίο, ή εικόνισμα μεγεθύνεται και μετουσιώνεται στον αργαλειό της.
Το 1901 λοιπόν η Ελένη υφαίνει μια κόκκινη, μάλλινη πατανία και στολίζει το περβάζι της με πολύχρωμα παραδείσια λουλούδια. Μέσα σ’ αυτά και πάνω στα άλογά του, καλπάζει ο Άι – Γιώργης. Τα νήματα, βαμμένα με δικές της φυτικές μπογιές, μένουν ανεξίτηλα κι ανέπαφα 100 χρόνια μετά…
Η μοίρα όμως, σκληρή για την κα Ελένη, σβήνει αργότερα το μοναδικό της παιδί, τον Σταύρο, που “φεύγει” με φυματίωση απ’ τη ζωή, προτού αφήσει απογόνους. Έτσι η δημιουργός της πατανίας δωρίζει αυτό το αριστούργημα στην ανιψιά της, κόρη της αδελφής της, τη Χρυσή Μανταδάκη, δασκάλα.
Εκείνη κρίνει πως είναι άπρεπο να σκεπαστεί ζευγάρι αυτήν την πατανία, εφόσον απεικονίζει άγιο. Γι’ αυτό τη χαρίζει στον τότε επίσκοπο Κισσάμου και Σελίνου Ειρηναίο Γαλανάκη, ο οποίος είναι ήδη σύντεκνός της, αφού της έχει βαφτίσει το μικρό Σήφη Μανουσογιάννη.
Ο Επίσκοπος, συνειδητοποιώντας αμέσως την αξία αυτού του έργου τέχνης, την τοποθετεί στον τοίχο του γραφείου του. Ετσι για πέντε και πλέον δεκαετίες αυτή η πατανία γίνεται μάρτυρας εξομολογήσεων και προσευχών, ζεσταίνει το μοναχικό βίο ενός διαφορετικού ιππότη, του “ιππότη του σταυρού”, όπως ονομάστηκε και τον συντροφεύει στους αγώνες του να γλυκάνει τον πόνο του ανθρώπου, μα και να ξεσηκώσει “επαναστάσεις συνειδήσεων”!!! Τέλος, γίνεται σημείο αναφοράς και πηγή έμπνευσης σε κείμενα του γέροντα Ειρηναίου, που αναφέρονται στις ρίζες μας, στην παράδοση και τα πατρογονικά μας, όπως αυτό που δημοσιεύεται στο βιβλίο του “Γυναίκες της Κρήτης” με τίτλο: «Ανυφαντούδες και νοικοκυρές».
Σημείωση: Τα παραπάνω, σύμφωνα με τα στοιχεία που μου έδωσε η κα Βιργινία Μανουσογιαννάκη – Κατάκη, κόρη της Χρυσής Μανταδάκη.
Αντωνία Αθανασάκη – Γαλανάκη
Ανυφαντούδες και νοικοκυρές…
Κοιτάζω τη φαντή πατανία με τον Άι – Γιώργη καβαλάρη, που στολίζει το Επισκοπικό μου Γραφείο (δώρο μιας υφάντρας από τη ρίζα της Κρήτης) και ανιστορούμαι τη Γυναίκα της Κρήτης, υφάντρα και νοικοκυρά.
Σ’ ανιστορούμαι Γυναίκα της Κρήτης, να κλώθεις το σπιτικό μαλλί και το λινάρι, να το κάνεις φάδια και στημόνια, να το περνάς στον αργαλειό σου και να υφαίνεις τα προυκιά και τα φορέματά σου. Να υφαίνεις πατανίες, κιλίμια, συντζαντέδες, πετσέτες, τραπεζομάντηλα, για το σπίτι σου και “βημόθυρα” και καλύμματα για τις Εκκλησίες του χωριού σου. Να υφαίνεις, να κτυπάς το πέταλο και να τραγουδάς, νέα κοπέλα το νιο που περιμένεις στον γάμο σου, ή τον άνδρα και τον αδελφό σου, που ‘λειπε στον πόλεμο, στην ξενητειά ή στη Μαδάρα. Να υφαίνεις και να τραγουδάς τις Κρητικές Μαντινάδες, που μιλούνε για την ομορφιά του κόσμου, για την πιστή αγάπη, για το Θεό και τους Αγίους του. Να υφαίνεις και να ξομπλιάζεις πάνω στα φαντά τη ζωή της Κρήτης. Το Γάμο και τη συντεκνιά, τις δουλειές της αγροτιάς, τους πολέμους και τα παλληκάρια της. […]
Σε θυμούμαι το Σπερνό τ’ Άι – Γιαννιού (24 Ιουνίου), ν’ απλώνεις στα δώματα του χωριού τα προικιά και τα φαντά σου, για να μην τα πειράζει η “κοτσιπίδα”, και την παραμονή του Γάμου σου να τα φωτίζει ο παπάς με τον αγιασμό, για να μπούνε ευλογημένα στο καινούριο σου νοικοκυριό. Σε θυμούμαι να στρώνεις όμορφα τραπέζια, κάθε φορά που ο Κύρης σου, ο άνδρας ή ο γιος σου, σου ‘φερνε στο σπίτι ξαφνικά τους Μουσαφίρηδες. Δεν τους περίμενες και δεν τους ρωτούσες τι θέλανε και ποιοι είναι, μόνο μπαινόβγαινες σαν αγαθή μοίρα στο Μαγερειό σου και πότε με το κουνέλι σου και πότε με την όρνιθά σου και πότε με το δανεικό ψωμί της γειτονιάς να ετοιμάζεις το τραπέζι. Να βγάζεις από την κασσέλα τα φαντά τραπεζομάντηλα και τις πλουμιστές πετσέτες, που μυρίζανε μαντζουράνα και κυπαρίσσι και ν’ αποσιάζεις το σπίτι και τον άνδρα σου […]
Σ’ ανιστορούμαι Γυναίκα της Κρήτης, να κλώθεις το σπιτικό μαλλί και το λινάρι, να το κάνεις φάδια και στημόνια, να το περνάς στον αργαλειό σου και να υφαίνεις τα προυκιά και τα φορέματά σου. Να υφαίνεις πατανίες, κιλίμια, συντζαντέδες, πετσέτες, τραπεζομάντηλα, για το σπίτι σου και “βημόθυρα” και καλύμματα για τις Εκκλησίες του χωριού σου. Να υφαίνεις, να κτυπάς το πέταλο και να τραγουδάς, νέα κοπέλα το νιο που περιμένεις στον γάμο σου, ή τον άνδρα και τον αδελφό σου, που ‘λειπε στον πόλεμο, στην ξενητειά ή στη Μαδάρα. Να υφαίνεις και να τραγουδάς τις Κρητικές Μαντινάδες, που μιλούνε για την ομορφιά του κόσμου, για την πιστή αγάπη, για το Θεό και τους Αγίους του. Να υφαίνεις και να ξομπλιάζεις πάνω στα φαντά τη ζωή της Κρήτης. Το Γάμο και τη συντεκνιά, τις δουλειές της αγροτιάς, τους πολέμους και τα παλληκάρια της. […]
Σε θυμούμαι το Σπερνό τ’ Άι – Γιαννιού (24 Ιουνίου), ν’ απλώνεις στα δώματα του χωριού τα προικιά και τα φαντά σου, για να μην τα πειράζει η “κοτσιπίδα”, και την παραμονή του Γάμου σου να τα φωτίζει ο παπάς με τον αγιασμό, για να μπούνε ευλογημένα στο καινούριο σου νοικοκυριό. Σε θυμούμαι να στρώνεις όμορφα τραπέζια, κάθε φορά που ο Κύρης σου, ο άνδρας ή ο γιος σου, σου ‘φερνε στο σπίτι ξαφνικά τους Μουσαφίρηδες. Δεν τους περίμενες και δεν τους ρωτούσες τι θέλανε και ποιοι είναι, μόνο μπαινόβγαινες σαν αγαθή μοίρα στο Μαγερειό σου και πότε με το κουνέλι σου και πότε με την όρνιθά σου και πότε με το δανεικό ψωμί της γειτονιάς να ετοιμάζεις το τραπέζι. Να βγάζεις από την κασσέλα τα φαντά τραπεζομάντηλα και τις πλουμιστές πετσέτες, που μυρίζανε μαντζουράνα και κυπαρίσσι και ν’ αποσιάζεις το σπίτι και τον άνδρα σου […]
Ειρηναίος Γαλανάκης,
1955, “Γυναίκες της Κρήτης”
1955, “Γυναίκες της Κρήτης”
http://www.haniotika-nea.gr/i-istoria-mias-patanias/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου